Τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο η πραγματικότητα διαπερνάται από υψηλό βαθμό ρευστότητας, ενώ παράλληλα δεν ελέγχεται η δυναμική της εξέλιξης, με αποτέλεσμα να προκαλούνται ζοφερές σκέψεις και προβλέψεις για το μέλλον.

Ακόμη δεν φαίνεται «φως στον ορίζοντα», διότι όχι μόνο στο επίπεδο των κοινωνικών συστημάτων (πολιτικό, οικονομικό) επικρατεί «σιωπή» αλλά και στο κοινωνικό οι πολίτες δεν συνειδητοποιούν την ζοφερή προοπτική. Η οπτική βίωσης της πραγματικότητας εξαντλείται στα όρια του ατομικού βιολογικού χρόνου και στην αυταπάτη, ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα η ζωή θα είναι βιώσιμη.

Όμως η δυναμική, που αναπτύσσεται, δεν προϊδεάζει για μια ομαλή, σταθερή και βιώσιμη προοπτική σε συνθήκες ειρήνης και ευημερίας χωρίς ανισότητες τόσο στο εσωτερικό των κοινωνιών όσο και μεταξύ τους.

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον πλανήτη διευρύνονται. Το 2024 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αντιμετώπισε 43 καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο, από τις οποίες το ένα τρίτο οφειλόταν στην κλιματική αλλαγή.

Την ίδια χρονιά η Ύπατη Αρμοστεία διένειμε 5,1 εκατομμύρια είδη πρώτης ανάγκης αξίας 45,8 εκατομμυρίων δολαρίων για να βοηθήσει 6 εκατομμύρια ανθρώπους. Ακόμη πρέπει να επισημανθεί, ότι οι κλιματικές καταστροφές έπληξαν περιοχές, που φιλοξενούσαν πρόσφυγες και εκτοπισμένους λόγω συνθηκών πολέμου, με παρενέργεια την έξαρση επιδημιών και την καταστροφή κρίσιμων υποδομών και μέσων βιοπορισμού.

Αυτές οι συνθήκες βέβαια θα δρομολογήσουν ακόμη μεγαλύτερη ρευστότητα σε πλανητικό επίπεδο με την αύξηση των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών και την πρόκληση κοινωνικών αναταράξεων στις χώρες υποδοχής τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δέσμευση του προέδρου του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) στην Γερμανία Friedrich Merz, ότι θα προβεί σε «de facto απαγόρευση εισόδου» για κάθε παράτυπο μετανάστη, ακόμη και αν αυτός βρίσκεται σε καθεστώς προστασίας. Θεωρεί δε, ότι οι ευρωπαϊκοί κανόνες δεν είναι λειτουργικοί και ζήτησε την άρση της ελεύθερης μετακίνησης φυσικών προσώπων εντός της ζώνης Σένγκεν (Schengen Area).

Ουσιαστικά αυτή η τοποθέτηση σε σχέση με την ζώνη Σένγκεν υποσκάπτει την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την ολοκλήρωση του εγχειρήματος με την πολιτική ενοποίηση, ενώ ταυτοχρόνως συρρικνώνει επικίνδυνα την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ευρωπαϊκή προοπτική.

Παράλληλα η ακολουθούμενη πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των γενεσιουργών της αιτίων δεν συμπορεύεται με την ζωτικής σημασίας ανάγκη λήψης μέτρων σε λειτουργικό χρόνο, ενώ ταυτοχρόνως χώρες με μεγάλη συμμετοχή στην πρόκληση της κλιματικής κρίσης αποστασιοποιούνται από την οπτική διαμόρφωσης βιώσιμων συνθηκών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.  

Δεν λαμβάνονται υπόψη οι προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας ούτε το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον. Σύμφωνα με έρευνα του London School of Hygiene and Tropical Medicine, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine, θα μπορούσαν να πεθάνουν 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη έως το τέλος του αιώνα, που διανύουμε, λόγω της υπερβολικής ζέστης στο πλαίσιο των καυσώνων. Περισσότερο θα πληγούν οι χώρες της Μεσογείου, δηλαδή η Ιταλία, η Νότια Ισπανία και η Ελλάδα.

Εάν δεν προετοιμασθούν επαρκώς οι πόλεις και ιδιαιτέρως τα μεγάλα αστικά κέντρα (π.χ. Αθήνα), οι θάνατοι λόγω της υπερβολικής ζέστης θα μπορούσαν να φτάσουν και τα 5,8 εκατομμύρια. Για να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος πρέπει να δημιουργηθούν πράσινες περιοχές (π.χ. με δενδροφυτεύσεις και αναδασώσεις), κέντρα ψύξης και συστήματα εξαερισμού.

«Η Μεσόγειος είναι ένα κλιματικό hotspot» και «μια περιοχή, που θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο» προειδοποιεί ο Pierre Masselot, περιβαλλοντικός επιδημιολόγος και στατιστικολόγος, ο οποίος είναι ο κύριος συγγραφέας της μελέτης.

Στην Ελλάδα τόσο η κυβέρνηση όσο και γενικότερα το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία με τις δομές, που διαθέτει (κοινωνία πολιτών), δεν ευαισθητοποιούνται και πολύ περισσότερο δεν ενεργοποιούνται με την επεξεργασία και πραγμάτωση λειτουργικού σχεδιασμού για την αποφυγή των επιπτώσεων της υπερθέρμανσης. Πολύ αποκαλυπτικό παράδειγμα είναι η Αθήνα και η ανυπαρξία «πράσινων πνευμόνων» στο περιαστικό περιβάλλον και όχι μόνο αυτό.

Ζοφερές σκέψεις προκαλεί επίσης η τραγωδία των Τεμπών με τον θάνατο 57 ανθρώπων και η διαχείριση της από τους κρατικούς θεσμούς και την κυβέρνηση. Πολύ χαρακτηριστική είναι η δήλωση του πρώην πρωθυπουργού Σαμαρά, μετά την κοινωνική αντίδραση με διαδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, ότι «το αίτημα για αλήθεια και δικαιοσύνη ακούγεται παντού. Η υποκρισία και τα ψέματα οδηγούν σε πολιτική κατρακύλα. Πρέπει να την αποφύγουμε. Και μπορούμε να την αποφύγουμε».

Η κατρακύλα επιβεβαιώνεται από δημοσκόπηση της MRB τον Ιανουάριο του 2025 για τον τηλεοπτικό σταθμό OPEN. Το 77,5% των ερωτηθέντων θεωρεί, ότι η δικαιοσύνη δεν κάνει, ό,τι μπορεί για να πέσει άπλετο φως στην τραγωδία των Τεμπών. Σε ανάλογο ερώτημα σε σχέση με την κυβέρνηση το ποσοστό είναι 81,1%.

Πολύ επικίνδυνη για την δημοκρατική λειτουργία είναι η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας και της προώθησης του κοινωνικού συμφέροντος από την κυβέρνηση και την δικαιοσύνη. Ουσιαστικά διαπιστώνεται διαφθορά στην λειτουργία των πολιτειακών θεσμών. Αυτό γίνεται πολύ εμφανές, αν ληφθεί υπόψη, ότι η έλλειψη οξυγόνου για ένα μέρος των ανθρώπων, που έχασαν την ζωή τους στα Τέμπη, είναι αποτέλεσμα της παράνομης μεταφοράς χημικών ουσιών και εύφλεκτων υγρών σε τρένα από το ένα μέρος και από το άλλο η αναξιοπιστία των κρατικών θεσμών στην αναζήτηση της αλήθειας και της απονομής δικαιοσύνης σε συνδυασμό με την πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας.

Και στο διεθνές πολιτικό πεδίο η πραγματικότητα προκαλεί ζοφερές σκέψεις και προβλέψεις για το μέλλον. Για παράδειγμα η συρρίκνωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο πολιτικό σύστημα και γενικότερα στην δημοκρατική λειτουργία δεν περιορίζεται μόνο στην Ελλάδα. Η ενίσχυση των λαϊκιστικών ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών ευδοκιμεί σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, από την Ουγγαρία και την Ιταλία μέχρι και την Γερμανία, στην οποία το ακροδεξιό κόμμα AfD (Alternative für Deutschland) είναι δεύτερο με ποσοστό 20%.

Επίσης σύμφωνα με έρευνα του Ipsos για το Cenpof, το Fondation Jean-Jaures και το Institut Montaigne στην Γαλλία διαπιστώνεται μια συνεχώς αυξανόμενη δυσπιστία προς το πολιτικό σύστημα και το Κοινοβούλιο. Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι, ότι το 78% των ερωτηθέντων θεωρεί, ότι η δημοκρατία λειτουργεί άσχημα (η έρευνα αναφέρεται στο 2024).

Γενικότερα στο διεθνές επίπεδο διαμορφώνονται ανισορροπίες, οι οποίες συμβάλλουν στην διεύρυνση των ανισοτήτων και στον ευτελισμό της ζωής των ανθρώπων. Πολύ αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η έξοδος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Nealth Organization, WHO), που ανάγκασε τον Οργανισμό να κάνει περικοπή δαπανών, διότι η χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ αποτελούσε το 25% του προϋπολογισμού του.

Παράλληλα έγιναν μεγάλες περικοπές στις δαπάνες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης (U.S. Agency for International Development, USAID), η οποία το 2023 είχε προσφέρει 72 δισεκατομμύρια δολάρια ανθρωπιστική βοήθεια σε όλο τον κόσμο. Το 2024 αυτή η υπηρεσία προσέφερε το 42% του συνόλου της ανθρωπιστικής βοήθειας, που καταγράφεται από τον ΟΗΕ.

Ο ευτελισμός της ανθρώπινης ζωής βιώνεται πλέον στην καθημερινότητα του παγκόσμιου πληθυσμού, μόνο που δεν συνειδητοποιείται, δεν λαμβάνονται μέτρα και πολύ περισσότερο δεν γίνονται οι ζωτικής σημασίας αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και λειτουργίας, που είναι βασική προϋπόθεση για την ποιοτική αναβάθμιση και την βιωσιμότητα της ζωής των ανθρώπων.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων από το University of New Mexico στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με επικεφαλή τον Matthiew Campen, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine, βρέθηκαν σημαντικά περισσότερα μικροσωματίδια (και νανοσωματίδια) στο συκώτι και στον εγκέφαλο νεκρών ανθρώπων, που διερευνήθηκαν το 2024, σε σύγκριση με το 2016.

Η επιβάρυνση στον εγκέφαλο ήταν έως και 30 φορές υψηλότερη από ό,τι στο συκώτι ή στο νεφρό. Μικροπλαστικά έχουν ήδη ανιχνευθεί στους πνεύμονες, στα έντερα και στον πλακούντα. Επισημαίνεται δε, ότι έχουν σχέση και με την ασθένεια της άνοιας. Και όμως η χρήση πλαστικού συνεχίζεται στο πλαίσιο της τυποποίησης της εμπορίας προϊόντων, χωρίς να λαμβάνονται μέτρα.

Η ανθρώπινη «ιλαροτραγωδία» ολοκληρώνεται με την οπτική του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Donald Trump, ο οποίος μετά την συνάντηση του με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Benjamin Netanjahu (αρχές Φεβρουαρίου 2025) ανακοίνωσε, ότι οι ΗΠΑ προτίθενται «να αναλάβουν τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας» και να την αναπτύξουν οικονομικά, ώστε να γίνει «η Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής».

Αυτό σημαίνει, ότι βλέπει τις ΗΠΑ ως «μελλοντικούς ιδιοκτήτες» της Γάζας, ενώ ταυτοχρόνως απαιτεί την μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων σε άλλες περιοχές, όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος και άλλες χώρες. Ουσιαστικά ο αμερικανός πρόεδρος προωθεί τον εκτοπισμό ενός λαού από την πατρίδα του με στόχο την οικονομική εκμετάλλευση της. Τον ίδιο στόχο υπηρετεί και η προωθούμενη πολιτική των ΗΠΑ σε σχέση με την Γροιλανδία και την εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.

Η τραγωδία διευρύνεται με την απόφαση του Donald Trump για την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (United Nations Human Rights Council), την οποία ακολούθησε και η έξοδος του Ισραήλ με απόφαση του Benjamin Netanjahu.

Είναι εμφανές, ότι οι συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο διαπερνώνται από οπτική παρακμής με υψηλό βαθμό διακινδύνευσης, ενώ παράλληλα διαμορφώνουν μη λειτουργική και βιώσιμη προοπτική για το μέλλον της ανθρώπινης πορείας. Τόσο η πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας όσο και η κοινωνική λειτουργία στο πλαίσιο του ισχύοντος συστήματος κοινωνικής οργάνωσης πρέπει να αλλάξουν, ώστε οι κοινωνίες να λειτουργούν ως συλλογικά υποκείμενα και να μην εργαλειοποιούνται με σημείο αναφοράς τον συστημικό πραγματισμό (μονοδιάστατη προώθηση της λειτουργικότητας και οικονομικής απόδοσης των κοινωνικών συστημάτων), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.  

Οι ζοφερές σκέψεις και προβλέψεις για το μέλλον πρέπει να υποκατασταθούν από   τον ελπιδοφόρο σχεδιασμό και την άμεση πολιτική και κοινωνική δραστηριοποίηση για την πραγμάτωση του.