Η πολιτική ζωή μπορεί να είναι κάτι αλλιώτικο από τη συνέχιση του Εμφυλίου με άλλα μέσα… Αξιόλογες μεταρρυθμιστικές δυνάμεις βρίσκονται σε όλα τα κόμματα
Ανυποχώρητος, αμετάπειστος, ανένδοτος, αδιαπραγμάτευτος, αμετακίνητος, ασυμβίβαστος. Τέτοιες αρετές χαρακτηρίζουν τους πολιτικούς, που συνήθως κερδίζουν τον έπαινο του λαού. Προκειμένου να εκφράσει την αταλάντευτη εμμονή σε δόγματα, η γλώσσα μας διαθέτει πλήθος λέξεων, οι περισσότερες μάλιστα νεοελληνικές, άγνωστες πριν από τον 19ο αιώνα. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές κουλτούρες, εδώ ο συμβιβασμός έχει αρνητικό, υποτιμητικό ή και προσβλητικό νόημα. Η πολιτιστική μας παράδοση πριμοδοτεί συγκρουσιακές νοοτροπίες, υπονομεύει τις δυνατότητες διαλόγου, απομακρύνει τις προοπτικές συναινέσεων, αφήνει στην αναμέτρηση τον τελευταίο λόγο για επίλυση προσωπικών, κοινωνικών και εθνικών διαφορών. Τα τελευταία διακόσια χρόνια συγκρουσιακές καταστάσεις οδήγησαν σε πολλές οικονομικές και κοινωνικές καταστροφές. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα έντονοι διχασμοί έφεραν μείζονες τραγωδίες, όπως η Μικρασιατική καταστροφή, ο Εμφύλιος πόλεμος, η Απριλιανή δικτατορία. Τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα και το πολυσυζητημένο μάθημα της Ιστορίας, που αφειδώς παρέχεται στα σχολεία, δεν συνέβαλε στην αποφυγή επανάληψης των ίδιων ιστορικών λαθών.
Η πολιτική ζωή θα μπορούσε να είναι κάτι αλλιώτικο από την συνέχιση του Εμφυλίου πολέμου με άλλα μέσα. Κάποιοι λίγοι φωτισμένοι διανοούμενοι και πολιτικοί αντιστάθηκαν στο παρελθόν στις βίαιες κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις και προσπάθησαν να αναδείξουν την αξία της ειλικρινούς διαπραγμάτευσης, του συμβιβασμού, των ουσιαστικών πολιτικών συνθέσεων. Τώρα ίσως οι ιστορικές συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές. Παρά την πρόσφατη κρίση, η μακρότερη ειρηνική δημοκρατική εποχή της νεοελληνικής ιστορίας, με σημαντική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη βασισμένη και στην τριακονταετή περίοδο ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, συνεχίζεται. Η μακρόχρονη υλική ευημερία έχει κινήσει υπόγεια κοινωνικά ρεύματα που ίσως σταδιακά εξημερώνουν τα πολιτικά ήθη, αλλάζουν τη συγκρουσιακή κουλτούρα και μειώνουν τη βία στις αντιπαραθέσεις.
Ακόμα και αν η χώρα εξακολουθεί να θυμίζει «ένα απέραντο φρενοκομείο», η αφανής πολιτική βούληση μιας μεγάλης μετριοπαθούς μερίδας πολιτών κατάφερε να επιβάλει τη συναινετική κυβέρνηση Παπαδήμου και εξακολουθεί να στηρίζει τον πρωθυπουργό, σε πείσμα των ακραίων δημαγωγιών και λαϊκισμών. Αφού οι επερχόμενες εκλογές δεν θα δώσουν αυτοδυναμία, θα είναι αναγκαία η σύμπραξη διαφορετικών σχηματισμών για μια κυβέρνηση συνεργασίας με στόχο τον αναγκαίο ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό της χώρας. Αξιόλογες μεταρρυθμιστικές δυνάμεις βρίσκονται σε όλα τα μετριοπαθή κόμματα και διαφαίνονται συμβιβαστικές τάσεις μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, με φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό. Αραγε η παράδοση που δεν ανέχεται συμβιβασμούς θα αποτελέσει καθοριστικό εμπόδιο;
Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο ΕΜΠ
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο «Έθνος» στις 3/3/2012