Για όλους όσοι έχουν δημοκρατική συνείδηση είναι δεδομένο, ότι την μεγαλύτερη ευθύνη για την κρίση την φέρουμε εμείς οι ίδιοι ως πολίτες, με το πολιτικό σύστημα το οποίο ανεχτήκαμε και διαμορφώσαμε σε βάθος χρόνου. Δεν χρειάζεται να προχωρήσω σε μακροσκελείς χιλιοειπωμένες διαπιστώσεις και αναλύσεις, για την διαφθορά, την έλλειψη ανταγωνιστικότητας και τον συντεχνιασμό που χαρακτηρίζει την κοινωνία μας.

Η κρίση όμως, ήταν απότομη και βίαιη, όσο και αν ο μηχανισμός στήριξης απέτρεψε την «ακαριαία» καταστροφή. Τα ποσοστά ανεργίας και η φτωχοποίηση μεγάλων μαζών, δεν έχουν προηγούμενο και αυτό είναι η σκληρή πραγματικότητα.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της κατάρρευσης, είναι λογικό ο κάθε πολίτης να νιώθει προδομένος και ταπεινωμένος, δεν μπορεί και σε έναν βαθμό δεν είναι και υποχρεωμένος να έχει την αντίληψη της «μεγάλης εικόνας», ειδικά όταν οι πολιτικοί τον καθησύχαζαν. Αυτό που βλέπει ο πολίτης, είναι ότι έγινε ξαφνικά φτωχός, και αδυνατεί πρακτικά να ζήσει, ταυτόχρονα βλέπει την χώρα του να αντιμετωπίζεται με απαξίωση ως το ανέκδοτο της Ευρώπης και να δέχεται χαρακτηρισμούς στα όρια του ρατσισμού, από πολιτικά πρόσωπα άλλων κρατών,

Ήταν λογικό λοιπόν επακόλουθο ο λαός ο οποίος βρέθηκε σε κατάσταση κρίσης, να ενδώσει σε ένα ποσοστό, στον λαϊκισμό και στις φωνές εκείνες, που του έλεγαν ότι δεν φταίει αυτός σε τίποτα, αλλά οι ξένοι, οι διεθνείς τοκογλύφοι και φυσικά το μνημόνιο αυτό καθ αυτό (παρά το γεγονός ότι το μνημόνιο επήλθε ως αποτέλεσμα της κρίσης).

Από την άλλη πλευρά όμως πολλοί λεγόμενοι «μεταρρυθμιστές» πέρασαν σε μια άλλου είδους ακραία αντίδραση, όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε! Δείχναμε συνολικά το δάχτυλο στην κοινωνία φωνάζοντας «μαζί τα φάγαμε» υποστηρίζοντας λίγο έως πολύ ότι μας αξίζει αυτό που πάθαμε. Το οποίο όμως είναι μερικώς μόνο αληθές και δεν επαρκεί στο να ερμηνεύσει μια κοινωνία συνολικά στο ιστορικό της βάθος, στο πώς έφτασε ίσως σε αυτό το σημείο.

Και ενώ μεν η αυτοκριτική και η προσπάθεια του να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα της χώρας μας είναι πέρα ως πέρα θεμιτή, το κοινωνικό αυτομαστίγωμα είναι πέρα ως πέρα λάθος. Δεν μπορώ να ξεχάσω αρθρογράφους του «χώρου» οι οποίοι περιέγραφαν την Ελλάδα ως «failed state» και μετά κατέβαιναν ως υποψήφιοι βουλευτές στις εκλογές με «μεταρρυθμιστικά» κόμματα!

Είναι όμως αδύνατο να ζητάς να αλλάξει και να σε εμπιστευθεί αυτός που του φέρεσαι σαν να είναι τελειωμένος!

Γιατί ναι, η χώρα είχε πολλά προβλήματα, ναι, η διαφθορά είχε γιγαντωθεί. Αλλά όχι! Η Ελλάδα δεν είναι ένα αποτυχημένο έθνος, και όχι, δεν είχε την συνολική ευθύνη για την κρίση!

Η Ελλάδα οφείλει να υπερασπιστεί τον εαυτό τις σε ορισμένα θέματα και να αποκτήσει ηθικά ερείσματα!

Ας αναλογιστούμε ότι αν δεν υπήρχε καταρχάς η παγκόσμια κρίση, πιθανότατα δεν θα είχαμε τόσο τοξικό πρόβλημα. Για δεκαετίες η χώρα λειτουργούσε σε ένα σταθερά υψηλότερο καθεστώς δανεισμού – ελλείμματος η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση έκανε τρομερά ευαίσθητες της αγορές και γιγάντωσε το πρόβλημα.

Η Ε.Ε. είχε επίσης μεγάλη ευθύνη! Καθώς ούτε έλεγχε την κατάσταση και τον οικονομικό εκτροχιασμό της κυβέρνησης Καραμανλή (ως όφειλε), ούτε προσπάθησε έγκαιρα να οργανώσει πραγματικά την συνολική διακυβέρνηση της Ένωσης. Κάτι που σε μεγάλο βαθμό αποτελεί θεμέλιο του γενικότερου προβλήματος της Ευρωπαϊκής κρίσης. Ενώ και η αντίδραση της όταν ξέσπασε τελικά η κρίση ήταν τραγικά αργή και με πάμπολλα λάθη.

Αλλά η Ελλάδα έχει και άλλο ένα σημαντικότατο δεδομένο προς υπεράσπιση της! Ένα γεγονός που αγνοούμε και αποτελεί ένα συνεχές άδικο συγκριτικό πλεονέκτημα όλων σχεδόν των υπόλοιπων χωρών, έναντι υμών, εντός Ε.Ε.. Την έλλειψη κοινής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής!

Η κρίση στην Γιουγκοσλαβία και στα Ίμια έδειξε ότι η Ευρώπη ήταν (και είναι) απελπιστικά ανεπαρκής σε θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής και ότι οι ανάγκες της Ελλάδας για υψηλές αμυντικές δαπάνες, κάθε άλλο παρά φαντασιακές είναι (άλλο θέμα βέβαια, αν αυτές αξιοποιόντουσαν αποδοτικά).

Η αναγκαιότητα διατήρησης ενός τεράστιου αμυντικού συστήματος, επηρεάζει και άλλους τομείς την κοινωνίας και της παραγωγικής δομής μιας χώρας. Πιθανώς, να συσχετίζεται ακόμα και με την ανάπτυξη του κρατισμού! (οι αποκρατικοποιήσεις είναι δύσκολες πολιτικά, όταν θεωρείς τον πόλεμο ως μια υπαρκτή απειλή διαχρονικά).

Παρά τις υπέρογκες αμυντικές δαπάνες, η Ελλάδα, είχε μια αξιοπρεπή κοινωνική και οικονομική δομή, με σχετικά χαμηλές κοινωνικές ανισότητες, για την οποία θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι (ναι, τολμώ να το πω)! Είναι λίγο αστείο οι χώρες της βόρειας Ευρώπης που είχαν την συνεχή στήριξη των ΗΠΑ σε ότι αφορά την άμυνα τους για πολλές δεκαετίες, να δείχνουν το δάχτυλο σε μια μικρή χώρα που συντηρούσε αναγκαστικά έναν αμυντικό μηχανισμό μεγέθους περίπου όσο όλων των χωρών αυτών μαζί!

Η χώρα μας, μέσα σε αυτό το πλαίσιο για χρόνια τα κατάφερνε αρκετά καλά. Προφανώς και δεν είμαστε μια αγγλοσαξονική ή τευτονική χώρα, αλλά σε ποιο ιστορικό σημείο ακριβώς, αποφασίσαμε ότι θα έπρεπε να γίνουμε άλλωστε;

Προβλήματα φυσικά υπάρχουν πολλά στην κοινωνία μας και είναι σημαντικότατα! Αυτά τα προβλήματα πρέπει να τα υποδείξουμε σημείο προς σημείο, όχι όμως απαξιώνοντας συνολικά έναν λαό υπό κρίση! Μου είναι άλλωστε αδύνατο να μην αναρωτηθώ το πώς θα αντιδρούσαν όλες αυτές οι «κοινωνίες – πρότυπα», αν βρισκόντουσαν ξαφνικά σε μια τόσο απότομη φτωχοποίηση.

Αυτό που πρέπει να δείξουν οι μεταρρυθμιστές όλων των αποχρώσεων, είναι ότι έχουν τον τρόπο να φέρουν ξανά την περηφάνια στους Έλληνες πολίτες, μέσα από την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη! Να δείξουμε το αυτονόητο, ότι η χώρα δεν πρόκειται να ανακάμψει, ούτε με τραμπουκισμούς, ούτε με αστείους λαϊκισμούς περί αλλαγής της κατάστασης με ένα άρθρο!

Χρειάζεται όραμα και πάθος! Να μην δείχνουμε με το δάχτυλο τους συμπολίτες μας αλλά το αύριο!

*Ο Σωτήρης Κατσέλος είναι μέλος της επιτροπής πρωτοβουλίας της “Δυναμικής Ελλάδας”