Xθες ο κ. Τερζούδης, αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος προ πενταετίας, στην τραγωδία του Ματιού,κατέθεσε ότι ήταν σε γνώση του (και, προφανώς, όλων των κυβερνητικών στελεχών) ότι ενώ υπήρχαν νεκροί την ώρα που δινόταν η συνέντευξη τύπου, παρόντος του τότε πρωθυπουργού,η συζήτηση περιστρεφόταν περί ανέμων και υδάτων.
Ξαναβλέπονας εκείνη την συνέντευξη και έχοντας πια όλα τα δεδομένα στο τραπέζι, είναι πολύ δύσκολο να μην νοιώσει κανείς θυμό, οργή και λύπη. Αλλά εάν κάποιος προσπαθήσει ψύχραιμα να σταθεί στο τι μάθαμε από την φοβερή εκείνη πυρκαγιά, τότε, μάλλον, ένα ακόμη συναίσθημα, εκείνο της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας, θα προστεθεί στα προηγούμενα.
Η μείζων αλλαγή που συνέβη ήταν η οργάνωση- τρόπος του λέγειν- της απομάκρυνσης ανθρώπων από τις εστίες τους. Εξαιρουμένου του 112, του τριψήφιου ευρωπαϊκού αριθμού που ειδοποιεί για την έλευση ακραίων καιρικών φαινομένων, κατά τα λοιπά, ελάχιστα πράγματα για την επιτυχή απομάκρυνση έγιναν στα 5 χρόνια που περασαν (τόποι συγκέντρωσης, ασκήσεις απομάκρυνσης, τοπικοί συντιονιστές). Oi 17 νεκροί του Daniel (όπως βαφτίστηκε το πλημμυρικό φαινόμενο τον Σεπτέμβριο 2023που έπνιξε τον θεσσαλικό κάμπο) και οι 28 σωροί απανθρακωμένων από την μεγα-πυρκαγιά της Δαδιάς, τον ίδιο χρόνο, προστίθενται στους 10 του «Ιανού» (το όνομα της προηγούμενης του Daniel πλημμύρας στον θεσσαλικό κάμπο) και στους 7 που κάηκαν στις πυρκαγιές που κατέκαψαν την Εύβοια το 2021.Προφανώς, ο στόχος του εκμηδενισμού των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, δεν έχει επιτευχθεί.
Περιττό να αναφερθεί ότι περιoριζόμαστε στoν αριθμό όσων χάθηκαν από φυσικές καταστροφές, διότι εάν προσθέοσυμε σ’ αυτούς κι όσους έχασαν τη ζωή τους από την αδυναμία των νοσοκομείων μας να αντιμετωπίσουν τα περιστατικά covid που συνέρεαν σ’ αυτά, τότε η δημόσια πολιτική για την αντιμετώπιση των κρίσεων και των καταστροφών, κάθε άλλο παρά προσφέρετια για θριαμβολογίες.
Κι ενώ σε επίπεδο στρατηγικής δεν σημειώθηκε καμία σημαντική αλλαγή, το ίδιο συνέβη και με το επιχειρησιακό μέρος της πολιτικής, αφού η μονομερής έμφαση που δόθηκε στα εναέρια μέσα, δεν δικαίωσε τους εμπνευστές της.
Όσον, δε, αφορά τους μηχανισμούς πρόληψης οι οποίοι, μόνον αυτοί, μπορούν να απομειώνουν τον κίνδυνο από μια επερχόμενη καταστροφή, ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει στην πράξη. Λέω στην πράξη, διότι σε επίπεδο ρύθμισης τυπικού νόμου έχουν προβλεφθεί πολλά (πχ. περιφερειακά και τοπικά συμβούλια πολιτικής προστασίας, πλαίσια διαχείρισης εκτάκτων αναγκών, περιφερειακοί συντονιστές και περιφερειακά συντονιστικά κέντρα κλπ), πλην όμως η εφαρμογή του νόμου που η ίδια η κυβέρνηση ψήφισε, χωλαίνει στα πιο κρίσιμα σημεία της.
Η χώρα παραμένει δέσμια των προαιώνιων αμαρτιών της (πελατειασμός, αναξιοκρατία, νομικισμός και τυπολατρεία) και είναι, εξ αυτού, ιδιαιτέρως ευάλωτη στο νέο επιθετικό πριβάλλον των κρίσεων και κινδύνων.
Η πιο ελπιδοφόρα είδηση στον τομέα της διαχείρισης των κρίσεων και των καταστροφών έρχεταιαπό την κοινωνία πολιτών. Ένα εθελοντικό κίνημα αναπτύσσεται σ’ όλη την Ελλάδα. Παρ’ όλον που τα αποτελέσματα είναι, ακόμη, πενιχρά, τοπικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες, δείχνουν ότι υπάρχει εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη ενός ρωμαλέου εθελοντικού κινήματος στη χώρα μας.
Μπορεί, εν τέλει, να στιγματίζουμε την υποκρισία που κυριάρχησε στην κακοστημένη παράσταση που δόθηκε εκείνο το μοιραίο βράδυ στο Μάτι, και μάλιστα με την συμμετοχή του πρωθυπουργού, πλην όμως πέρα από το συναίσθημα της οργής (το οποίο προσφέρεται, πάντως, και για πολιτική εκμετάλλευση) υπάρχει και το ζητούμενο της αποτελεσματικότητας.
Η χώρα έχει κάνει πολύ λίγα και δειλά βήματα την ώρα που θα έπρεπε να έχει ανοίξει περπατησία: Να έχει χαρακτηρίσει την αντιμετώπιση των κρίσεων και των καταστροφών πρώτη προτεραιότητα και να έχει δρομολογήσει μείζονες μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις στο συγκεκριμένο πεδίο πολιτικής.
Επειδή αυτό δεν έχει γίνει και δεν θέλουμε να είμαστε μάντεις κακών, ανησυχούμε και προειδοποιούμε. Με υποκρισίες και σοφιστείες, σίγουρα, δεν στήνονται αποτελεσματικοί μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων. Χρειάζεται πολλή, συστηματική προσπάθεια, ανοιχτότητα και εντιμότητα στην επικοινωνία με την κοινωνία. Ειδάλλως η θυσία των αθώων στο Μάτι θα έχει πάει χαμένη.