Κάθε μέρος - υποκείμενο σε διάλογο, υποστηρίζει αρχικά τις ιδέες του, τις απόψεις του, τις οποίες είναι φορτωμένο με τρόπο δεδομένο, στερεότυπο, προκατειλημμένο. Και φυσικά όταν συναντώνται δυο συνομιλητές ο καθένας προσπαθεί να επιβάλει το "δίκιο του", δηλαδή τις έμφυτες αλήθειες του, τις κατασταλαγμένες απόψεις του, τα στερεότυπά του, την υποκειμενικότητά του. Όταν ο καθένας μένει με τις αρχικές του απόψεις, σημαίνει πως απέτυχε ο διάλογος, έγιναν δυο μονόλογοι μεταξύ κωφών και αδιάφορων για τις άλλες απόψεις, παρέμειναν δυο υποκειμενικές απόψεις αμετάβλητες. Τότε ο διάλογος ήταν άγονος, δεν τελεσφόρησε, δεν εμπλούτισε και δεν έδωσε σπόρο σε νέες ιδέες για να καρποφορήσουν σε νέες νοοτροπίες και πρακτικές.
Ο διάλογος είναι γόνιμος όταν οι απόψεις ζυγίζονται με τον ίδιο "λογικό" τρόπο της εις άτοπον απαγωγή που πρωτοδίδαξε ο Πλάτωνας: "αυτό είναι ραβδί, δεν είναι τίποτα άλλο, διότι αν ήταν και κάτι άλλο, δεν θα λεγόταν ραβδί". Έγινε μια γενική αναλογική ιδέα πάνω στην οποία αναλογικότητα στηρίχτηκε ο δυτικός πολιτισμός, η μαθηματική μέθοδος και η λογική συναίνεση πως όταν λέμε κάτι, το εννοούμε και δεν το συγχέουμε με το αντίθετό του ή κάτι άλλο, ας πούμε ένα τραπέζι. Άλλο το ραβδί κι άλλο το τραπέζι...
Όταν συζητούν δυο άνθρωποι συγκρίνονται οι αντιλήψεις τους για τον κόσμο και το πράγμα είναι τόσο πιο δύσκολο, όσο τα άτομα δεν έχουν κρίση και γνώση για τις ιδέες τους, τις έχουν υποστεί άκριτα και δεν μπορούν να διακρίνουν τον βαθμό ακρίβειας των νοημάτων κάθε λέξης, ώστε να μπορούν να ελέγχουν τη νοηματική φόρτιση και να την μεταχειρίζονται ως σχετική, υποκειμενική αξία προς διαπραγμάτευση. Τα καλλιεργημένα άτομα έχουν γνώση της ανύπαρκτης "Αλήθειας" και αναζητούν διαρκώς την προσέγγιση στην αντικειμενικότητα, που είναι συλλογική κατάκτηση, σύγκλιση υποκειμενικών απόψεων σε έναν γενικό κανόνα, ένα πλαίσιο πολιτισμού μέσα στο οποίο αποτυπώνεται το "δίκαιο", το ορθό, δηλαδή το "λογικό" της κοινωνίας. Αυτό δεν μπορεί να είναι αυτόματη προέκταση του υποκειμενισμού του καθενός, διότι λέγεται αυταρχισμός. Απαιτεί διαρκή διαπραγμάτευση με τους άλλους ισότιμους μετέχοντες της κοινωνίας, τους κοινωνούς που εφόσον καταφέρουν να διαλογίζονται δημοκρατικά, γίνονται πολίτες με δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις απέναντι στην κοινωνία και τους κανόνες ειρηνικής συμβίωσης.
Έχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα σήμερα, ο πολύς κόσμος δεν ενδιαφέρεται για την αντικειμενικότητα, αρκείται απλώς να υποστηρίζει άκριτα τις υποκειμενικές απόψεις του, το προσωπικό ατομικό συμφέρον του, με την ίδια μέθοδο ικανοποίησης του καταναλωτισμού, συχνά επιδεικτικού μάλιστα, ως ύστατο σκοπό επιβίωσης. Εντοπίζει μόνο τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν τις προκαταλήψεις του, τον τοπικισμό του για παράδειγμα ή τη θρησκοληψία του και αρνείται να δεχτεί συλλογισμούς που τις απορρίπτουν με λογικά επιχειρήματα.
Πολύς κόσμος αρνείται τα λογικά επιχειρήματα διότι "βαριέται" να σκεφτεί λογικά και να κρίνει υπεύθυνα, προτιμά να βαδίζει στον αυτόματο πιλότο της μαζικής αδράνειας, σαν πρόβατο σε αγέλη που το κουμαντάρει κάποιος τσοπάνης και τα τσοπανόσκυλά του. Σήμερα γνωρίζουμε από επιστημονικές έρευνες πως οι λειτουργικά αναλφάβητοι είναι αυτοί που αφήνονται στις προκαταλήψεις τους, εγκαταλείπουν τη συλλογιστική μέθοδο γιατί κουράζει και προτιμούν την εφαρμογή του αυτόματου πιλότου στην αγέλη της προτίμησής τους, ακολουθώντας πιστά μια ιδεολογία, μια θρησκεία, μια δεισιδαιμονία, μια κοσμοθεωρία, μια μισαλλοδοξία τοπικισμού ή εθνικισμού, μια έπαρση ρατσισμού... κάτι έτοιμο εύκολα αφομοιώσιμο από το άτομο σαν πολιτισμική ταυτότητα για να αισθάνεται πως ανήκει κάπου, ώστε να αντικαθιστά την ατομική συνείδηση, την αίσθηση ελευθερίας, με κάποιο υποκατάστατο συλλογικής ταυτότητας, την αίσθηση του ανήκειν σε κάποια ομάδα που πορεύεται με αυτόματο πιλότο στο άγνωστο...
Η απάντηση της διανόησης είναι ακριβώς αυτή η ανάγκη να πράξει έτσι ώστε να αφυπνιστεί το κάθε άτομο και να αρνηθεί στερεότυπες δογματικές αντιλήψεις, να κρίνει διαρκώς ποιες υποκειμενικές αντιλήψεις έχουν λογική βάση και ποιες όχι, να κρίνει το κάθε άτομο σε ποια συλλογικότητα θέλει να συνδράμει δυναμικά ώστε η κοινωνία να αλλάζει διαρκώς προς τον ορθό λόγο, του δικαίου, της ειρηνικής συμβίωσης, του σεβασμού προς τον άλλον ισότιμο κοινωνό των ιδεών που αναγνωρίζουμε με πιο ισχυρές λογικές βάσεις.
Φυσικά πάντα θα υπάρχουν υποκειμενικές, δογματικές αλήθειες που στηρίζουν εξουσίες και οι εξουσίες θα αναπαράγουν διαρκώς ιδεολογίες χειραγώγησης, ώστε τα άτομα να θυσιάζουν την ατομική ευθύνη του λογισμού που κουράζει και να αφεθούν στην εξουσιαστική πειθώ της ιδεολογίας που απαλλάσσει το άτομο της ευθύνης του να κρίνει με λογικά, όσο γίνεται επιστημονικά στηριγμένα, επιχειρήματα, διότι απαιτεί κόπο και θυσίες που δεν είναι διαθέσιμα να καταβάλλουν στον βωμό της χειραφέτησης, προτιμώντας να ανήκουν παθητικά στην αγέλη όπου έτυχε να βρεθούν και να συμπορεύονται.
Ζούμε μέσα σε μια ζούγκλα αντικρουόμενων συμφερόντων που εκφράζονται με ιδεολογίες υποκειμενικών αντιλήψεων και χρειάζεται μια συνεχής μάχη για να μπορεί κανείς να αντικρούει παράλογες απόψεις και να αντιπροτείνει στοιχεία αντικειμενικής ενημέρωσης, ώστε το κάθε άτομο να μπορεί να κρίνει ελεύθερα τι συμβαίνει γύρω του και να απορρίπτει την προπαγάνδα που επιχειρεί να τον χειραγωγεί.
Κανείς δεν πρέπει να νομίζει πως το αντίδοτο στη χειραγώγηση της προπαγάνδας μπορεί να είναι η λογοκρισία.
Δεν έχει κανένα λογικό νόημα να απαγορεύονται μέσα ενημέρωσης επειδή χαρακτηρίζονται από κάποια μορφή εξουσίας προπαγανδιστικά, ή να λογοκρίνονται ιστοσελίδες επειδή «κάνουν προπαγάνδα». Σε φιλελεύθερες δημοκρατίες ο μοναδικός τρόπος εμφάνισης της σχετικής, ποτέ απόλυτης αλήθειας, είναι να εμφανίζονται οι αντικρουόμενες λογικές προπαγάνδας και να υπερισχύει αυτή που διαλέγει ο καθένας με τα δικά του κριτήρια.
Μπορούν και πρέπει να υπάρχουν φορείς αντιλόγου ενάντια στις παράλογες μορφές ενημέρωσης, χειραγώγησης, προπαγάνδας!
Είναι υποχρέωση όσων από εμάς έχουμε διαλέξει ως τομέα εξειδίκευσης την ανθρώπινη επικοινωνία, να πρωταγωνιστούμε στην καταπολέμηση της πονηρής αυτής παρουσίας στην ενημέρωση, συμβατική και ψηφιακή, να προτείνουμε και να προστατεύουμε μια διαυγή δεοντολογία, να καταγγέλλουμε τις καταχρήσεις είτε δημοσιογραφικών, είτε επαγγελματικών, είτε ιδεολογικών, είτε ακόμα και κρατικών πηγών παραπληροφόρησης, που λειτουργούν παράλογα, αντιεπιστημονικά, με σκοπό την χειραγώγηση, τον προσηλυτισμό, τον φανατισμό προς άγραν αφελών υποστηρικτών της αγέλης τους.
Σήμερα βιώνουμε μια διαρκή σύγκρουση πόλων ενημέρωσης από τα ΜΜΕ αλλά και από τα κοινωνικά δίκτυα που έδωσαν φωνή σε ιδιώτες, συχνά ανώριμους πολίτες με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης και υψηλό φρόνημα ιδεολογίας.
Μετά την οικονομική κρίση, μετά τη δίχρονη πανδημία, έχουμε τώρα πόλεμο μέσα στην Ευρώπη, που μας βομβαρδίζει με νέες πληροφορίες, συχνά συγκρουόμενες μεταξύ τους, που πηγάζουν κάθε φορά από διαφορετικά κέντρα εξουσίας. Απαιτείται λοιπόν αυξημένη ψυχραιμία, έλεγχος των θυμικών συναισθηματικών αντιδράσεων που εύκολα μάς κάνουν θύματα εύστοχων μηνυμάτων παραπληροφόρησης, κυρίως ορθολογική σκέψη ώστε να διακρίνουμε όχι μόνο ένα ενδιαφέρον μήνυμα που φτάνει σε εμάς, αλλά κυρίως ποιος και γιατί το εκπέμπει, τι θέλει να μας εμφανίσει σαν "αλήθεια" και αν αλλού υπάρχει άλλη άποψη, άλλη "αλήθεια" που μαζί εμφανίζουν τα υπέρ και τα κατά των υποκειμενικών αντιλήψεων. Έτσι καλούμαστε να διαμορφώσουμε συλλογικές αντιλήψεις, δημοκρατικά, με σοβαρό διάλογο, ανοιχτό τρόπο επικοινωνίας, διάθεση ανταλλαγής λογικών στοιχείων στην αντιπαράθεση κι όχι απλώς αντιπαράθεση προσωπικών αντεγκλήσεων σε επίπεδο προκαταλήψεων, δογματισμούς που καταλήγουν σε χυδαιότητες και βία.
Στην εποχή της Κοινωνίας της Πληροφορίας και Γνώσης, η μαζική εμφάνιση τόσων αναλφάβητων στο προσκήνιο, είτε ολικών, είτε λειτουργικών, είτε επιστημονικών, είτε ψηφιακών, είτε πολιτικών... καθιστά το λειτούργημα πολύ δύσκολο, έως ακατόρθωτο.
Η μάχη αντίστασης στον μαζικό λαϊκισμό πρέπει να δοθεί σε κάθε περίπτωση χωρίς λογοκρισία, μόνο με αντίλογο, ώστε να διαφυλαχτεί η Δημοκρατία που δεν είναι ποτέ δεδομένη, αλλά παίζεται κάθε φορά στα ζάρια όπου διαπραγματεύεται μεταξύ συνανθρώπων ο τρόπος λήψης αποφάσεων που αφορούν τους πολίτες, χωρίς τους πολίτες, υποβαθμισμένους σε υπήκοους συγκεντρωτικά από εξουσίες οπλισμένες με μέσα μαζικής χειραγώγησης και επηρεασμού της κοινής γνώμης με ρητορικά τεχνάσματα πειθούς, τις λογικές πλάνες, την παραπλάνηση.