Ο ευφυής δημιουργός με το μεγαλοφυές δημιούργημα.
—της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου—
Σαν σήμερα, στις 16 Μαΐου του 1990, έφυγε από τη ζωή ο Τζιμ Χένσον, μαριονετίστας, καρτουνίστας, σεναριογράφος, ηθοποιός, σκηνοθέτης και δημιουργός του Muppet Show.
Ο Τζιμ Χένσον ήταν από εκείνους τους ανθρώπους που όχι απλώς ήξεραν τι ήθελαν να κάνουν στη ζωή τους, αλλά μάλλον και η ζωή ήξερε τι θέλει να κάνει μ’ αυτούς. Ήθελε να κάνει κουκλοθέατρο. Και δη στην τηλεόραση.
Γεννημένος στον «βαθύ Νότο» το 1936, στο Γκρίνβιλ του Μισισίπι, θυμόταν αργότερα την έλευση της πρώτης τηλεόρασης στο σπίτι του ως γεγονός συμπαντικών διαστάσεων. Ήδη ως έφηβος, στο γυμνάσιο, έφτιαχνε κούκλες και μαριονέτες και σύντομα απέκτησε δικό του παιδικό πρόγραμμα στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό.
Ο Χένσον ξεκίνησε να φτιάχνει τα Muppets το 1955. Η πρώτη του «κούκλα» ήταν, μοιραία, και το alter ego του, ο Κέρμιτ. Τον κατασκεύασε από ένα παλιό παλτό της μητέρας του, με τα δύο μισά από ένα μπαλάκι του πινγκ-πονγκ για μάτια. Στην αρχή θύμιζε περισσότερο σαύρα παρά βάτραχο, αλλά αυτό διορθώθηκε πολύ σύντομα.
Στην εξέλιξή τους, τα Muppets κατασκευάζονταν από κάποιο χοντρό αλλά μαλακό ύφασμα παραγεμισμένο με αφρό, ώστε να έχουν ευελιξία στις κινήσεις. Επίσης κατασκευάστηκαν εξ αρχής έχοντας κατά νου τη χρήση τους στην τηλεόραση. Έτσι, τα Muppets ζωντάνευαν χάρη σε ραβδιά στερεωμένα στα χέρια, τα οποία κινούσε ο χειριστής από κάτω, υπό γωνία ώστε να μένει έξω από το τηλεοπτικό πλάνο. Και βέβαια ένα επιπλέον χέρι μέσα από το στόμα του Muppet φρόντιζε για τις ρεαλιστικές εκφράσεις του προσώπου.
Το 1957, η εταιρεία Wilkins Coffee ζήτησε από τον Χένσον να φτιάξει ένα διαφημιστικό. Έφτιαξε τελικώς 179, από το 1957 έως το 1961. Στα διαφημιστικά πρωταγωνιστούσαν δύο κούκλες, ο χαρωπός Wilkins που λάτρευε τον ομώνυμο καφέ, και ο τζόρας Wontkins που τον σιχαινόταν. Πάντως ο Wilkins πολύ συχνά κακοποιούσε και τρομοκρατούσε τον Wontkins στις διαφημίσεις αυτές, ανατρέποντας εντελώς ό,τι ήταν έως τότε παραδεκτό περί διαφημιστικής ευπρέπειας. Με τρομερή επιτυχία επίσης. (Βρείτε εδώ μια παλιότερη ανάρτηση του dim/art για τα αστεία διαφημιστικά σποτάκια του Χένσον).
Ωστόσο το πρώτο πρώτο Muppet του Χένσον που εμφανίστηκε στην TV ήταν ο σκύλος Ραλφ, που συνόδευε τον κωμικό Τζίμι Ντιν στο σόου του, τη δεκαετία του ’60.
Από εκεί και πέρα, ο θίασος των Muppets άρχισε να διευρύνεται με κάθε λογής πλάσματα, πραγματικά (ούτως ειπείν) ή φανταστικά. Δεν υπήρχε τίποτα νεκρό στον κόσμο του Χένσον. Πέρα από τα ζώα και τα ζαρζαβατικά, οποιοδήποτε αντικείμενο μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ανοίξει το στόμα του και να μιλήσει ή να τραγουδήσει (και μάλιστα ακριβώς με τη φωνή που θα περίμενε κανείς από το συγκεκριμένο αντικείμενο). Τα πλάσματα του Χένσον παρουσιάζονταν από το 1969 στο ακραιφνώς παιδικό Sesame Street, σε ειδικό «τμήμα» του προγράμματος αφιερωμένο σ’ αυτά (με τον Κέρμιτ σε ρόλο δαιμόνιου ρεπόρτερ).
Σύντομα ο Χένσον συνειδητοποίησε πως έπρεπε (και μπορούσε) να διευρύνει το ηλικιακό φάσμα του ακροατηρίου του, συμμετέχοντας, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, στο πρωτοποριακό Saturday Night Live. Την ίδια περίοδο, άρχισε να σχεδιάζει ένα ξεχωριστό σόου για την τηλεόραση: το Muppet Show.
Το οποίο απορρίφθηκε αρχικά μετ’ επαίνων από όλα τα αμερικανικά δίκτυα. Και ο Χένσον, με τον στενό του συνεργάτη Φρανκ Οζ, στράφηκε, ευτυχώς, στη Μεγάλη Βρετανία. Τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ γνωστά. Το Muppet Show αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο του χιούμορ μιας ολόκληρης γενιάς που το παρακολουθούσε στην τηλεόραση από το 1976 έως το 1981. Οι χαρακτήρες του κατάφεραν να γίνουν σημείο αναφοράς και τρόπος συνεννόησης. Οι «Γέροι του Muppet Show», το «Άνιμαλ», ο «Γκόνζο» περιγράφουν τύπους και συμπεριφορές καλύτερα από οποιαδήποτε λόγια.
Λένε πως ο Χένσον, ως αφεντικό της παραγωγής, ήταν ακριβώς όπως και ο Κέρμιτ: λίγο ντροπαλός, με αίσθηση του γελοίου, που αν κάτι δεν του άρεσε έλεγε απλώς «Χμμμ…» Στο Muppet Show ο Χένσον χειριζόταν, φυσικά, τα δύο πρώτα του δημιουργήματα, τον Κέρμιτ και τον Ραλφ, που κατά κάποιον τρόπο αντιπροσώπευαν τη «λογική» νότα σε ένα απόλυτα παράλογο σύμπαν, το οποίο ωστόσο αντιμετωπίζουν με πάντα με εγκαρτέρηση, έχοντας αποδεχτεί ότι όχι απλώς μπορούν όλα να συμβούν, αλλά συμβαίνουν κιόλας. Πέρα, όμως από τον σκύλο και τον βάτραχο, ο Χένσον ήταν η φωνή και η κίνηση του Ντόκτορ Τηθ, του Σουηδού Μάγειρα και του κυβερνήτη του χοιρινού διαστημοπλοίου Λινκ Χόγκθρομπ.
Η μεγάλη επανάσταση του Χένσον ήταν ότι, με τα Muppets και το Sesame Street, έφερε επιτέλους την καθαρή διασκέδαση, το σουρεαλισμό και την ευφυία στο προσκήνιο αποκαθηλώνοντας την απλοϊκή, βαρετή ηθικοπλασία που χαρακτήριζε ανέκαθεν το κουκλοθέατρο. Και κατάφερε, όπως όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί, να επισκιαστεί από το ίδιο του το δημιούργημα.
Ένα απολαυστικό δοκιμαστικό για την ταινία The Muppet Movie όπου ο Τζιμ Χένσον και ο Φρανκ Οζ αυτοσχεδιάζουν ως Κέρμιτ και Φόζι .