Ολοκληρώθηκαν οι εκλογές για τα Συμβούλια σε όλα τα ιδρύματα της χώρας και στα περισσότερα από αυτά εκλέχθηκαν και τα εξωτερικά μέλη τους. Κλείνει έτσι άλλη μια φάση των αλλεπάλληλων προσπαθειών, μικρών και μεγαλύτερων, για να αλλάξει κάτι στα πανεπιστήμια. Ο νόμος μπορούμε να πούμε ότι εφαρμόζεται πλέον στα περισσότερα από τα επίμαχα σημεία του.
Η λυσσαλέα αντίδραση και στην παραμικρή απόπειρα να θιγεί το άρρωστο status quo, από την υπουργία Γιαννάκου έως την υπουργία Διαμαντοπούλου, άρχισε με τον εξορκισμό της δαιμονικής συμφωνίας της Μπολόνια, την απόρριψη της αξιολόγησης, της διά βίου μάθησης, των πιστωτικών μονάδων, του μάνατζερ και βέβαια κάθε σκέψης για αλλαγή του άρθρου 16. Συνεχίστηκε με την αγανάκτηση για την απαξίωση των πανεπιστημίων μας, τον πόνο για την αντισυνταγματικότητα του νόμου και την αυτονομία των ιδρυμάτων που κινδύνευε, τη μέριμνα για την ακεραιότητα των επιστημονικών αντικειμένων που απειλούνταν στις σχολές, την απόκρουση της ελιτίστικης αριστείας και του επιχειρηματικού πανεπιστημίου, την ανησυχία μήπως και καταλάβουν τη διοίκηση ο Ψωμιάδης με τον Βοσκόπουλο και κορυφώθηκε με την αγωνία για τον τεχνοφασισμό της ταξινομικής ψήφου.
Και τι δεν εφευρέθηκε, τι δεν χρησιμοποιήθηκε για να στηριχθεί ο αγώνας: από οικοδομικά υλικά και μολότοφ έως διαστρεβλώσεις και ψεύδη, καταλήψεις διαρκείας, διακοπές ηλεκτρονικών δικτύων, ομηρία, προγραφές και προπηλακισμούς καθηγητών, τελεσίγραφα από περιπόλους φοιτητών για να εγκαταλείψουν οι καθηγητές τα γραφεία τους. Χάθηκαν μαθήματα, εξάμηνα, εξετάσεις, και εξεταστικές περίοδοι, χάθηκαν ερευνητικά δεδομένα, υπολογιστές, όργανα, χρήματα, χάθηκε η εμπιστοσύνη, το ακαδημαϊκό ήθος και η αξιοπρέπεια.
Σε αυτήν τη μακρά μάχη λίγοι, πολλοί λίγοι (περίπου 20), ήταν οι καθηγητές που μίλησαν ανοιχτά και υπερασπίστηκαν δημοσίως, σθεναρά και σταθερά, την υπόθεση της μεταρρύθμισης στα Πανεπιστήμια. Εγραψαν άρθρα, υπέγραψαν κείμενα, οργάνωσαν και μίλησαν σε εκδηλώσεις, συνεντεύξεις Τύπου, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, αντιστάθηκαν στην τρομοκράτηση και ήταν η φωνή όσων κρατούν, εργαζόμενοι σκληρά και παλεύοντας μόνοι, την τιμή του πανεπιστημίου ψηλά. Αυτοί οι πολλοί εκφράστηκαν μαζικά όταν τους δόθηκε η δυνατότητα, δηλώνοντας με τη συμμετοχή τους στις εκλογές ότι θέλουν τα πανεπιστήμια να αφοσιωθούν στην αποστολή τους.
Η υπεράσπιση της μεταρρύθμισης ήταν υπόθεση της κοινωνίας και έγινε κόντρα σε όλα τα κόμματα (με φωτεινές εξαιρέσεις λίγων πολιτικών). Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ υπερασπίστηκαν την καθήλωση στο παρελθόν, ο νυν πρόεδρός του δεν εκφράστηκε ποτέ θετικά για τον νόμο, στη ΔΗΜΑΡ ξεκίνησαν κάνοντας μικροκομματική αντιπολίτευση για να πρωταγωνιστήσουν τελικά στην αντιμεταρρύθμιση, ενώ η ΝΔ συμπαρατάχθηκε αρχικά με μισή καρδιά με το ΠΑΣΟΚ για να ξηλώνει στη συνέχεια μεθοδικά τον νόμο υποχωρώντας στις εκάστοτε αξιώσεις των συμμάχων της στα πανεπιστήμια.
Σήμερα τα ΑΕΙ καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα νέο καθεστώς. Στα Συμβούλια των ιδρυμάτων ήρθαν πρόσωπα, ιδίως από το εξωτερικό, που φέρνουν φρέσκο αέρα αλλαγής, μια άλλη, από τη συνήθη ελληνική, ακαδημαϊκή νοοτροπία, μια κουλτούρα αξιοκρατίας, ορθολογισμού, διαφάνειας και πρακτικών αποτελεσμάτων. Η παρουσία τους είναι ένας μοχλός για να αλλάξουν τα πράγματα. Το ερώτημα είναι εάν θα τα καταφέρουμε. Παρότι είναι δύσκολο χωρίς χρήματα, υπάρχουν οι ιδέες, η θέληση, η επινοητικότητα και η αποφασιστικότητα από τις πλευρές που θέλουν τη μεταρρύθμιση. Υπάρχει όμως πάντα και το βαθύ πανεπιστήμιο με τις κατεστημένες νοοτροπίες και τη βεβαρημένη παράδοση δεκαετιών που μπορεί με τη γρανιτένια αντοχή του και την απορροφητική του δεινότητα να καταβροχθίσει και να φέρει στα μέτρα του και αυτή τη μεταρρύθμιση.
Θα υποστηρίξουν τα κόμματα που κυβερνούν και η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας τις τομές (όσες έχουν απομείνει) του νόμου για την Ανώτατη Εκπαίδευση ή θα υποχωρήσουν σε πιέσεις για διευθετήσεις που οδηγούν σε παλινόρθωση, με νέα μεταμφίεση, της προτεραίας κατάστασης; Οι δυνάμεις της συντήρησης ανασυντάσσονται. Ενώ πολέμησαν και αντιστάθηκαν στις αλλαγές, σήμερα τις οικειοποιούνται για να βραχυκυκλώσουν και να ακυρώσουν τις πραγματικές τομές. Ο αγώνας για τη μεταρρύθμιση του ελληνικού πανεπιστημίου στην πράξη τώρα αρχίζει. Στην κατάσταση που βρίσκονται τα ΑΕΙ και η χώρα δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να πάμε μπροστά.
Η Βάσω Κιντή είναι καθηγήτρια στο ΜΙΘΕ και μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Αθηνών