Ανάμεσα στα πολλά κακά που μας άφησε κληρονομιά ο μακαρίτης υπουργός Χωροταξίας και Περιβάλλοντος Αντώνης Τρίτσης είναι το περίφημο έγχρωμο σκαρίφημα με την οδό Πανεπιστημίου πεζοδρομημένη, ανθοστολισμένη, δενδροφυτευμένη, με το τραμ να κυλά ανάμεσα σε ευτυχισμένους περιπατητές και ποδηλάτες. Τα άλλα μεγάλα κακά που μας άφησε είναι τα αρχαία ελληνικά στα γυμνάσια, η για δέκα τουλάχιστον χρόνια καθυστέρηση κατασκευής του μετρό και του αεροδρομίου της Αθήνας και η κατάργηση του δακτυλίου (μονά-ζυγά) για τα ταξί – μια από τις πρώτες υποχωρήσεις που έγιναν προς τους ιδιοκτήτες τους και έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση.

Θεωρώ «κληρονομημένο κακό» την προ τριακονταετίας πρόταση του μακαρίτη γιατί αίσθηση μου είναι πως ενδιαφερόταν για το θεαθήναι, για το «εικαστικό» αποτέλεσμα των πολεοδομικών παρεμβάσεων και όχι για τη λειτουργικότητα της πόλης – για τούτο και αδιαφορούσε για τις συγκοινωνίες. Έχω την αίσθηση ότι το ίδιο συνέβη και με μεταγενέστερες πολεοδομικές ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα η κατάργηση της κυκλοτερούς κίνησης στην Πλατεία Ομονοίας: την έκανε «όμορφη» και την απέδωσε στο κοινό (που δεν ενδιαφερόταν όμως να την παραλάβει) αλλά επιβράδυνε σημαντικά την κίνηση των μέσων μεταφοράς που πρέπει να την διατρέξουν – και δεν αναφέρομαι στα ιδιωτικά αυτοκίνητα αλλά στα δημόσια επίγεια μέσα που εξυπηρετούν το κέντρο, λεωφορεία και τρόλεϊ, όπως οι γραμμές 035 και 21.

Είμαι άνθρωπος του Κέντρου, καθημερινά βρίσκομαι στην Πανεπιστημίου, τη Σταδίου, την Κεντρική Αγορά. Δεν έχω κανένα λόγο να μη θέλω να βρίσκομαι σε όμορφο περιβάλλον – αλλά το σχέδιο ριζικής αναδιαμόρφωσης που έρχεται πάλι στην επικαιρότητα με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση με κάνει να ανησυχώ όταν διαβάζω στα κείμενα που παρουσιάστηκαν φράσεις όπως οι παρακάτω:

Η ευρύτερη αυτή παρέμβαση έχει στόχο «όλοι οι δρόμοι να οδηγούν στον κέντρο» μόνο για όσους θέλουν να πάνε σε αυτό.

Η ανασύνθεση αυτή έχει καταστεί εφικτή χάρη στη δυνατότητα αποτροπής της διερχόμενης κυκλοφορίας αυτοκινήτων από το κέντρο πόλης, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών του περιβάλλοντος και του δημόσιου χώρου.

Και αν μεν αυτά αφορούσαν ιδιωτικά αυτοκίνητα, δεν θα είχα πρόβλημα – αλλά εδώ προβλέπεται να καταργηθούν όλες οι διαμπερείς από το κέντρο γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ, ουσιαστικά δηλαδή όλες οι γραμμές που συνδέουν τις γειτονιές της Αθήνας.

Από όσο έχω καταλάβει οι Αθηναίοι που θέλουν να μετακινηθούν από την Κυψέλη ή τα Πατήσια προς Παγκράτι ή Νέο Κόσμο, θα πρέπει να κατεβαίνουν στην Πλατεία Αιγύπτου, από εκεί να παίρνουν τραμ ως την Πύλη του Αδριανού από όπου θα ξαναπαίρνουν τρόλεϊ ή λεωφορείο για να συνεχίσουν. Έχει κανείς υπολογίσει τι θα κοστίσει στους Αθηναίους σε χρόνο μετακίνησης αυτό το σχέδιο;

Αλλά ακόμη και όσοι θέλουν να πάνε για βόλτα ή ψώνια στο Κέντρο θα πρέπει να αλλάζουν συγκοινωνίες στην Πλατεία Αιγύπτου ή στην Πύλη του Αδριανού, να παίρνουν τραμ ως το κέντρο – έχει κανείς υπολογίσει αν με τέτοια μέτρα θα αυξηθεί η κίνηση στην Πανεπιστημίου, στη Βαρβάκειο, την Αθηνάς, την Ερμού ή θα ελαττωθεί και επομένως θα επεκταθούν οι περιθωριακές και παραβατικές χρήσεις τους;

Αναρωτιέμαι τι θα πείραζε αν τα τρόλεϊ και τα λεωφορεία (και μόνο αυτά) περνούν από το κέντρο για να εξυπηρετήσουν και όσους πάνε εκεί και όσους συνεχίζουν για πιο πέρα. Αν υπήρχαν γραμμές μετρό, δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αλλά επιτρέπεται να κόψουμε την πόλη στη μέση; Είναι δυνατόν το τραμ, ακόμη και αν φθάσει ως το τέλος της Πατησίων, να υποκαταστήσει τις υπάρχουσες γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ – ή μήπως μόνο γραμμές μετρό είναι δυνατόν να κάνουν κάτι τέτοιο;

Το Ίδρυμα Ωνάση έχει προσφέρει πολλά στην πόλη, ανάμεσά τους τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και σίγουρα δεν αμφιβάλλουμε για τις καλές του προθέσεις. Ελπίζω οι μελέτες που θα παραγγείλει να μην μας δείχνουν πόσο όμορφη θα γίνει η Πανεπιστημίου (για τους τραπεζίτες που την κατοικούν πλέον σχεδόν αποκλειστικά) ή πόσο αρμονική θα φαίνεται η «Τριλογία των Αθηνών» στις αεροφωτογραφίες. Αυτό για το οποίο πρέπει να μας πείσουν είναι πως οι αλλαγές που προτείνονται θα κάνουν τη ζωή των Αθηναίων ομορφότερη και ευκολότερη – και θα βοηθήσουν να εξαλειφθεί ο «Δωδεκάλογος του Γύφτου» που βιώνουμε καθημερινά στο κέντρο της Αθήνας.