Ένα ιδιαίτερα διαφωτιστικό κείμενο του Cas Mudde για την προσωπικότητα, την ιδεολογία και τους υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Mudde αντιπαρατίθεται στην ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι ο Τραμπ είναι ένα ιδιόμορφο φαινόμενο, ασύμβατο με την αμερικανική  πολιτική παράδοση (un-American), αποτέλεσμα της εισαγωγής ευρωπαϊκών ακροδεξιών ιδεών στην αμερικανική πολιτική αρένα. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει ο Mudde, «αγνοώντας την αμερικανική πλευρά αυτής της ιστορίας, οι πολιτικοί σχολιαστές τροφοδοτούν τη λανθασμένη αντίληψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν μια μοναχική φιλελεύθερη, δημοκρατική, πολυπολιτισμική ουτοπία που αγωνίζεται εναντίον των ιδεολογικών εισαγωγών από μια ευρωπαϊκή ήπειρο που δεν μπορεί να ελέγξει τους εθνικιστικούς της δαίμονες».

Αντίθετα, κατά τον συγγραφέα, «ο Τραμπ είναι ένα απόλυτα αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής ιστορικής παράδοσης» και η μετεωρική άνοδος του «μια αντανάκλαση του ειδικού ρόλου των μέσων ενημέρωσης στην αμερικανική πολιτική».

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επισήμανση του Mudde ότι «ο Τραμπ, παρά τις άφθονες διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, δεν είναι λαϊκιστής».

Ο συγγραφέας τεκμηριώνει την άποψή του ως ακολούθως: « Όπως οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του, συμφωνεί ότι η ‘ελίτ’ είναι ομοιόμορφα διεφθαρμένη. Αλλά αντίθετα με τους Ευρωπαίους πολιτικούς, δεν τονίζει τις αρετές του ‘λαού’. Ο Τραμπ δεν είναι η Vox Populi (φωνή του Λαού) αλλά η Vox Donaldus (φωνή του Ντόναλντ). Αντί να ισχυρίζεται ότι προσφέρει λύσεις της κοινής λογικής ή ακολουθεί τη βούληση του λαού, ο Τραμπ υπόσχεται να κάνει ‘καλύτερες συμφωνίες’ επειδή εκείνος γνωρίζει ‘την τέχνη της συναλλαγής’».

Πέτρος Παπασαραντόπουλος 

Ευρωπαϊκές αντιστοιχίες υπάρχουν παντού, αλλά ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος που προηγείται στην κούρσα για το χρίσμα του κόμματος ταιριάζει απόλυτα στην αμερικανική παράδοση

Σε μια ασυνήθιστη τροπή, τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης κοιτάζουν προς την Ευρώπη[1] προκειμένου να εξηγήσουν την πολιτική άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ. Δεδομένης της τυπικά τοπικιστικής φύσης του αμερικανικού δημόσιου λόγου, θα μπορούσαμε να το πανηγυρίσουμε. Όμως παρόλο που θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές εξελίξεις, αυτή η διατύπωση συγκαλύπτει τα πράγματα τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό που τα διαφωτίζει.

Παρόλο που το φαινόμενο Τραμπ είναι απολύτως κατανοητό στο πλαίσιο της αμερικανικής ιστορίας, παρουσιάζεται ως παρέκκλιση. Σε χιλιάδες κείμενα που προσφέρονται στους Αμερικανούς αναγνώστες γίνονται συγκρίσεις με τον Αδόλφο Χίτλερ[2], τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι[3] και τη Μαρίν Λε Πεν[4], αλλά πολύ λιγότερες με τους Huey Long, George Wallace και Πατ Μπιουκάναν. Ο Τραμπ, έμμεσα ή άμεσα, παρουσιάζεται ως «μη Αμερικανός»[5]· ένα ευρωπαϊκό Fremdkorper[6] («ξένο σώμα») στην αμερικανική πολιτική ζωή.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ θα πρέπει να εξαιρεθεί από την ανάλυση για την άνοδο της λαϊκιστικής δεξιάς παγκοσμίως. Σε βασικό επίπεδο, το φαινόμενο Τραμπ είναι πράγματι μέρος ενός ευρύτερου νατιβιστικού, αυταρχικού, αντι-καθεστωτικού κινήματος που προέκυψε από την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Όμως αυτή η ευρεία θεωρία της «αντίδρασης»[7] δεν εξηγεί απολύτως την άνοδο της Λε Πεν, του ISIS ή του Τραμπ. Για να κατανοήσουμε πραγματικά κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να εξετάσουμε τόσο διεθνείς όσο και εθνικούς παράγοντες και παραδόσεις. Στην ουσία του, το φαινόμενο Τραμπ δεν είναι παγκόσμιο ή ευρωπαϊκό αλλά αμερικανικό.

Ας εξετάσουμε τρεις σχετικές, αλλά ξεχωριστές, πτυχές του φαινομένου Τραμπ: τον ίδιο τον άνδρα, την ιδεολογία του και τους υποστηρικτές του. Υπό το φως της συγκριτικής και της ιστορικής οπτικής, είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ είναι ένα απόλυτα αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής ιστορικής παράδοσης.

Ο υποψήφιος

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το μεγαλύτερο μέρος της ανάλυσης του φαινομένου Τραμπ εστιάζει στον ίδιο τον άνδρα. Η προσωπικότητα του Τραμπ και ο πλούτος του έχουν εμπνεύσει συγκρίσεις ιδιαίτερα με τον Μπερλουσκόνι[8], τον πρώην Πρωθυπουργό της Ιταλίας. Εξάλλου, και οι δύο άνδρες κατέχουν υπερβολικό πλούτο, διαθέτουν έντονο μιντιακό προφίλ –παρόλο που ο Μπερλουσκίνι κυριολεκτικά κατέχει τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης που τον προβάλλουν, και όχι απλώς μεταφορικά, όπως ο Τραμπ στον δικό του τομέα– και μια τάση να περιστοιχίζονται από όμορφες, νεώτερες γυναίκες.

Όμως η σύγκριση δεν έχει να προσφέρει πολλά περισσότερα. Ως πολιτικός δρων, ο Τραμπ είναι ασυνήθιστος. Βεβαίως, έχουμε δει πολλούς αρκετά πλούσιους, λευκούς άνδρες στην πολιτική, αλλά οι περισσότεροι είτε αμφισβητούν το σύστημα ιδρύοντας το δικό τους κόμμα (π.χ. Μπερλουσκόνι, Ρος Περό, ο εκλιπών Ολλανδός ηγέτης του Pim Fortuyn[9]), ή είναι υποψήφιοι καθιερωμένων κομμάτων και δεν αμφισβητούν το σύστημα (π.χ., ο Μιτ Ρόμνεϊ και ο Φινλανδός πρωθυπουργός Γιούχα Σιπίλα).

Αντίθετα, ο Τραμπ οργάνωσε την αμφισβήτησή του μέσα από τα καθιερωμένα κόμματα. Παρόλο που η ελίτ του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ολοένα και περισσότερο αποδέχεται[10] τον ίδιο άνδρα που κατηγόρησε ότι «κατέλαβε» και «κατέστρεψε» το κόμμα, ο Τραμπ είναι λιγότερο δημοφιλής στο ίδιο το κόμμα από ό,τι στους Ρεπουμπλικάνους ψηφοφόρους στις εκλογές για το χρίσμα. Και ο Τραμπ μέχρι στιγμής έκανε ελάχιστα πράγματα προκειμένου να ενισχύσει την επιβολή του στον κομματικό οργανισμό.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα αμερικάνικη κατάσταση. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ανοικτές εκλογές αλλά κλειστά πολιτικά κόμματα· οι άνθρωποι διαθέτουν μεγάλη επιλογή μεταξύ των κομμάτων, αλλά όχι εντός των κομμάτων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμβαίνει το αντίθετο, το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα «first-past-the-post» δημιούργησε μια άκαμπτη δικομματική διαίρεση, η οποία ποτέ δεν απειλήθηκε σοβαρά από ένα τρίτο εθνικό κόμμα. Ωστόσο, εξαιτίας της μεγάλης έκτασης της χώρας, του κόστους της προεκλογικής εκστρατείας και της σχετικής αυτονομίας των αμερικανικών πολιτειών εντός του ομοσπονδιακού συστήματος, τα κόμματα είναι ελάχιστα συγκεντρωτικά και οργανωμένα κι επομένως δεν μπορούν να ελέγξουν τις θέσεις των υποψηφίων. Ενώ στην Ευρώπη οι προγραμματικές δηλώσεις του κόμματος συνδέουν τα μέλη και τους ηγέτες, στις Ηνωμένες Πολιτείες τα πολιτικά προγράμματα είναι απλώς προτάσεις που μπορούν να ακολουθηθούν ή να αγνοηθούν κατά τη βούληση του υποψηφίου.

Όμως η επιτυχία του Τραμπ δεν είναι μόνο μια λειτουργία της αμερικανικής πολιτικής λογικής γενικά. Συνδέεται ακόμα πιο στενά με πρόσφατες εξελίξεις εντός και γύρω από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα συγκεκριμένα. Παρόλο που το κατεστημένο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος προσπάθησε να πάρει αποστάσεις από τον Τραμπ –όπως οι συγγραφείς άρθρων αντίθετης άποψης προσπάθησαν να διαχωρίσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Τραμπ– η αλήθεια είναι ότι το κόμμα μετακινούνταν προς την άκρα δεξιά[11] πολύ πριν από τις προκριματικές εκλογές του 2016. Αυτό είναι πιο σαφές σε πολιτειακό επίπεδο, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι, και όχι οι εξτρεμιστές ενός τρίτου κόμματος, ψήφιζαν ρατσιστική, μισογυνική και αντι-ομοφυλοφιλική νομοθεσία, και τα νομοσχέδια σχεδιάστηκαν για να προστατέψουν τη διάκριση κατά της κοινότητας ΛΟΑΤ (LGBT). Πολλές από αυτές τις πολιτικές προηγούνται χρονικά ακόμα και από το κίνημα Tea Party, που είναι ένα σύμπτωμα μιας δεξιάς στροφής[12] στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα από τη δεκαετία του 1990. Η υποψηφιότητα του Τραμπ μπορεί επίσης να θεωρηθεί ένα ισχυρό επακόλουθο του Tea Party, μιας λαϊκής κινητοποίησης της οποίας ο αντίκτυπος συχνά υποβαθμίζεται.

Τέλος, η άνοδος του Τραμπ είναι μια αντανάκλαση του ειδικού ρόλου των μέσων ενημέρωσης στην αμερικανική πολιτική. Οι ευρωπαϊκές προεκλογικές εκστρατείες είναι σχετικά φθηνές και σύντομες. Τα κόμματα κατά κύριο λόγο διεξάγουν την εκστρατεία λίγο ή πολύ διαθέτονταν συγκεκριμένο χρόνο προβολής στα δημόσια μέσα και χρηματοδοτούνται κυρίως από το κράτος. Σε οξεία αντίθεση, οι αμερικανικές προεκλογικές εκστρατείες είναι παρατεταμένες και δαπανηρές και διεξάγονται σχεδόν αποκλειστικά στα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η απόφαση του Τραμπ να είναι υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ήταν μια πορεία στον μιντιακό παράδεισο. Με αριθμό ρεκόρ προγραμματισμένων ντιμπέιτ για τις προκριματικές εκλογές και ένα πεδίο γεμάτο από μέτριους υποψηφίους, ο Τραμπ εκμεταλλεύτηκε την πρωτόγνωρη αναγνώριση του ονόματός του και την υψηλή θέαση σε παραδοσιακά και κοινωνικά μέσα. Αυτό οδήγησε σε έναν αμοιβαία ευεργετικό ανταγωνισμό μεταξύ του Τραμπ και του Τύπου: ο Τραμπ λαμβάνει δυσανάλογη προσοχή από τα σημαντικότερα δίκτυα[13], τα οποία ικανοποιούνται με τα αυξημένα ποσοστά θέασης που έχουν[14].

Οι πεποιθήσεις του

Πηγαίνοντας στο θέμα της ιδεολογίας, θα πρέπει να ξεκινήσουμε σημειώνοντας ότι ο «Τραμπισμός» δεν είναι ένα συνεκτικό ή ανεπτυγμένο πολιτικό πρόγραμμα, αν και διαθέτει κάποια σταθερά και κυρίαρχα χαρακτηριστικά: νατιβισμό, αυταρχισμό και αντι-καθεστωτικά αισθήματα.

Ο Τραμπ κατευθύνει τις νατιβιστικές του επιθέσεις κυρίως στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, συγκεκριμένα τους Λατίνους[15] και τους μουσουλμάνους[16]. Συνδυάζει αυτές τις επιθέσεις με ελαφρώς λιγότερο ανοικτό ρατσισμό κατά των Αφροαμερικανών[17] και των Ιθαγενών Αμερικανών, όπως στην νύξη του περί «Ποκαχόντας»[18] στη γερουσιαστή Elizabeth Warren. Σύμφωνα με τον αυταρχισμό, ο Τραμπ ορίζει τα περισσότερα κοινωνικά προβλήματα με όρους εξουσίας και ασφάλειας και προτείνει μόνο λύσεις που συνάδουν με ένα αυστηρό πλαίσιο νόμου και τάξης – «λίγο περισσότερο»[19] γρονθοκόπημα στους μη βίαιους διαδηλωτές, τιμωρία[20] για τις γυναίκες που κάνουν έκτρωση, βασανισμός[21] για την πρόληψη της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας. Ο νατιβισμός και ο αυταρχισμός είναι επίσης χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς[22], αλλά ο Τραμπ, παρά τις άφθονες διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, δεν είναι λαϊκιστής[23]. Όπως οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του, συμφωνεί ότι «η ελίτ» είναι ομοιόμορφα διεφθαρμένη. Αλλά αντίθετα με τους Ευρωπαίους πολιτικούς, δεν τονίζει τις αρετές «του λαού». Ο Τραμπ δεν είναι η Vox Populi (φωνή του Λαού) αλλά η Vox Donaldus (φωνή του Ντόναλντ). Αντί να ισχυρίζεται ότι προσφέρει λύσεις της κοινής λογικής ή ακολουθεί τη βούληση του λαού, ο Τραμπ υπόσχεται να κάνει «καλύτερες συμφωνίες» επειδή εκείνος γνωρίζει «την τέχνη της συναλλαγής». Όπως δήλωσε όταν σχημάτισε τη διερευνητική του επιτροπή το 2016, «Είμαι ο μόνος που μπορεί να κάνει την Αμερική πραγματικά σπουδαία και πάλι!»

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι τάσεις του Τραμπ δεν είναι απλώς κατασκευές της εκστρατείας του, επινοημένες από ειδικές ομάδες και πολιτικούς συμβούλους για να φέρουν τη νίκη ανεξάρτητα από την ιδεολογία. Όλα είναι στοιχεία της συνολικής κοσμοθεώρησης του Τραμπ, όπως γνωρίζουμε από πολλές δηλώσεις[24] που έκανε πριν κατέβει υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές. Για παράδειγμα, το 1989, όταν η αστυνομία θεώρησε ύποπτους πέντε μη λευκούς άνδρες για τον βιασμό μιας λευκής γυναίκας που έκανε τζόκινγκ στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης, ο Τραμπ δημοσίευσε ολοσέλιδες ανακοινώσεις[25] σε τέσσερις εφημερίδες φωνάζοντας «Επαναφέρτε τη Θανατική Ποινή! Επαναφέρτε την Αστυνομία!» Όταν οι επονομαζόμενοι Πέντε του Σέντραλ Παρκ τελικά απαλλάχτηκαν από την κατηγορία, ο Τραμπ χαρακτήρισε τη διευθέτηση του ζητήματος «ντροπή»[26].

Τα χαρακτηριστικά που συνιστούν τον «Τραμπισμό» διαθέτουν μακρά ιστορία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολύ πριν να εμφανιστεί ο φασισμός στην Ευρώπη, το κόμμα των Know Nothing εξαπέλυσε βίαιες νατιβιστικές εκστρατείες σε διάφορες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Και κατά τον εικοστό αιώνα, οι Αμερικανοί πρωτο-φασίστες όπως ο Πατήρ Coughlin[27] και το αμερικανικό Πρώτο Κόμμα –σημειώστε την εξωτερική πολιτική «Η Αμερική Πρώτα»[28] του Τραμπ– κέρδισαν ευρεία στήριξη. Το ίδιο και οι υποψήφιοι τρίτων κομμάτων όπως οι Wallace και Περό.

Παρόλο που καμία από αυτές τις μορφές δεν είναι ίδια με τον Τραμπ, κάθε μία μοιράζεται μαζί του όσα και οι ηγέτες της σύγχρονης ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής δεξιάς, και σίγουρα περισσότερα από τους ηγέτες του ιστορικού ευρωπαϊκού φασισμού[29], που ήταν ένα βαθιά διαφορετικό φαινόμενο. Για παράδειγμα, ο Τραμπ κατέχει μια θέση στη μακρά παράδοση των δεξιών επιχειρηματιών που παρουσιάζονται ως σωτήρες του «αμερικανικού τρόπου» και οι οποίοι είναι ικανοί να προσελκύσουν υποστηρικτές από διάφορες κοινωνικές τάξεις: οι Χένρι Φορντ, Ρόμπερτ Ο. Ουέλς Τζούνιορ και Περό είναι μόνο μερικοί από αυτούς που ακολούθησαν αυτή τη μέθοδο.

Οι υποστηρικτές του

Δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε για τον υποστηρικτή του Τραμπ, πόσω μάλλον να συγκρίνουμε αυτόν τον υποστηρικτή με τον υποστηρικτή της ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής δεξιάς. Διαφορετικά ευρωπαϊκά κόμματα διαθέτουν διαφορετικά εκλογικά σώματα. Και η εκλογική βάση του Τραμπ είναι ακόμα μεταβαλλόμενη[30]. Καθώς ο Τραμπ οριοθετείται, η βάση των υποστηρικτών του μεγαλώνει και αλλάζει. Τώρα που ο Τραμπ είναι ο πιθανός Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος, κερδίζει ψηφοφόρους από τους πιστούς οπαδούς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Κατά συνέπεια, η ψήφος στον Τραμπ αρχίζει να διαφοροποιείται ακόμα περισσότερο από την τυπική ψήφο στη ριζοσπαστική δεξιά[31] στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές εκλογές.

Η καθιερωμένη άποψη είναι ότι το εκλογικό σώμα της ριζοσπαστικής δεξιάς αποτελείται κυρίως από θυμωμένους, λευκούς άνδρες της εργατικής τάξης[32]. Αυτό το στερεότυπο κυριάρχησε στα μέσα ενημέρωσης τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980 και είναι εξίσου κυρίαρχο και στην παρούσα εκστρατεία. Παρόλο που υπάρχει κάποια εμπειρική βάση σε αυτήν την άποψη, πρόκειται κυρίως για μια περιορισμένη λανθασμένη ερμηνεία των ευρημάτων της κοινωνικής επιστήμης, που προωθείται από τα μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς αντιπάλους της ριζοσπαστικής δεξιάς.

Κατά την πιο ελιτιστική αντίληψη, οι λευκοί άνδρες της εργατικής τάξης είναι οι «φοβισμένοι και οι απογοητευμένοι»[33] οι οποίοι ψηφίζουν υπέρ της ριζοσπαστικής δεξιάς επειδή δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση. Με περιορισμένες και άκαμπτες πνευματικές δυνατότητες, αντιμετωπίζουν την απώλεια των προνομίων τους μέσω της προσκόλλησής τους σε μια φαντασιακή κοινότητα που τους προσφέρει παρηγοριά και σε μειονότητες που αποτελούν εξιλαστήρια θύματα. Κατά μια καλοπροαίρετη περιγραφή, οι λευκοί άνδρες της εργατικής τάξης ήταν αντικειμενικά οι χαμένοι της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης. Εγκαταλελειμμένοι[34] από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, τώρα υποστηρίζουν το μόνο είδος κόμματος που ακόμα ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται τα συμφέροντά τους.

Είναι σημαντικό ότι αυτή η άποψη έχει τις ρίζες της στις  Ηνωμένες Πολιτείες ως αντίδραση στις αμερικανικές συνθήκες. Ένας από τους πιο σημαντικούς ακαδημαϊκούς σε αυτό το θέμα ήταν ο Seymour Martin Lipset, ο οποίος ανέπτυξε τη σημαντική «θεωρία του άγχους της κοινωνικής θέσης» τη δεκαετία του 1950. Εκείνη η θεωρία εμφανίστηκε σε σημαντικό βαθμό σε αναλύσεις[35] της επιτυχίας του George Wallace τη δεκαετία του 1960, που επηρέασε έντονα[36] τη μελέτη της ευρωπαϊκής ριζοσπαστικής δεξιάς τις επόμενες δεκαετίες. Τη δεκαετία του 1970, ο κοινωνιολόγος Donald Warren ονόμασε αυτούς τους ψηφοφόρους που διέπονται από το άγχος για την κοινωνική τους θέση Μέσους Αμερικανούς Ριζοσπάστες (Middle American Radicals – MARS)[37]: λευκοί άνδρες μέσου εισοδήματος ή χαμηλότερου του μέσου εισοδήματος, που δεν διαθέτουν πανεπιστημιακή μόρφωση, εργάζονται σε θέσεις εξειδικευμένης ή ημι-εξειδικευμένης εργασίας, είναι εξίσου καχύποπτοι απέναντι στις μεγάλες επιχειρήσεις και τα προγράμματα κατά της φτώχειας, ωστόσο υπέρ των προγραμμάτων του φιλελεύθερου κράτους, όπως η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η κοινωνική ασφάλιση

. Οι MARS περιγράφουν καλύτερα τον πυρήνα του εκλογικού σώματος του Τραμπ[xxxviii] (και του Tea Party[xxxix]) σε σχέση με τη σχετικά μικρή[xl] ομάδα των ανδρών της εργατικής τάξης.

***

Τίποτα από όλα αυτά δεν σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές συγκρίσεις είναι άχρηστες. Στην πραγματικότητα, επειδή η ευρωπαϊκή ριζοσπαστική δεξιά έχει μελετηθεί πολύ καλύτερα από την αμερικανική ριζοσπαστική δεξιά, η Ευρώπη μπορεί να διδάξει στην Αμερική κάποια πολύτιμα μαθήματα. Όμως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε αυτά τα μαθήματα να μην γίνουν το μέσο για να «συγκαλυφθεί» η αμερικανική ιστορία. Η άβολη αλήθεια είναι ότι η ριζοσπαστική δεξιά πολιτική συνιστά μια μακρά ιστορία τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αγνοώντας την αμερικανική πλευρά αυτής της ιστορίας, οι πολιτικοί σχολιαστές τροφοδοτούν τη λανθασμένη αντίληψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν μια μοναχική φιλελεύθερη, δημοκρατική, πολυπολιτισμική ουτοπία που αγωνίζεται εναντίον των ιδεολογικών εισαγωγών από μια ευρωπαϊκή ήπειρο που δεν μπορεί να ελέγξει τους εθνικιστικούς της δαίμονες.

Αν αντίθετα πάρουμε πιο σοβαρά την ιστορία και τις παραδόσεις της αμερικανικής ριζοσπαστικής δεξιάς πολιτικής, όχι μόνο θα κατανοήσουμε καλύτερα το φαινόμενο Τραμπ αλλά επίσης τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

* Το πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά δημοσιεύτηκε στις 13 Ιουνίου 2016 στη Boston Review, http://bostonreview.net/us/cas-mudde-donald-trump-europe-populism

[1] Περισσότερα στο https://www.washingtonpost.com/opinions/trumpism-made-in-europe/2016/05/25/b83fd94a-22a2-11e6-9e7f-57890b612299_story.html

[2] Περισσότερα στο https://www.bostonglobe.com/metro/2016/03/23/congressman-seth-moulton-compares-rise-donald-trump-election-hitler/5nbZpv2d4B25N2A3hgOldP/story.html

[3] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2016/03/15/opinion/the-trump-berlusconi-syndrome.html?_r=2

[4] Περισσότερα στο http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/could-donald-trump-be-americas-marine-le-pen

[5] Περισσότερα στο http://www.unionleader.com/Presidential-hopefuls-blast-Donald-Trump-for-latest-Muslim-comment

[6] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2016/05/25/business/economy/weve-seen-the-trump-phenomenon-before.html

[7] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2016/04/05/opinion/the-politics-of-backlash.html

[8] Περισσότερα στο https://www.washingtonpost.com/posteverything/wp/2015/09/21/donald-trump-is-americas-silvio-berlusconi/

[9] Περισσότερα στο http://www.theamericanconservative.com/dreher/trump-the-american-pim-fortuyn/

[10] Περισσότερα στο http://www.slate.com/blogs/the_slatest/2016/05/06/a_running_list_of_donald_trump_s_republican_endorsements.html

[11] Περισσότερα στο http://www.huffingtonpost.com/cas-mudde/is-the-gop-a-far-right-pa_b_9341240.html

[12] Περισσότερα στο http://www.newyorker.com/magazine/2007/12/17/return-of-the-nativist

[13] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2016/03/16/upshot/measuring-donald-trumps-mammoth-advantage-in-free-media.html?smid=tw-upshotnyt&smtyp=cur&_r=0

[14] Περισσότερα στο http://www.latimes.com/entertainment/envelope/cotown/la-et-ct-trump-ratings-20150820-story.html

[15] Περισσότερα στο http://new.www.huffingtonpost.com/entry/9-outrageous-things-donald-trump-has-said-about-latinos_us_55e483a1e4b0c818f618904b

[16] Περισσότερα στο http://edition.cnn.com/2016/03/10/opinions/trump-islam-hates-us-comment-opinion-moghul/

[17] Περισσότερα στο http://gawker.com/the-collected-quotes-of-donald-trump-on-the-blacks-1719961925

[18] Περισσότερα στο https://www.yahoo.com/news/trump-doubles-down-elizabeth-warren-000000314.html

[19] Περισσότερα στο http://mashable.com/2016/03/11/donald-trump-on-protesters/#XHnKPDvYR5qy

[20] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2016/03/31/us/politics/donald-trump-abortion.htm

[21] Περισσότερα στο http://edition.cnn.com/2016/03/22/politics/donald-trump-torture-brussels-abdeslam/

[22] Περισσότερα στο https://www.amazon.com/Populist-Radical-Right-Parties-Europe/dp/0521616328/179-7473158-2714742?ie=UTF8&*Version*=1&*entries*=0

[23] Περισσότερα στο http://new.www.huffingtonpost.com/cas-mudde/the-power-of-populism-not_b_9226736.html

[24] Περισσότερα στο http://new.www.huffingtonpost.com/entry/donald-trump-racist-examples_us_56d47177e4b03260bf777e83

[25] Περισσότερα στο http://www.theatlantic.com/politics/archive/2015/12/donald-trump-death-penalty/420069/

[26] Περισσότερα στο http://www.nydailynews.com/new-york/nyc-crime/donald-trump-central-park-settlement-disgrace-article-1.1838467

[27] Περισσότερα στο http://www.pbs.org/wgbh/amex/holocaust/peopleevents/pandeAMEX96.html

[28] Περισσότερα στο http://edition.cnn.com/2016/04/27/politics/donald-trump-america-first-nationalist-history/

[29] Περισσότερα στο http://www.vox.com/policy-and-politics/2015/12/10/9886152/donald-trump-fascism

[30] Περισσότερα στο http://www.theatlantic.com/politics/archive/2016/03/who-are-donald-trumps-supporters-really/471714/

[31] Περισσότερα στο http://www.theatlantic.com/international/archive/2016/05/afd-germany-anti-immigration/484700/

[32] Περισσότερα στο http://www.usnews.com/opinion/blogs/jamie-stiehm/articles/2016-03-28/donald-trump-is-speaking-to-the-anger-of-white-working-class-males

[33] Περισσότερα στο http://www.newyorker.com/magazine/2015/08/31/the-fearful-and-the-frustrated

[34] Περισσότερα στο https://www.theguardian.com/world/2015/mar/22/alienated-french-working-class-vote-far-right-claims-analyst

[35] Περισσότερα στο https://books.google.de/books?id=7an9QXLFAjUC&pg=PA13&lpg=PA13&dq=lipset+status+anxiety&source=bl&ots=_fxJ17tIHP&sig=M9u0QUyS6Z9dupS2261RFlIvZAg&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj6mL7bmIrNAhWG0RQKHSPeB2sQ6AEIJDAD#v=onepage&q=lipset%20status%20anxiety&f=false

[36] Περισσότερα στο http://www.eurozine.com/articles/2010-08-31-mudde-en.html

[37] Περισσότερα στο https://www.nationaljournal.com/s/74221/return-middle-american-radical

[xxxviii] Περισσότερα στο http://fivethirtyeight.com/features/the-mythology-of-trumps-working-class-support/

[xxxix] Περισσότερα στο http://www.nytimes.com/2010/04/15/us/politics/15poll.html

[xl] Περισσότερα στο http://observer.com/2016/05/no-amount-of-working-class-whites-can-win-trump-the-white-house/