Η βδομάδα κατά την οποία κλείδωσε η επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών πρέπει να είναι αναγκαστικά μια βδομάδα προβληματισμού για τη Δημοκρατία. Κι αν η απορία (πώς είναι δυνατόν να νικιέται σε τέτοιο βαθμό η λογική;), ο φόβος (μήπως τώρα νικήσει και στις προεδρικές εκλογές;) και η απαξίωση (για το συγκεκριμένο πρόσωπο αλλά και για την Αμερικανική πολιτική) καταρχήν επικρατούν, πιστεύω πως ο προβληματισμός πρέπει να πάει πιο βαθιά.
Στην έννοια της «λαϊκής βούλησης» πρώτα απ’ όλα. Στο αμερικανικό προεδρικό σύστημα, και στις προκριματικές και στην εθνική εκλογή, δεν ψηφίζει απευθείας ο «λαός» αλλά μέσω αντιπροσώπων που υποδεικνύει (αφού και γι’ αυτούς η εκλογή είναι έμμεση και διαφέρει από Πολιτεία σε Πολιτεία και από κόμμα σε κόμμα και από αναμέτρηση σε αναμέτρηση). Πόσο ένα τέτοιο σύστημα εκφράζει τη «λαϊκή βούληση»; Αλλά και ευρύτερα: μπορεί ποτέ η λαϊκή βούληση να είναι τόσο έντονα και πολλαπλά διαμεσολαβημένη; Αρκετή δεν είναι ήδη άραγε η «κανονική» διαμεσολάβηση με την μορφή ανάθεσης στους εκλεγέντες της λήψης, στο όνομα των εκλεγόντων, των πολιτικών αποφάσεων;. Για την αμερικανική πολιτική το ερώτημα που τίθεται –παγίως, αλλά με μεγαλύτερη επίταση όταν γεννά φαινόμενα τύπου Τραμπ- είναι πότε επιτέλους θα χειραφετήσει το «λαό», στο όνομα του οποίου θεωρητικά όλα γίνονται, και ο υποψήφιος Πρόεδρος αλλά και ο τελικός Πρόεδρος θα εκλέγεται από τον κάθε πολίτη και όχι από αντιπροσώπους του, από τον κάθε πολίτη ως άτομο και όχι ως μέλος ενός «κόκους» ή μιας Πολιτείας. Δεν ισχυρίζομαι ότι αυτή η ιδιαιτερότητα έδωσε τη νίκη στον Τραμπ αλλά ότι ενίσχυσε τεχνητά την αποκοπή του λαού από την πολιτική, στην οποία η νίκη του Τραμπ κατεξοχήν βασίστηκε.
Στην έννοια της «αποδοχής» της λαϊκής βούλησης ύστερα. Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος ούτε ο μόνος λαϊκιστής απαίδευτος δημαγωγός που νικάει –έστω προσωρινά- χρησιμοποιώντας ως όπλα το λαϊκισμό, την απαιδευσία και τη δημαγωγία του. Είναι όμως ίσως ο πρώτος που χτυπάει την πόρτα μιας τέτοιας χώρας, μιας τέτοιας Δημοκρατίας (από πολλές απόψεις θαυμαστής, ιδίως σε θέματα θεσμικών ισορροπιών και προστασίας δικαιωμάτων) και σε μια τέτοια στιγμή –η Αμερική έρχεται με οκτώ χρόνια Ομπάμα στην Προεδρία και έχοντας αποφύγει την οικονομική κρίση. Πρέπει, στο όνομα της λαϊκής βούλησης, να δείξουμε «σεβασμό» στον Τραμπ, όπως έκανε ο Βρετανός Πρωθυπουργός; Ή μήπως αντίθετα, όποιοι σεβόμαστε την αμερικανική και κάθε Δημοκρατία, οφείλουμε να πούμε με ακόμα μεγαλύτερη ένταση πως κάτι σάπιο υπάρχει στη Δημοκρατία, στις δημοκρατίες μας, όταν αυτοί που ανοιχτά, με λόγια και με πράξεις, υπονομεύουν τα ίδια τα δημοκρατικά θεμέλια (την αλήθεια, το σεβασμό στον άλλο, το γενικό καλό, την ανεκτικότητα) θριαμβεύουν σε αγώνες που μοιάζουν περισσότερο με σαπουνόπερες παρά με πολιτική;
Μήπως, για να μη βγει τελικά Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Τραμπ, πρέπει να τολμήσουμε τώρα αμέσως να πούμε πως πιο σάπια από τον Τραμπ είναι η αμερικανική και η παγκόσμια Δημοκρατία; Και όποιοι διεκδικούν τις θέσεις των πανταχού Τραμπ να δεσμευτούν να αλλάξουν όχι «το σύστημα» (γιατί αυτό λέει και ο Τραμπ) αλλά τις πτυχές του εκείνες που εξόφθαλμα πλέον γεννούν τέρατα.