Η επιστολή με ημερομηνία 13 Νοεμβρίου του Μόνιμου Αντιπρόσωπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλιόγλου για το θέμα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών (υφαλοκρηπίδας, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης – ΑΟΖ) θα πρέπει να διαβαστεί και ερμηνευθεί με ιδιαίτερη προσοχή . Πολλά σημεία της επιστολής (π.χ. θαλάσσιες ζώνες ανατολικά του 28ου μεσημβρινού-εξαφανίζει Καστελόριζο,Κύπρο) είναι γνωστα μεν απαράδεκτα δε καθώς βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με το διεθνές δικαίο- Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλλασσας. Αλλά το μείζον θέμα δημιουργήθηκε σχετικά με το τι λέγει η επιστολή για τα δικαιώματα της Τουρκίας δυτικά του 28ου μεσημβρινού, δυτικά δηλαδή της Ρόδου την οποία τέμνει ο εν λόγω μεσημβρινός. Η ελληνική ανάγνωση και ερμηνεία της σχετικής παραγράφου όπως παρουσιάστηκαν από μέρος των μέσων επικοινωνίας είναι ότι μεταξύ άλλων επεκτείνει τις τουρκικές διεκδικήσεις θαλασσίων ζωνών ( υφαλοκρηπίδα κλπ.) δυτικά της Ρόδου και ότι η “Γαλάζια Πατρίδα έρχεται στον ΟΗΕ» σε μια προσπάθεια νομιμοποίησής της . Οι (απαράδεκτες) θέσεις της Τουρκίας για τη “Γαλάζια Πατρίδα” με τους σχετικούς χάρτες που τις συνοδεύουν είναι γνωστές. Αλλά η συγκεκριμένης παραγράφος επιδέχεται και μία άλλη ανάγνωση και ερμηνεία που να εξυπηρετεί τις ελληνικές απόψεις και να μεγιστοποιεί τα ελληνικά συμφέροντα.
Η σχετική διατύπωση της εν λόγω παραγράφου/επιστολής λέγει πολύ συνοπτικά ότι “τα εξωτερικά όρια (outer limits) της Τουρκικής υφαλοκρηπίδας (… ) θα καθοριστούν (be determined) δυτικά του 28ουΜ σύμφωνα με τις συμφωνίες για την οριοθέτηση ( της υφαλοκρηπίδας εννοείαι) στο Αιγαίο καθώς και στη Μεσόγειο”( και δεν καταθέτει συντεταγμένες όπως κανει ανατολικά του 28Μ). Αυτή η διατύπωση μπορεί να διαβαστεί/ερμηνευθεί και ως θεση της Τουρκίας που υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να μας εξυπηρετει . Και τούτο καθώς η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και κατ’ επέκταση της ΑΟΖ θα προσδιορισθεί από το περιεχόμενο της συμφωνίας για την υφαλοκρηπίδα στην οποία θα φθάσουμε για το Αιγαίο. Και ως γνωστόν η Ελλάδα δεν αρνείται ότι το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο παραμένει ανοιχτό προς διευθέτηση ως η μόνη αποδεκτή διαφορά με την Τουρκία. Δεν αρνείται δηλαδή ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα υφαλοκρηπίδας σε μέρος της θαλάσσιας έκτασης δυτικά του 28ουΜ, στο Αιγαίο. Δεν τα επεκτείνει τωρα με την εν λόγω επιστολή. Βεβαίως η επίτευξη συμφωνίας σκοντάφτει στο θεμελιακό πρόβλήμα της άρνησης από πλευράς της Τουρκίας του δικαιώματος των νησιών για θαλάσσιες ζώνες (εκτός χωρικών υδάτων), δικαιώματος που ρητά αναγνωρίζει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Τουρκία εμμένει στην αρχή της ευθυδικίας (equity). Αλλά πάντως στην περίπτωση που τελικα φθάσουμε σε συμφωνία οριοθέτησης είτε μέσω διαπραγματεύσεων είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο (αν συμφωνήσουμε γι’ αυτό), τότε το προηγουμενο αυτό δεσμεύει την Τουρκία σύμφωνα με την εν λόγω επιστολή. Και αυτό το στοιχείο θα έπρεπε να αναδείξουμε εμφατικά.
Το πραγματικό όμως πρόβλημα είναι βέβαια η υπογραφή μνημονίου – συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης (κυβέρνηση Τρίπολης, Φαζέλ αλ Σάραζ) για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο αυτών χωρών – μιας συμφωνίας πέρα για πέρα έξω από οποιαδήποτε έννοια διεθνούς δικαίου αλλά και απλής γεωγραφικής θεώρησης της περιοχής . Κλιμακώνει επικίνδυνα το θέμα των οριοθετήσεων( Πάντως το φαινόμενο « Τουρκία-Λιβύη» θα πρέπει να μας προβληματίσει βαθύτερα. Και ο νοών νοείτω.Και ας επιδιώξουμε πολύ συγκεκριμένα πράγματα από την ΕΕ)
Το Υπουργείο Εξωτερικών στη σχετικά ανακοίνωσή του για την επιστολή του Τούρκου Μόνιμου Αντιπροσώπου είδε την επίμαχη παράγραφο ως “ανοιχτή παρέμβαση στο δικαίωμα της Ελλάδας να συνομολογεί συμφωνίες οριοθέτησης με τρίτα κράτη”. Και αυτή η ανάγνωση/ ερμηνεία δεν θα έπρεπε να ειναι στη δική μας προσσέγγηση. Ένας εκσυγχρονισμός της σχετικής επιχειρηματολογίας μας είναι αναγκαίος περιλαμβανομένων και των επιχειρημάτων μας για την οριοθέτηση «μεταξύ κρατών με παρακείμενες ή έναντι ακτές με βάση τις αρχές της ίσης απόστασης / μέσης γραμμής». Είναι γνωστό ότι η τρέχουσα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) δεν αναφέρεται στα σχετικά άρθρα (74, 83) στις αρχές αυτές. Θα πρέπει να είμαστε καθ’ όλα αξιόπιστοι και πειστικοί.