Αμήχανη παρακολουθώ τον τρομακτικό όγκο, ποσοτικά και ποιοτικά, των αποκαλύψεων για τη δράση της Χρυσής Αυγής. Ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για τα δίκτυα δράσης της, για την ιεραρχία και την οργάνωση της· αναλύσεις και συνεντεύξεις εκ των έσω, από ανθρώπους που εξηγούν πώς και γιατί · αποκαλύψεις για άλλα εγκλήματα που έχουν τελέσει.
Το ερώτημα προκύπτει αυτονοήτως: μα όλα αυτά τα ανακαλύψανε μέσα σε 24 ώρες; Η απάντηση είναι ακόμα πιο αυτονόητη: όχι βέβαια! Τα ρεπορτάζ υπήρχαν, οι πληροφορίες υπήρχαν, οι καλοί δημοσιογράφοι είχαν κάνει αυτό που έπρεπε. Αλλά η απόφαση για δημοσίευση δεν είχε ληφθεί. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην πολιτική βούληση, αλλά κυρίως στην ιδιωτική βούληση, τη βούληση των εκδοτικών και τηλεοπτικών συγκροτημάτων.
Συνεπώς, όταν το ΠΑΣΟΚ είχε ξεκινήσει την καμπάνια κατά του νεοναζισμού και όλοι μας έλεγαν «μα όλο με αυτό ασχολείστε εσείς στο ΠΑΣΟΚ» και δύσκολα μπορούσαμε να «περάσουμε» πληροφορία για τις δράσεις μας στα ΜΜΕ, δεν είναι ότι οι αρμόδιοι δεν ήξεραν πως ορθώς ασχολούμασταν, απλώς δεν ήθελαν να προβάλλουν το θέμα. Δεν ήθελαν, ίσως γιατί δεν πίστευαν πως αυτός ήταν ο τρόπος.
Έπρεπε να γίνει ο φόνος του Παύλου Φύσσα, ο φόνος ενός Έλληνα για να καταλάβουν πως δεν μπορούμε και δεν πρέπει να εθελοτυφλούμε;
Είναι βαρύ να πει κάνεις «κάλιο αργά παρά ποτέ» όταν ένα νέος άνθρωπος έχει χάσει ήδη τη ζωή του από το μαχαίρι ενός δολοφόνου κατ’εντολή της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής. Ας σφίξουμε όμως την καρδιά μας κι ας πούμε, εντάξει, αργήσατε, αλλά επιτέλους καταλάβατε.
***
Οι καθημερινές προσαγωγές χρυσαυγιτών είναι ελπιδοφόρο μήνυμα. Το μπαράζ αποκαλύψεων για τη δολοφονική δράση της Χρυσής Αυγής είναι το σωστό όπλο κατά του νεοναζισμού. Το Συνταγματικό Τόξο βέβαια ακόμα δεν το βλέπουμε να σχηματίζεται, διότι κάποιοι δυσκολεύονται να μετακινηθούν από το δίπολο «μνημονιακά- αντιμνημονιακά» κόμματα. Το δίπολο που επώασε το αυγό του φιδιού και απενοχοποίησε την Χρυσή Αυγή δίνοντας της παράλληλα το χώρο να συνταχθεί και να κρυφτεί πίσω από τα άλλα δήθεν «αντιμνημονιακά» κόμματα. Υπάρχει όμως ελπίδα να γίνει κι αυτό, και θα γίνει όχι από «πάνω», όχι με απόφαση των ηγεσιών, αλλά κατ΄εντολή της βάσης, των πολιτών.
Κάπως έτσι μπορούμε να πούμε πλέον πως υπάρχει μια ελπίδα αν όχι να ξεριζωθεί ο φασισμός, αλλά τουλάχιστον να ανασταλεί η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής.
Ο φασισμός δεν ξεριζώνεται τόσο εύκολα από μια κοινωνία, ούτε και εύκολα ριζώνει. Αν μπορούσε να ξεριζωθεί με κάποιες συλλήψεις και κάποιες αποκαλύψεις, ίσως να είχαμε αποφύγει και τον Χίτλερ και τα 17 εκατομμύρια νεκρούς. Δυστυχώς όμως θέλει χρόνο, επιμονή και συστηματική δουλειά.
Χρειάζεται όχι μόνο να τρομάξει ο ψηφοφόρος της Χρυσής Αυγής (προσωπικά ποτέ δεν έχω μιλήσει για αύξηση της δύναμης της Χρυσής Αυγης, αλλά για αύξηση της ανοχής των πολιτών απέναντι στο απόλυτο κακό) αλλά και να καταλάβει. Να αντιληφθεί αυτό που εμείς, στο ΠΑΣΟΚ, λέγαμε από την πρώτη στιγμή: «Οι Έλληνες πολίτες, πρέπει να καταλάβουν ότι η επιλογή της Χρυσής Αυγής δεν είναι μια πολιτική και κομματική επιλογή όπως όλες οι άλλες. Αλίμονο αν αποδεχθούμε τη θεωρία ότι η οικονομική κρίση, η φτώχια, η ανεργία, μπορεί να δικαιολογήσει την προσχώρηση σε ναζιστικές, φασιστικές, ξενοφοβικές και ρατσιστικές απόψεις και πρακτικές. Θα ήταν σα να δικαιολογούσαμε αναδρομικά την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία και του ναζισμού στη Γερμανία του μεσοπολέμου».
Την 3η Δεκέμβρη 2012, στη συνέντευξη τύπου του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ για την πρωτοβουλία μας κατά του νεοναζισμού, είχαμε προσδιορίσει τα 4 μέτωπα όπου πρέπει να δοθεί βάρος: Αστυνομία και Δικαιοσύνη, Σχολεία, Εκκλησία, ΜΜΕ. Τότε δεν μας άκουγαν. Τώρα όμως ήρθε η ώρα.
Συνεπώς, πρέπει να μην σταματήσουν τα ΜΜΕ να καλύπτουν επιθετικά και καταγγελτικά την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγή και να οργανωθεί μια καμπάνια ενημερωτική που θα συνεπικουρεί στην αφύπνιση της ιστορικής μνήμης. Τα δελτία Τύπου της Χρυσής Αυγής να μην προβάλλονται ως ένα οποιοδήποτε δελτίο τύπου κόμματος και η δράση της να μην παρουσιάζεται ως «κοσμικό γεγονός». Αυτού του είδους η κάλυψη οδήγησε σε αυτό που αποκαλείται από τους ειδικούς «normalization of evil» («κανονικοποίηση» του κακού: όταν η θέαση του κακού γίνεται μέρος της «κανονικής» καθημερινότητάς μας και αντιμετωπίζεται ως κάτι φυσιολογικό)
Θα πρέπει φυσικά η ΕΛ.ΑΣ να συνεχίσει τις διώξεις, αλλά και να εκκαθαρίσει το Σώμα από τους οπαδούς και συνεργάτες των νεοναζί. Βέβαια η δράση αυτή δεν πρέπει να είναι μονοδιάστατα τιμωρητική. Ας επιβραβεύεται ο καλός αστυνομικός, ενώ επιτέλους πρέπει να εργαστούμε προς τη συμφιλίωση του πολίτη με την αστυνομία. Το αόριστο μίσος προς τον «μπάτσο», κατάλοιπο της γενιάς του Πολυτεχνείου, δεν συνάδει στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες και κράτη. Όπως ζητούμενο είναι και η συμφιλίωση του πολίτη με το κράτος.
Η δικαιοσύνη καλείται να κινηθεί με ταχύτητα και αποφασιστικότητα, και ο πολίτης να την εμπιστεύεται.
Η εκκλησία να κάνει βίωμά της πως ο ναζισμός, το μίσος, η ξενοφοβία, ο εθνικισμός βρίσκονται στους αντίποδες του χριστιανισμού και της ορθοδοξίας.
Τα σχολεία πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα συστηματική δουλειά. Στους μαθητές η Χρυσή Αυγή δεν έχει παρεισφρήσει ως ιδεολογία αλλά ως μόδα και -ακόμα χειρότερα- ως υποκουλτούρα. Στο άρθρο μου «Ελλάδα- Ένα κερί που καίγεται κι από τις δύο πλευρές» είχα γράψει: «Ένα παιδί, για παράδειγμα, στο σχολείο, που δεν είναι δημοφιλής για οποιοδήποτε λόγο, προσχωρώντας στη Χρυσή Αυγή αποκτά ταυτότητα και μια ολόκληρη ομάδα προθύμων, που θα τον υπερασπιστούν εάν υπάρξει ανάγκη. Ξαφνικά γίνεται δυνατός. Δεν είναι μόνος. Οργανώνει από κοινού δράσεις. Αποκτά νέα οικογένεια. Και δεδομένου το ότι η ΧΑ έχει γίνει trendy, γίνεται και δημοφιλής. Μια διαδικασία που περιγράφεται εξαιρετικά στην ταινία «Το Κύμα». Η ΧΑ λειτουργεί με όρους υποκουλτούρας (subculture)».
Για να αντιμετωπιστεί αυτό θέλει πρωτοβουλίες από το Υπουργείο Παιδείας. Θέλει ενισχυτική διδασκαλία. Θέλει ειδικά μαθήματα Ιστορίας. Και φυσικά δεν θέλει να επιτρέπουμε να εκπαιδεύουν ορισμένοι τα παιδιά μας στο να μουντζώνουν τους θεσμούς για μικροκομματικά οφέλη.
Δυστυχώς τα ποσοστά που εμφάνιζε η Χρυσή Αυγή δεν ήταν ακριβή: δεν είχαν συνεκτιμηθεί τα ποσοστά των σημερινών δεκαεξάρηδων που στις εκλογές θα είναι 18 ετών!
Όσο για την ΟΛΜΕ, που αρνούνταν να συναντήσει την επιτροπή του ΠΑΣΟΚ για να συζητηθεί το θέμα της Χρυσής Αυγής στα σχολεία, ας διαβάσει το εξαιρετικό άρθρο του Μιχάλη Μητσού «Μάθημα πρώτο: φασισμός» στα «Τα Νέα» της 21ης Σεπτεμβρίου.
Εκ των ων ουκ άνευ είναι ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι δομές κοινωνικής πρόνοιας. Το τετράπτυχο ανεργία, φτώχεια, ανασφάλεια, μετανάστευση, με λίγα λόγια ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι η εύφλεκτη ύλη για να φουντώσει ο φασισμός που θα μας κάψει όλους. Χρειάζονται εστιασμένες πολιτικές για τους κοινωνικά αποκλεισμένους πολίτες. Η απαίτηση για ασφάλεια των πολιτών (όπως και η οντολογική ασφάλεια) δεν μπορεί να παραβλέπεται, ούτε και η απαίτηση για αξιοπρεπές επίπεδο ζωής. Το μήνυμα είναι ένα: Να μην αφήσουμε σπιθαμή ελεύθερου χώρου στους νεοναζί, έτσι ώστε να μην μπορούν να παραπλανούν και να ξεγελούν τους πολίτες ότι προσφέρουν δήθεν κοινωνικό έργο.
Χρειάζεται παραλλήλως να ενισχυθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε να μπορεί να παρέχει την υποστήριξη που πρέπει στους συνανθρώπους μας που βρίσκονται σε ανάγκη. Επιπλέον, στις επερχόμενες εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, κανένας δήμος δεν θα πρέπει να έχει ίχνος χρυσαυγίτη στο δημοτικό συμβούλιο. Ας μην επαναλάβουμε το έγκλημα της εκλογής Μιχαλολιάκου στο Δήμο Αθηναίων.
Και οι εταίροι και δανειστές μας, πρέπει μια και καλή να κατανοήσουν αυτό που τους λέμε καιρό τώρα: Η ελληνική κοινωνία δεν αντέχει άλλες πιέσεις. Η Ελλάδα δεν αντέχει άλλη ταπείνωση. Οι εταίροι και δανειστές μας πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ένα όριο στη δημοκρατική αντοχή των κοινωνιών που βρίσκονται σε μακροχρόνια ύφεση. Όπως επανειλημμένα τονίζει το ΠΑΣΟΚ προς την τρόικα, πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα δεν τα αντέχει ούτε η ελληνική οικονομία ούτε η ελληνική κοινωνία.
Και φυσικά χρειάζεται πολιτική συναίνεση, δίχως μικροπολιτικά λοξοκοιτάγματα και αστερίσκους. Δεν ξεχνάμε τις άστοχες και επικίνδυνες τοποθετήσεις της ΝΔ όσον αφορά το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο περί «ποινικοποίησης της γνώμης» μήτε την αμηχανία της να συνταχθεί στην επίμονη απαίτησή μας για επιθετική πολιτική προς τη Χρυσή Αυγή, νομίζοντας πως έτσι θα σταματήσει τη διαρροή των ψηφοφόρων προς τα πιο δεξιά της. Είναι θετικό πάντως που τώρα κατάλαβε πόσο λάθος ήταν αυτή η πολιτική λογική της και συναινεί σε αυτό που ζητάγαμε από την πρώτη στιγμή: να αντιμετωπιστεί η Χρυσή Αυγή ως εγκληματική οργάνωση.
Η δε περίφημη θεωρία των «δύο άκρων» που σε καμία περίπτωση δεν ασπάζεται το ΠΑΣΟΚ, να θυμηθούμε πως ιστορικά αφορά Κομμουνισμό – Φασισμό. Η συμμαχία των δυτικών δυνάμεων με την τότε ΕΣΣΔ στον Β/ΠΠ κατά του Χίτλερ δίνει την ιστορική απάντηση στους ανιστόρητους που μιλάνε για δύο άκρα. Σε τελική ανάλυση, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή δύο άκρα; Δεν είναι αυτή η πόλωση. Εξάλλου η Χρυσή Αυγή έχει ταχθεί και έχει αφεθεί να ταχθεί στο «αντιμνημονιακό» μέτωπο παρέα με τον ΣΥΡΙΖΑ, τους Ανεξάρτητους Έλληνες και το ΚΚΕ. Έχει μαλλιάσει η γλώσσα μας να λέμε πως η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση εκτός συνταγματικού τόξου, και τίποτα άλλο.
Μήπως όμως όταν κ. Λαζαρίδης αναφέρεται στη «θεωρία των δύο άκρων» το κάνει απλώς για να τροφοδοτήσει το εκλογικό δίπολο ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ; Κάτι που σαφώς βολεύει και τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, και ίσως να υπάρχει και συνεννόηση για την κλιμάκωση αυτής της έντασης. Θεμιτό; Όχι.
Το ακραίο όμως δίπολο που στήθηκε για ψηφοθηρικούς λόγους μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, όπου οι μεν κατηγορούν τους για φιλοτρομοκρατικές συμπεριφορές, και οι δε τους μεν για φιλοχουντικές πολιτικές, δεν βοηθάει τον πολίτη να καταλάβει τι είναι τρομοκρατία και τι είναι χούντα και ποιοι οι πραγματικοί εκφραστές τους.
Από την άλλη η «αντιμνημονιακή» πολιτική της εφόδου, η καλλιέργεια του μίσους κατά των πολιτικών αντιπάλων, οι παραινέσεις για επιθέσεις κατά πολιτικών ή η δικαιολόγηση αυτών στο όνομα της κρίσης και της αγανάκτησης, οι αντικοινοβουλευτικές επιθέσεις βουλευτών κατά άλλων βουλευτών εντός κοινοβουλίου από κόμματα του συνταγματικού τόξου, οι χαρακτηρισμοί «δωσίλογοι», «γερμανοτσολιάδες», «όχι και τόσο Έλληνες» κ.τ.λ. απλώς εκφασίζουν την ελληνική κοινωνία διαμορφώνοντας κλίμα έντασης και καθολικής απόρριψης του πολιτικού αντιπάλου και άρα βοηθούν την Χρυσή Αυγή να διεισδύσει στους Έλληνες ως ο αυθεντικότερος εκφραστής του αντικοινοβουλευτισμού.
Όσο για την αφήγηση «η κρίση έφερε το ναζισμό» ή το νέο δίλημμα «ή μνημόνιο ή ναζισμός» η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι πως κι άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση αλλά δεν έχουν νεοναζιστικό κόμμα και μάλιστα εντός κοινοβουλίου. Επιπλέον, ιστορικά γνωρίζουμε πως η κρίση του ’29 έφερε μεν στη Γερμανία τον Χίτλερ, αλλά στις ΗΠΑ έφερε τον Ρούζβελτ και το New Deal. Σε τελική ανάλυση, δεν είναι κανενός κόμματος επιλογή το μνημόνιο. Αναγκαίο κακό ήταν για να αποφευχθεί το χειρότερο κακό, το μέγιστο κακό. Plan Β? ούτε υπήρξε, ούτε υπάρχει. Και τώρα που οδηγούμαστε με ασφάλεια στην έξοδο από την οικονομική κρίση, να μην πάρει τη θέση της μία πολιτειακή κρίση.
Το θετικό είναι ότι έχει γίνει αντιληπτό στην ευρύτερη Κεντροαριστερά πως είναι εθνικά απαραίτητη για το πολιτικό σύστημα και τη χώρα, πως είναι εθνικά επικίνδυνος ο πολυκερματισμός της σε ολιγομελείς φιλοδοξίες. Μια αδύναμη κεντροαριστερά μετακινεί τον πολιτικό άξονα προς τα δεξιά, τα άκρα ενισχύονται και οι ισορροπίες χάνονται. Σύμφωνα με τον M. Lipset, «ο φασισμός είναι μια ακρότητα του κέντρου», που εμφανίζεται όταν το κέντρο αδυνατεί να εκφράσει σημαντικό ποσοστό των πολιτών. Με τη δύναμη και της ευθύνη της δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης, μπορούμε να διώξουμε, και πάλι, τον φασισμό από τη χώρα μας.
Τώρα, την ύστατη στιγμή, τώρα που όλοι καταλάβαμε με τον χειρότερο τρόπο, ας ενωθούμε επιτέλους για να διώξουμε μια και καλή τον φασισμό από την Ελλάδα και τις ψυχές μας.
Κανένα περιθώριο δεν έχουμε για άλλες ολιγωρίες. Να μην θρηνήσουμε άλλον νεκρό.