Η ανάπτυξη μίας νέας στρατηγικής για τον πρωτογενή τομέα πρέπει να εκκινήσει από την αξιολόγηση της υφιστάμενης στρατηγικής. Από γενέσεως του Ελληνικού κράτους, η ουσιαστική στρατηγική για τον αγροτικό τομέα συνίστατο στην εκμετάλλευση  του προϊόντος των αγροτών προς όφελος των φορέων του χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Ταυτόχρονα, η ανεπαρκέστατη οργάνωση και λειτουργία του ΕΛΓΑ επιβάρυνε τους αγρότες με την συνέπειες της επέλευσης όλων των αγροτικών κινδύνων, με αποτέλεσμα την ακραία μεταβλητότητα των εισοδημάτων των αγροτών. Οι δύο αυτοί παράγοντες ερμηνεύουν πλήρως την σταδιακή απαξίωση του αγροτικού τομέα, την δημιουργία τεράστιου όγκου «σχολαζουσών γαιών», και την απομάκρυνση των νέων από τις αγροτικές απασχολήσεις.   

Η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας πρέπει να επανασχεδιαστεί με βάση τις απαιτήσεις της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Βασική αρχή της νέας στρατηγικής για τον αγροτικό πληθυσμό είναι ότι για να παραμείνουν οι αγρότες στη γη τους και να αναπτυχθούν, θα πρέπει να πληρούνται δυο προϋποθέσεις: (α) εξασφάλιση για την απορρόφηση της παραγωγής τους σε επαρκείς τιμές, και (β) μείωση της διακύμανσης των ετήσιων εισοδημάτων τους.

Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του προτεινόμενου σχεδιασμού είναι πενταετές. 

Συνοπτικά, η πενταετής περίοδος σχεδιασμού της συνολικής ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα της χώρας θα κλιμακωθεί σε τρείς φάσεις.  Στην πρώτη διετία θα αναπτυχθεί η πλευρά της ΖΗΤΗΣΗΣ αγροτικών προϊόντων, με την ανάπτυξη του Φορέα  Αγροτικών Εξαγωγών.  Στην ίδια περίοδο θα υλοποιηθούν επτά (7) δράσεις, με ευθύνη του Φορέα Εξαγωγών,  που θα προετοιμάσουν το έδαφος για την ανάπτυξη της ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ Αγροτικών Προϊόντων.  Οι δράσεις αυτές θα ξεκινήσουν αμέσως με την ίδρυση του Φορέα Αγροτικών Εξαγωγών και θα ολοκληρωθούν στα πρώτα δύο έτη, ούτως ώστε να τεθούν σε πλήρη εφαρμογή στην αρχή του τρίτου έτους. Αυτές  οι προπαρασκευαστικές ενέργειες για την δημιουργία των υποδομών  θα οδηγήσουν στην συνολική ανασυγκρότηση της πλευράς της ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ αγροτικών προϊόντων. Εάν επιτύχουν οι δράσεις αυτές που θα κλιμακωθούν στην πρώτη διετία, τότε, στην επόμενη τριετία, θα δημιουργηθούν και θα λειτουργήσουν οι Τοπικές Αγροτικές Εταιρίες, οι οποίες θα αποτελούν σχήματα ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα),  με την συμμετοχή των 13 Περιφερειών και των 332 Δήμων της χώρας. 

Τοπικές Αγροτικές Εταιρίες

Στην πρώτη διετία, ταυτόχρονα με την δημιουργία του Φορέα Αγροτικών Εξαγωγών, θα εκκινήσει η υλοποίηση επτά (7) δράσεων, οι οποίες θα υλοποιηθούν με ευθύνη του Φορέα Εξαγωγών [εναλλακτική πρόταση: με ευθύνη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης].

Οι υποστηρικτικές μελέτες των τριών πρώτων δράσεων θα ανατεθούν σε επιλεγμένα πανεπιστημιακά Τμήματα των ΗΠΑ, ή της Ολλανδίας, ή του Ισραήλ. Οι μελέτες των τεσσάρων τελευταίων δράσεων θα ανατεθούν σε μια από τις πέντε μεγάλες διεθνείς συμβουλευτικές εταιρίες που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα.

Οι εν λόγω δράσεις είναι οι εξής:

1. Δημιουργία Χάρτη «άριστων» αγροτικών καλλιεργειών για όλη την χώρα, με εξειδίκευση σε επίπεδο Δήμου και Κοινότητας. Ο όρος «άριστος» αναφέρεται στην συνεκτίμηση των εδαφολογικών, καιρικών, περιβαλλοντικών, και οικονομικών παραγόντων κάθε γεωγραφικής ενότητας.

2. Για κάθε προτεινόμενη καλλιέργεια, θα επιζητείται η πιο προωθημένη διεθνώς τεχνολογία παραγωγής, οι απαιτούμενοι εξοπλισμοί, η εκτίμηση της αναμενόμενης παραγωγής, και οι απαιτούμενοι πόροι σε ανθρώπινο δυναμικό (επιστημονικές ειδικεύσεις και απλοί εργάτες). Με το τρόπο αυτό θα εκτιμηθεί ο απαιτούμενος αριθμός και οι απαιτούμενες εξειδικεύσεις των εργαζόμενων στον αγροτικό τομέα. Οπότε, για τα εξειδικευμένα στελέχη θα δρομολογηθούν οι δράσεις της δημιουργίας επαγγελματικών στελεχών του αγροτικού τομέα, που αναφέρονται παρακάτω και θα αφορά κυρίως  στελέχη ελληνικής προέλευσης. Για το λοιπό αγροτικό δυναμικό, η χώρα θα αποκτήσει μια σαφή εικόνα των απαιτούμενων μεγεθών, που θα καλυφθούν με συστηματικό τρόπο από μετανάστες.  

3. Τα επιστημονικά δεδομένα των δύο προαναφερόμενων δράσεων θα παραδοθούν στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο θα ανατεθεί η μόνιμη διαδικασία επικαιροποίησης και βελτίωσης των εν λόγω υποδομών, σε συνεργασία με τα ξένα πανεπιστήμια για την μεταφορά τεχνογνωσίας.

4. Με βάση τις δύο πρώτες δράσεις, θα εκπονηθούν σχέδια εγχώριας παραγωγής εξοπλισμών, λιπασμάτων, εφοδίων, λογισμικού, κλπ., ούτως ώστε  να επιτευχθεί ευρεία υποκατάσταση των αντίστοιχων εισαγωγών, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την εγχώρια μεταποίηση.

5. Δημιουργία μοντέλου «Τοπικής Αγροτικής Εταιρίας» (ΤΑΕ), που θα προκύψει με βάση την μελέτη των αντίστοιχων διεθνών Best Practices.  Αυτό το μοντέλο θα είναι ενιαίο για όλους τους δήμους της χώρας. Το μοντέλο οργάνωσης και οι πληροφορικές υποδομές (software) θα παρέχονται δωρεάν στις Τοπικές Αγροτικές Εταιρίες. Οι εταιρίες θα έχουν την μορφή Ανώνυμης Εταιρίας. Στο μετοχικό τους κεφάλαιο θα μπορεί να συμμετέχει και η αντίστοιχη Περιφέρεια  ή ο Δήμος, με την ενδεχόμενη συνεισφορά εδαφικών εκτάσεων, εφοδίων, εξοπλισμών και κεφαλαίων.  Ο κύριος στόχος των ΤΑΕ θα είναι η συγκέντρωση των καλλιεργούμενων καθώς και των σχολαζουσών γαιών, με στόχο την δημιουργία κλίμακας παραγωγής. Στους ιδιοκτήτες τους θα προσφερθούν τρείς επιλογές: (α) πώληση της περιουσίας τους, (β) ενοικίαση, και (γ) καλλιέργεια της περιουσίας με ταυτόχρονη υπαγωγή στο σύστημα της «συμβολαιακής γεωργίας». Οι ενδιαφερόμενοι (αγρότες ή όσοι έχουν αγροτική περιουσία) θα εισφέρουν τους ατομικούς αγροτικούς πόρους (καλλιεργήσιμες εκτάσεις, φυτείες, τρακτέρ, εξοπλισμούς, εφόδια, κλπ.) σε  ένα ενιαίο σχήμα διαχείρισης που θα έχει την μορφή ανώνυμης εταιρίας. Η εισφορά μπορεί να αφορά στην κυριότητα ή στη χρήση και νομή του περιουσιακού στοιχείου. Με το τρόπο αυτό, εκτός από τα εισοδήματα που θα έχουν ως μέτοχοι, οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν και την δυνατότητα να εργάζονται και να αποκτούν επιπλέον εισοδήματα καθώς και ασφαλιστικές καλύψεις υγείας και συντάξεων, καθώς και την εγγυημένη απορρόφηση της παραγωγής τους από τον Φορέα Αγροτικών Εξαγωγών.  Στα καταστατικά των εταιριών αυτών θα υπάρχει η πρόβλεψη για την επιλογή των κατάλληλων διοικήσεων και την αυστηρή εφαρμογή των αρχών της Εταιρικής Διακυβέρνησης.

6. Δημιουργία Επαγγελματικών Στελεχών Αγροτικού Τομέα. Η λειτουργία ενός πλήρως αναβαθμισμένου αγροτικού τομέα απαιτεί και την ύπαρξη επαρκούς αριθμού εξιδεικευμένων στελεχών. Τα στελέχη αυτά μπορούν να παραχθούν μέσω της δραστικής αναβάθμισης των Επαγγελματικών Σχολών (ΕΠΑΣ) Μαθητείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, αφού βέβαια προηγηθεί ή σχετική αναβάθμιση των σχετικών ειδικεύσεων στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), με βάση τις προτάσεις της μελέτης της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ για την επικαιροποίηση των αντίστοιχων «επαγγελματικών περιγραμμάτων» του ΕΟΠΠΕΠ (βλέπε: Μ. Νεκτάριος, Σ. Καρκαλάκος, et al., Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ, 2020). Η λογική των εν λόγω προτάσεων είναι ακριβώς αντίθετη της σημερινής πρακτικής: πρώτα θα εντοπιστούν οι απαιτούμενες ειδικότητες για τον αγροτικό τομέα, μετά τις προτάσεις των αρμόδιων κοινωνικών εταίρων και αφού ληφθεί υπόψη η διεθνής εμπειρία, και στην συνέχεια θα δομηθούν τα σχετικά προγράμματα σπουδών των ΕΠΑΛ και των Σχολών Μαθητείας.   Έτσι θα δημιουργηθούν τα, ελληνικής προέλευσης, επαγγελματικά στελέχη που θα ηγηθούν στην οργάνωση και λειτουργία των Τοπικών Αγροτικών Εταιριών σε όλη την χώρα. Το λοιπό απαιτούμενο εργατικό δυναμικό θα καλυφθεί από μετανάστες, με πλήρη και υποχρεωτική ασφαλιστική κάλυψη, καθώς και στοιχειώδη επαγγελματική εκπαίδευση για βελτίωση της παραγωγικότητάς τους.

7. Επανίδρυση του ΕΛΓΑ, με βάση το Ισπανικό Μοντέλο. Για την Ελλάδα, το θεσμικό πλαίσιο του νόμου 3877/2010 θέτει τις βάσεις για την δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος συνεργασίας της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς με τον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ). Με βάση σχετική μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιώς, προτείνεται η επανίδρυση του ΕΛΓΑ στα πρότυπα του αντίστοιχου κρατικού οργανισμού γεωργικών ασφαλίσεων της Ισπανίας. Η ανάμειξη των ασφαλιστικών εταιριών θα βελτιώσει την γκάμα των ασφαλιστικών καλύψεων και θα συμβάλλει στην σημαντική επέκταση της ασφαλιστικής κάλυψης της αγροτικής οικονομίας. Εάν το κράτος χρησιμοποιήσει το εργαλείο της επιδότησης των ασφαλίστρων, σε συνεργασία με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, τότε θα επιτευχθεί (α) μια δραστική αύξηση των καλύψεων των αγροτικών κινδύνων και των ασφαλιστικών αποζημιώσεων, και (β) μια καλύτερη απόδοση στα κεφάλαια της κρατικής χρηματοδότησης.  Η  συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα θα οδηγήσει στην καλύτερη διαχείριση των κινδύνων και θα επιτρέψει στις αγροτικές επιχειρήσεις να βελτιώσουν τόσο τον προγραμματισμό και την οικονομική τους συγκρότηση όσο και τις εξαγωγικές τους επιδόσεις.

Οι Τοπικές Αγροτικές Εταιρίες αποτελούν την κεντρική μεταβλητή στον σχεδιασμό της ανάπτυξης της προσφοράς αγροτικών προϊόντων στη χώρα.  Θα αντικαταστήσουν τους  αποτυχημένους αγροτικούς συνεταιρισμούς της Μεταπολίτευσης, οι οποίοι έχουν απαξιωθεί πλήρως πλέον στην κοινωνία των αγροτών.