Την 1η Μαϊου 2004,  η Κύπρος γίνεται μέλος της ΕΕ. Η Συνθήκη Προσχώρησης υπεγράφη στις 16 Απριλίου 2003 στην Αθήνα. Στο Πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης Προσχώρησης προνοείται η ένταξη ολόκληρης της επικράτειάς της Κύπρου στην ΕΕ-όχι δύο φορές διαπραγμεύσεις.  Η συμμετοχή της Τ/Κ κοινότητας, τελεί υπό αναστολή αλλά είναι ανεξάρτητη από τις ευρωτουρκικές σχέσεις.Συνοπτικά, κέρδη και δυσκολίες στα 19 χρόνια ένταξης: 

Η ΕΕ έχει αναπτύξει σημαντικές δραστηριότητες για το σύνολο του νησιού, όλες ενταγμένες στην προοπτική της επίλυσης:

• Κανονισμός της «Πράσινης Γραμμής» από το 2004

• Πρόγραμμα στήριξης για την Τ/Κ κοινότητα με την  λειτουργία γραφείου ενημέρωσης στην κατεχόμενη Κύπρο

• Οικονομική στήριξη των εργασιών της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους (ΔΕΑ)

• Στήριξη των εργασιών της Τεχνικής Επιτροπής για τη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς-με πολύ σημαντικά αποτελέσματα- Τ. Χατζηδημητρίου/Σ. Κτωρής/Αλί Τουντζάι.

Στο Κυπριακό, η ΕΕ ήταν παρούσα σε όλες τις προσπάθειες επίλυσης από την ένταξη και ύστερα. Με συμμετοχή στην Διάσκεψη για την Κύπρο στο Μον Πελεράν, την Γενεύη και το Κραντ Μοντάνα. Η ΕΕ συνδιαμόρφωσε το από Έξι Σημεία Πλαίσιο του ΓΓ του ΟΗΕ της 30ης Ιουνίου 2017. Συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις υπό τον ΟΗΕ στις εγκαταστάσεις στο αεροδρόμιο Λευκωσίας με τον προσωπικό απεσταλμένο Γιούνκερ, Πήτερ βαν Νούφελ 2015-17. O τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ανακοίνωσε  οικονομική στήριξη της λύσης στη Διάσκεψη της Γενεύης από 3.2 δις Ευρώ-1/2017.

Παρά τα τόσο σημαντικά, η ΕΕ υστέρησε θεαματικά στο να μιλήσει απλά στους πολίτες, πως το κυπριακό συνιστά ένα καίριας σημασίας ευρωπαϊκό προβλημα που επηρεάζει όλους τους συντελεστές του. Απέφυγε (όπως και ο ΟΗΕ) να ενημερώσει τους πολίτες γιατί φτάσαμε στα αδιέξοδα του 2017, παρά την στιβαρή  συμμετοχή της Φ. Μογκερίνι στην τελευταία φάση.  Η ηγεσία της ΕΕ πρόσεχε υπέρμετρα το παρεμβατικό θράσος Αναστασιάδη. Όπως αποφάσεις Ευρωπαϊκών Συμβουλίων χωρίς αναφορές στο Πλαίσιο Γκουτέρες, όπως η αποφυγή αναφοράς σε ΔΔΟ μετά από αίτημα Αναστασιάδη στο ΕΣ στις 2/10/20.  Έρχεται ο ενεργότερος ρόλος της ΕΕ; Πάντα ο ρόλος ήταν «ενεργότερος» (από 2004 έως το 2017), αλλά ορισμένοι έκαναν πως δεν τον έβλεπαν-έκτιζαν ηγετικότητα πάνω στη γραμμή Αναστασιάδη. Μια συνολική αποτίμηση των 19 χρόνων μπορεί να δώσει το πραγματικό νόημα στην επέτειο. Τι ζητούμε, πώς το διεκδικούμε, ποιο σχέδιο προτείνουμε, πώς κινητοποιούμε τον κοινοτικό τρόπο σκέψης-και βέβαια όχι τον  κυπριακόν τρόπον της διγλωσσίας.  Ευκαιρίες οικοδομούνται, ευκαιρίες προκύπτουν, εξαρτάται τι ζητάμε και με ποια επιχειρήματα το τεκμηριώνουμε. Το τι ζητάμε ευθυγραμμίζεται πλήρως με την κατάσταση στο εσωτερικό μας σκηνικό. Αν θέλεις λύση, και συμπλέεις με τις αντίπαλες δυνάμεις της, ποιον πείθεις για τον «ενεργότερον ρόλον της ΕΕ»;

Αλλά πριν τον ενεργότερο ρόλο, υπάρχει το επείγον στην παραλία του Βαρωσιού. Γιατί κανένας παίκτης στο διεθνή χώρο δεν αντιδρά σε σχέση με τις τελευταίες πληροφορίες για πωλήσεις, αγορές, αξιοποίηση ξενοδοχείων στο Βαρώσι; Γιατί στα χρόνια που ο Ντενκτάς ηγείτο της εποχής της μη λύσης, αναπτύχθηκε στην Ε/Κ κοινωνία η βαριά βιομηχανία της εμπορευματοποίησης της μη λύσης. Στην υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης περιοχήν, τεράστιες αξίες σε χωράφια, οικόπεδα, λαξιές, καυκάλλες όλα στη διαπασών. Αναπτύξεις, πωλήσεις, όλα ανεξέλεγκτα σε ιλιγγιώδεις προσόδους. Καμμία ισορροπία, πολλώ δε μάλλον, κάποια στοιχειώδης δικαιοσύνη. Το κράτος με ειδικό φόρο στις αγοραπωλησίες αυτές θα μπορούσε να δημιουργήσει «Ταμείο Αλληλεγγύης» για να ισορροπήσει τα έσοδα από τις πωλήσεις με την απώλεια γης από τους πρόσφυγες. Ο φόρος θα έπρεπε να ήταν υψηλός για να κρατά το σύνολο σε ακτίνα επίλυσης του πολιτικού ζητήματος, να κρατά τις ισορροπίες και να κτίζει επωφελή κίνητρα για τους πολλούς.  Έφυγε από τη μέση ο Ντενκτάς-κατ’ ακρίβεια τον πέταξαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας οι Τ/Κ με τη συνέργεια της νέας κυβέρνησης στην Τουρκία/2002-2005 και την ίδια περίοδο άνοιξε τα χαρτιά του το κυπριακό κατεστημένο-δεν μπορούσε να κρυφτεί άλλο. Επέβαλε τους όρους του σε συμμαχία με ορισμένα ΜΜΕ: «διάσωση» της Κυπριακής Δημοκρατίας, όχι χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησίες, κυπριακής ιδιοκτησίας συνομιλίες, τίποτε δεν συμφωνείται αν δεν συμφωνηθούν όλα. Όλα ήταν εφευρέσεις, τεχνάσματα για να ροκανίζει το χρόνο και να περιπαίζει τους πάντες ότι θέλει λύση. Κυβερνούσε το σλόγκαν: «κούν’τα τα πάρατζει»!  Ο τελευταίος μαέστρος της ορχήστρας ξεπέρασε κάθε όριο διολίσθησης στον γκρεμό. Με όχημα την «τουρκική αδιαλλαξία», εξέδωσε ως ΠτΔ επτά (7) χιλιάδες χρυσά διαβατήρια, 52% από τα οποία παράνομα, σύμφωνα με την Επιτροπή που ερεύνησε το σκάνδαλο. Το πρόγραμμα- πλιάτσικο  προκάλεσε δύο διαδικασίες επί παραβάσει της Επιτροπής κατά Κύπρου στο ΕΔ. Ενώ παιζόταν η τελευταία σκηνή του δράματος ο «Τσίπρας παρότρυνε τον Αναστασιάδη να αποδεχθεί να πάνε οι πρωθυπουργοί στο Κραν Μοντάνα. Σε κάποια στιγμή ο Αναστασιάδης ακούστηκε να του λέει: «Εσύ στο χωριό σου και εγώ στο δικό μου»...(Πηγή: Μ. Δρουσιώτης, «Έγκλημα στο Κραν Μοντάνα», σελ. 387/8)

Δύο διαπιστώσεις: στροφή Τουρκίας από το Κραν Μοντάνα και μετά. Χέρια κάτω από τη διεθνή κοινότητα (ΟΗΕ/ΕΕ) από το Κραν Μοντάνα και μετά. Η εξαπάτηση της ΕΕ  και η διγλωσσία με τον ΟΗΕ κατέστησε αναξιόπιστη την Ε/Κ ηγεσία. Σήμερα που οι εξελίξεις πιέζουν περαιτέρω το Βαρώσι, όλοι μπορούμε να δούμε το προφανές: δεν είμαστε μόνοι στο παιχνίδι κάθε κίνηση, επιλογή ή συμπεριφορά, έχει τα παράγωγά της. Σήμερα είμαστε εδώ.