Ο ανορθολογισμός είναι εδώ. Περήφανος και τροπαιοφόρος. Παρελαύνει στους δρόμους και τις πλατείες. Και αυτοπροβάλλεται στις ουρανομήκεις συχνότητες ραδιοφώνων και τηλεοράσεων.
Είμαστε το κέντρο του κόσμου. Πρέπει να φύγουμε από την ευρωπαϊκή Ένωση για να σωθούμε. Είμαστε αποικία χρέους. Τα διακηρύσσουν καθηγητές. Μας τα διδάσκει και η κυρία Ναόμι Κλάιν για να τα εμπεδώσουμε.
Η ισοπέδωση λέξεων και εννοιών, η γενίκευση και η απλούστευση, επικαλύπτει πάντοτε σαν μαύρο σύννεφο όλες τις εποχές της κρίσης. Στην Ελλάδα τού σήμερα, συγκροτείται σιγά-σιγά και ξεκαθαρίζει στα μάτια όλων το μέτωπο της σύγκρουσης. Είναι ένα και θα αποδειχθεί καθοριστικό. Για την τροπή των πραγμάτων στη χώρα μας και τον προσανατολισμό της μακράς της πορείας. Ο τρόπος που διεξάγεται συνολικά ο δημόσιος διάλογος αποτελεί συχνά ένα θανάσιμο εναγκαλισμό με το πιο πρωτόγονο πρόσωπο του ανορθολογισμού. Με αφορμή και, συχνά, πρόσχημα την εναντίωση στην κρίση, παρακάμπτεται κάθε κανόνας του ορθού λόγου και η τυφλή άρνηση και καταγγελία τείνει να ενδυθεί επιστημονικό μανδύα. Διεκδικεί αυθεντία και κύρος. Δεν αφήνει περιθώρια αντίκρουσης, ούτε καν υποψιάζεται ότι αυτά μπορούν να υπάρξουν.
• Κυριακή βράδυ σε μεγάλο τηλεοπτικό σταθμό. Καθηγητής Πανεπιστημίου, διακηρύσσει με απόλυτη βεβαιότητα: Η Ελλάδα είναι το κέντρο του κόσμου. Εδώ έγιναν όλα, εδώ κατοικεί το παν. Όλοι μας εχθρεύονται και όλοι εκπονούν σχέδια εναντίον μας. Και πώς να απαντήσεις σε αυτή την τυφλή θρησκοληπτική πεποίθηση; Πόσος αγώνας χρειάζεται για να ακουστεί το επιχείρημα ότι το κέντρο του κόσμου βρίσκεται σε κάθε ανθρώπινη συνείδηση, παντού στη γη, που μάχεται για τον αυτοπροσδιορισμό της;
• Και πάλι σε τηλεοπτικό σταθμό. Η γνωστή και διάσημη Ναόμι Κλάιν, με περισσή έπαρση και άμετρη υπεροψία, δίνει οδηγίες για τη σωτηρία μας. Ανυποψίαστη για τη χώρα που βρίσκεται, την πολιτική λειτουργία της και τη σύγκρουση σε εξέλιξη, ισοπεδώνει κάθε κανόνα κοινής λογικής και παρουσιάζει με την πιο ακραία απλουστευτικότητα τα σύνθετα προβλήματα της συλλογικής μας ύπαρξης. Πώς να απαντήσεις στην κυριαρχικότητα του τίποτα που περιβάλλεται με το φωτοστέφανο της διασημότητας και το διάδημα της διεθνούς αυθεντίας;
• Μια εντελώς διαφορετική περίπτωση, εγγραφόμενη, όμως, στο βάθος σε μια παράλληλη λογική, είναι αυτό που συμπυκνώνει ο τίτλος του βιβλίου του Νίκου Κοτζιά «Ελλάδα, αποικία χρέους». Η προσέγγιση έχει όλα τα εξωτερικά στοιχεία μιας επιστημονικής καταγραφής. Και όμως, δεν είναι τίτλος που ανοίγει μια οδό κατανόησης, είναι περισσότερο εύρημα στην υπηρεσία ενός πολιτικού σχεδίου παρά στην υπηρεσία του φωτισμού των πραγμάτων.
Κάθε τι που ακούγεται στο δημόσιο διάλογο και μάλιστα προερχόμενο από κατά τεκμήριο κριτικές συνειδήσεις, οφείλει να υπηρετεί την αποσαφήνιση του μη ορατού μέρους, του μη ορατού πυρήνα μιας κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Ο όρος «αποικία», χρησιμοποιούμενος για να αποδώσει τη σημερινή μας κατάσταση, έχει την αληθοφάνεια που κερδίζει τις εντυπώσεις, αλλά εντός της το ψεύδος που συσκοτίζει. Η έννοια εμπεριέχει την αφετηριακή επιβολή, τη βία ή την απειλή της βίας, πέρα από τις άλλες εξαρτήσεις, που εν προκειμένω εντάσσονται σε ακόλουθους χρονικούς κύκλους εξέλιξης.
Η Ελλάδα δεν είναι αποικία. Μια χώρα όπου, μέσα στην προσχηματικότητα της δημοκρατίας της λειτουργεί ο πολιτικός ανταγωνισμός, υπάρχει ελευθερία πολιτικής δράσης και έκφρασης, διαθέτει τις θεσμικές δυνατότητες του αυτοπροσδιορισμού της, δηλαδή ο λαός της αποφασίζει, δεν νοείται να ταυτίζεται με αποικία, με όλους τους ιστορικούς συνειρμούς που ο όρος φέρει. Το γεγονός ότι το χρέος αποτελεί δουλεία και συνθήκη εξάρτησης, δεν επιτρέπει για κανένα λόγο υιοθέτηση παραποιητικών, συσκοτιστικών και προπαγανδιστικών όρων. Το έχουμε δει πολλές φορές στην ιστορία, το επιστημονικό εγχείρημα να εγγράφεται στις πολιτικές ανάγκες της στιγμής. Είναι κρίμα.
Στην εξέλιξη των πραγμάτων, όλα πέφτουν στην ίδια κοίτη. Από το συγγνωστό σφάλμα ή την ακραία διατύπωση, μέχρι την απόλυτη παράνοια των αφορισμών. Όλα συγκεντρώνονται στην κοίτη του ανορθολογισμού. Εκεί που κυλάει ορμητικά το θολό ποτάμι.
Ο ανορθολογισμός είναι εδώ. Εδώ όμως είναι και ο ακατάβλητος αγώνας εναντίον του.