Όπως το οικονομικό θαύμα της Περιφέρειας της Ανδαλουσίας της Ισπανίας στηρίχθηκε στο ελαιόλαδο, έτσι και η Περιφέρεια Κρήτης ας παραδειγματιστεί, με το να τολμήσει μια αντίστοιχη προσπάθεια. Όλες οι προϋποθέσεις επιτυχίας, ανάλογες με αυτές που υπάρχουν στην Ανδαλουσία, όπως, κλιματολογικές, εδαφολογικές, υδάτινων πόρων, αλλά και κοινωνικές, πληρούνται και με το παραπάνω και στην Κρήτη!
Χορεύοντας φλαμένγκο ή πεντοζάλη !
Η Andalucia ( Ανδαλουσία), είναι η νοτιότερη περιφέρεια της Ισπανίας, όπως και η Κρήτη είναι η νοτιότερη της Ελλάδας. Ανάμεσα στις δύο περιφέρειες, βρίσκουμε πολιτιστικές διαφορές, όπως το ότι στην Ανδαλουσία δεν έχουν ιδέα από την λύρα και τον πεντοζάλη, αλλά παίζουν αντίστοιχα παίζουν κιθάρες και χορεύουν φλαμένγκο. Όμως υπάρχει και μια άλλη διαφορά μεταξύ τους, ίσως και πιο σημαντική. Η Ανδαλουσία είναι η περιοχή της Ισπανίας όπου οι ταυρομαχίες είναι από τις σπουδαιότερες λαϊκές ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Η Μινωϊκή Κρήτη 3.500 χρόνια πριν, ήταν ο αρχαίος τόπος όπου υπήρχαν αθλητικές εκδηλώσεις, τα ταυροκαθάψια, όπου αθλητές έκαναν άλματα και αθλητικές παραστάσεις πάνω σε ταύρους. Στην Κνωσσό έχουν διασωθεί τοιχογραφίες που απεικονίζουν τις σκηνές. Όμως η διαφορά ανάμεσα στις Μινωϊκές παραστάσεις της αρχαιότητας και τις τωρινές εκδηλώσεις της Σεβίλλης και της Γρανάδας, είναι το ότι στην αρχαία Κρήτη σέβονταν τους ταύρους και δεν τους θανάτωναν ,όπως γίνεται σήμερα στις ταυρομαχίες!.
Οι Μεσογειακοί ελαιώνες!
Ωστόσο υπάρχει και μια μεγάλη ομοιότητα χαρακτηριστική της Μεσογειακής τοπογραφίας και των δύο περιοχών. Και στις δύο περιοχές, βρίσκονται οι μεγαλύτεροι ελαιώνες της Μεσογείου που αριθμούν εκατομμύρια στρέμματα, όμως με διαφορά κλίμακας, αφού η μεν Κρήτη έχει μόλις 2 εκατομμύρια στρέμματα ελαιώνες, έναντι της Ανδαλουσίας η οποία έχει περίπου 17 εκατομμύρια! Η καλλιέργεια της ελιάς για μεν την Ισπανία αναφέρεται από τα Ρωμαϊκά χρόνια, δηλαδή τους πρώτους μ.Χ. αιώνες, για δε τη Κρήτη από τα Μινωϊκά χρόνια δηλαδή τουλάχιστον 2.000 χρόνια παλαιότερα. Το ποσοστό κάλυψης με ελαιώνες της συνολικής τους έκτασης, για μεν την Ανδαλουσία ανέρχεται στο 20% ενώ για τη Κρήτη στο 25% με τη συνολική έκταση της Ανδαλουσίας να είναι στα 87,5 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα έναντι της Κρήτης που είναι μόλις 8 χιλιάδες . Η παραγωγή ελαιόλαδου για μεν Ανδαλουσία ανέρχεται ως και τους 1 εκατομμύριο 400 χιλιάδες τόνους ενώ για τη Κρήτη ως και τους 120 χιλιάδες τόνους. Η απόδοση ελαιόλαδου ανά ποσότητα ελαιόκαρπου, είναι περίπου η ίδια και για τις δύο περιφέρειες, κυμαινόμενη από 19 % έως 22 % .
To οικονομικό θαύμα
Όσον αφορά την Ανδαλουσία, τις τελευταίες δεκαετίες έχει συντελεσθεί μια μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και η οποία όπως έχει παρουσιαστεί από τα Ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως ‘’οικονομικό θαύμα’’. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους αυτές, εκείνο το οποίο δημιούργησε το οικονομικό θαύμα της Ανδαλουσίας, είναι το ελαιόλαδο. Πράγματι η εν λόγω περιφέρεια, για το 2024, παρουσίασε εξαγωγικό ρεκόρ 30ετίας παρά τις αντιξοότητες και τις μειωμένες παραγωγές από τους καύσωνες και τις ξηρασίες. Η Ανδαλουσία συγκεντρώνει το 21,7% των εξαγωγών της Ισπανίας, και εμφανίζει την πιο δυναμική ανάπτυξη μεταξύ των άλλων κοινοτήτων και επαρχιών της χώρας. Το ελαιόλαδο προηγείται στις πωλήσεις με νούμερα ρεκόρ 3,879 εκατ. και αύξηση 46%. Όλα αυτά αποτελούν επιτεύγματα, παρά τις αντιξοότητες από τις μειωμένες παραγωγές, τους καύσωνες και τις ξηρασίες, που δεν στάθηκαν ικανά εμπόδια για την εμπορική ανάπτυξη και την εξαγωγική επέκταση!
Η Ανδαλουσία επενδύει 1 δισ. ευρώ στην ελαιοκομία
Προ ημερών, η τοπική κυβέρνηση της Ανδαλουσίας, της μεγαλύτερης ελαιοπαραγωγικής περιφέρειας στον κόσμο, ενέκρινε την στρατηγική της με ορίζοντα το 2027, για τον ελαιοκομικό της τομέα. Το εν λόγω σχέδιο, περιλαμβάνει 52 προγράμματα ενεργειών και έχει προϋπολογισμό άνω των 986 εκατομμυρίων ευρώ! Κεντρικός στόχος των παρεμβάσεων και των επενδύσεων είναι να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα του ελαιώνα και του ελαιόλαδου στην Ανδαλουσία. Οι επενδύσεις αυτές μεταξύ άλλων, αναφέρονται και σε ενέργειες βελτίωσης της ποιότητας του ελαιόλαδου με τη δημιουργία του (CRAO) Κέντρου αναφοράς ποιότητας ελαιόλαδου στη Χαέν, την πλέον ελαιοπαραγωγό επαρχία της Ανδαλουσίας. Ένα από τα βασικά σημεία της στρατηγικής είναι και η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτινων πόρων. Προβλέπεται η κατασκευή νέων ταμιευτήρων για αύξηση της χωρητικότητας αποθήκευσης νερού, καθώς και η ενίσχυση των αρδευτικών κοινοτήτων με στόχο την ενεργειακή απόδοση και τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων άρδευσης.
Οι μηδενικές ανάλογες επενδύσεις στην Κρήτη!
Αναλογιζόμενοι με αυτά που αποφασίστηκαν στην Ανδαλουσία, διαπιστώνουμε πως οι ανάλογες ενέργειες για την περιφέρεια της Κρήτης είναι εντελώς ανύπαρκτες! Κατ΄ αρχήν δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη κρατική υπηρεσία όπως εκείνες που υπάρχουν στην Ανδαλουσία, η οποία να ασχολείται με όλο το φάσμα των ενεργειών περί ελαιόλαδου. Στην χώρα μας βέβαια, δεν υπάρχει καν το λεγόμενο ‘’Κυβερνητικό Συμβούλιο ελαιοκομίας’’ το οποίο πέραν της Ισπανίας υπάρχει και σε άλλες χώρες όπως στο Μεξικό, την πολιτεία του Τέξας των ΗΠΑ αλλά και στο Πακιστάν. Το Ελληνικό ’’Ινστιτούτο υποτροπικών και ελαίας’’ το οποίο έχει σαν έδρα του τα Χανιά και τώρα μάλιστα έχει συμπτυχθεί με το αντίστοιχο ‘’ Ινστιτούτο αμπέλου ‘’ που είχε σαν έδρα το Ηράκλειο, τουλάχιστον σήμερα βρίσκεται σε υπολειτουργία και περιορίζεται και μόνο σε κάποια ερευνητικά προγράμματα φυτοπροστασίας και ευδοκίμησης. Δυστυχώς δεν εμπλέκεται καθόλου στις δραστηριότητες της καλλιέργειας της ελιάς και της παραγωγής του ελαιόλαδου. Ο μοναδικός θεσμικός φορέας που δραστηριοποιείται στον κύκλο της ελαιοπαραγωγής, είναι μία συνδικαλιστική Ένωση, ο ΣΕΔΗΚ (Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης), του οποίου οι η δραστηριότητες κρίνονται ως επαινετές, παρόλο που είναι συμβουλευτικού χαρακτήρα και της διάχυσης σχετικών πληροφοριών. Οι ασχολούμενοι με τις δράσεις του ΣΕΔΗΚ, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εντελώς εθελοντικά και κυρίως αυτοί προέρχονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αναρωτιόμαστε λοιπόν σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης πως είναι δυνατόν να υπάρξει στρατηγικός σχεδιασμός αφού δεν υπάρχει ούτε καν θεσμικός φορέας ενασχόλησης με τον κύκλο της ελιάς και του ελαιόλαδου!
Η Έλλειψη αρδευσιμότητας
Κατά την εκτίμησή μας, το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελαιοκαλλιέργειας στη Κρήτη είναι, το ελαχιστότατο ποσοστό αρδευσιμότητας των ελαιώνων, σε αντίθεση με τους αντίστοιχους της Ανδαλουσίας. Υπολογίζεται ότι οι αρδευόμενες καλλιέργειες μόνο στη Χαέν , καταναλώνουν περίπου 300 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο, με στοιχεία του 2000 (EFNCP). Αυτό, όσον αφορά τη Κρήτη για την άρδευση των ελαιώνων της, καταναλώνονται, κατ΄ εκτίμηση καθότι δεν υπάρχουν στοιχεία, μόνο κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ή στην πλέον αισιόδοξη εκδοχή κάποια ελάχιστα εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Όμως η Κρήτη διαθέτει πλήθος από τοποθεσίες όπου θα μπορούσαν να κατασκευαστούν τόσο φράγματα όσο και διαφορετικού τύπου ταμιευτήρες νερού το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αρδευτούν οι ελαιώνες. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε πως οι ελαιώνες της Κρήτης έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη από άρδευση από εκείνους της Ανδαλουσίας, καθότι η Κρήτη βρίσκεται σε ζώνη με πολύ μεγαλύτερες θερμοκρασίες κατά τους θερινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Η γεωγραφική θέση της Κρήτης, είναι περίπου 400 χιλιόμετρα νοτιότερα της Ανδαλουσίας και συνεπώς πολύ κοντύτερα στην ζώνη του Ισημερινού.
Η ανάγκη μια Περιφερειακής στρατηγικής για την ελαιοκομία στη Κρήτη
Εκτίμησή μας είναι, ότι το κεντρικό κράτος στη χώρα μας, ουδεμία πρόθεση έχει να ασχοληθεί επισταμένως με τα θέματα ελαιοκομίας σε εθνικό επίπεδο. Εξ άλλου ουδέποτε εκδήλωσε τέτοιες προθέσεις! Για τον λόγο αυτό, κάνουμε έκκληση τόσο προς όφελος των παραγωγών ελαιόλαδου, όσον όμως και για την περιφερειακή οικονομία της Κρήτης, να παραδειγματιστούμε από την περίπτωση της Ανδαλουσίας. Ας μελετήσει η Περιφέρεια Κρήτης πως κινήθηκε και πως κινούνται οι σχετικοί φορείς της Ανδαλουσίας και ας ενεργήσουν σύμφωνα με τα δικά μας γεωγραφικά και τοπογραφικά δεδομένα. Δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσουμε για ‘’ να ανακαλύψουμε ξανά την Αμερική’’ αφού το παράδειγμα της Ανδαλουσίας κρίνεται ως ιδιαίτερα επιτυχημένο για να εφαρμοστεί και στην περιφέρεια Κρήτης. Βέβαια, αφού προσαρμοστεί στα οικεία μας δεδομένα. Είναι διεθνώς παραδεκτό πως η περιφέρεια της Ανδαλουσίας πρωτοπορεί στα θέματα ελαιοκομίας παγκοσμίως. Ας αποτολμήσει λοιπόν και η Περιφέρεια Κρήτης μια προσπάθεια για επανάληψη του οικονομικού θαύματος της Ανδαλουσίας!