Για όσους δεν μπορούν να λησμονήσουν ότι δε ζούμε ναυαγοί στον δικό μας πλανήτη, αλλά σε άμεση και εδω και πέντε χρόνια ακόμα αμεσότερη επαφή με τον πότε προβληματικό και πότε δυναμικά προωθητικό κυκεώνα σχέσεων και συσχετισμών που ονομάζουμε Ευρώπη, η νέα χρονιά θα είναι χρονιά αβεβαιότητας. Μπαίνουμε στο δύσκολο 2015 και όλος ο ευρωπαϊκός χώρος είναι γεμάτος ερωτήματα και αγωνίες.
Αγωνίες και προβλήματα που πρέπει να απαντηθούν όπως ο ευρωσκεπτικισμός στη Βρετανία σε χρονιά εκλογών, το αποτρόπαιο πρόσωπο της Λεπέν στην Γαλλία, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι στα ευρωπαϊκά σύνορα, η αναμενόμενη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης στην Κίνα και τα επακόλουθα στην ευρωπαϊκή παραγωγική μηχανή, η επίσης αναμενόμενη πολιτική απόφαση για το πόσο χρήμα πρέπει να κυκλοφορεί στην ευρωπαϊκή αγορά – η περιβόητη ποσοτική χαλάρωση δηλαδή – που θα επηρεάσει τι Ευρώπη θέλουμε. Με αυτά τα ζητήματα ασχολούνται στην Ευρώπη. Αυτά και το “ελληνικό πρόβλημα”. Δίπλα όμως και παράλληλα αφού όλα συνδέονται. Και οι απαντήσεις στα πρώτα, θα επηρεάσουν και τις απαντήσεις στο τελευταίο.
Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, οι Έλληνες πηγαίνουμε σε εκλογές. Αφού η κυβέρνηση προσπάθησε να πείσει τις αγορές ότι έγιναν όσα δεν έγιναν, και τους πολίτες ότι τελείωσαν όσα συνεχίζονται, και αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την σκληρή πραγματικότητα στο Παρίσι. Και αφού η αντιπολίτευση παρουσίασε ένα εναλλακτικό πρόγραμμα στη Θεσσαλονίκη που αποτελεί από μόνο του μονομερή ενέργεια και προσπάθησε να πείσει τις – διαβόητες μέχρι τελευταία – “αγορές” στο Λονδίνο και τους πολίτες στη πατρίδα ότι δεν είναι έτσι και δεν ξέρουν να διαβάσουν και να ακούν. Εκλογές λοιπόν, για να διαπραγματευθεί η επόμενη κυβέρνηση με τους δανειστές μας με πολύ πιο δύσκολους όρους τελικά. Σε ένα περιβάλλον πιο ανασφαλές, με τη συστημική αστάθεια μεγαλύτερη και με την ελληνική οικονομία σε χειρότερη κατάσταση.
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι συνέβησαν όσα περιγράφονται. Είναι ότι αυτό όλο δεν δημιουργεί έκπληξη σε κανένα. Αυτή είναι η Ελλάδα, έτσι ακριβώς.
Γιατί δεν είναι ξεκάθαρο τι αποτελεί το “ελληνικό πρόβλημα”. Είναι ακόμη ζητούμενο αν πέντε σχεδόν χρόνια μετά την επίσημη έναρξη του “ελληνικού προβλήματος” το εγχώριο πολιτικό σύστημα έχει έστω αφήσει να διατυπωθούν τα σωστά ερωτήματα. Τα σωστά ερωτήματα προϋποθέτουν βέβαια την καθαρή ανάγνωση του “πως” και του “γιατί” και την δύσκολη τοποθέτηση στο δια ταύτα. Κι αυτό είναι που το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να διαχειριστεί. Την σκληρή αλήθεια.
Από την αρχή, παρόλη την προσπάθεια να φανεί ότι η κυρία γραμμή αντιπαράθεσης ήταν το δίλημμα μνημόνιο / αντιμνημόνιο – που ανάλογα με τα συμφραζόμενα και τις ανάγκες μεταλλασσόταν αντίστοιχα σε ομαλότητα / ανατροπή – φάνηκε ότι πίσω από την πλούσια ρητορεία, στην πράξη δηλαδή, υπήρχαν απλώς δυο εκδοχές της συντήρησης. Δηλαδή της διαιώνισης του ίδιου κύκλου αμαρτιών που οριοθέτησε το “ελληνικό πρόβλημα”. Της αντίληψης ότι μπορούν, και θα μπορούν για πάντα, να δανείζονται και να χρεώνουν τις επόμενες γενιές για να εξυπηρετούν τις προσλήψεις, την διανομή κονδυλίων, τους φίλους, τις ομάδες συμφερόντων που ελέγχουν, δηλαδή και με δυο λόγια, την κομματική τους πελατεία.
Φυσικά και οι δυο υποτιθέμενοι μονομάχοι έχουν διαφορετικές αφετηρίες και ενσωματώνουν, στη λογική των κομμάτων εξουσίας, και διαφορετικές, λιγότερο ή περισσότερο, φωνές. Μοιάζουν όμως παραδόξως σε κάτι πολύ βασικό. Η κοινή τους συνισταμένη ήταν και παρέμεινε για όλη τη διάρκεια της κρίσης η αποφυγή της παραδοχής της απλής αν και πικρής αλήθειας. Πως; Εκεί που ο ένας προσπαθούσε με νύχια και με δόντια να διασώσει οτιδήποτε και αν σώζεται από τα αίτια της κρίσης, ο άλλος, πιστός στις απαιτήσεις του ρόλου της αντιπολίτευσης (από τον οποίο βεβαία ο πρώτος είχε με κάποια επιτυχία περάσει πριν λίγο καιρό) γύριζε τις πλάτες του στο μέλλον και υποσχόταν ότι με λίγη πυγμή θα υπήρχε επιστροφή στο χρυσό παρελθόν. Εκεί που ο ένας τρόμαζε λιγότερο με το να δημιουργήσει κλίμα πανικού από το να αλλάξει του status quo και να αντιπαλέψει τους ευνοούμενους του, ο άλλος δεν δίσταζε να παίξει με την καταστροφή για να πουλήσει ξανά το “όνειρο” του 2009.
Στο ερώτημα τι έφταιξε λοιπόν, την σκληρή αλήθεια δεν μπορεί να την αρθρώσει το δικό τους σύστημα, η δική τους αντιπαράθεση. Γιατί φταίνε αυτοί κι ο τρόπος που διαχειρίστηκαν και τα αίτια και τις λύσεις. Φταίει η συνταγή τους, η μέθοδός τους. Και μόνο αν γκρεμίσουμε την ίδια αυτήν την μέθοδο, χωρίς να γκρεμίσουμε την χώρα, μόνο αν τα αλλάξουμε όλα, αρχίζοντας από τα απλά και βασικά θα μπορέσουμε να περιμένουμε ότι όσο κι αν το 2015 φαίνεται δύσκολο θα αποτελέσει τουλάχιστον την αρχή της πραγματικής λύσης.
Πηγή: Αξία