Το διακύβευμα, στην παρούσα φάση όσον αφορά τη χώρα μας, των νέων διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων, είναι το πως θα διατηρήσουμε την εκατέρωθεν ειλικρινή και αξιόπιστη σχέση μας με τις ΗΠΑ. Θεωρούμε ότι αυτή την έχουμε κατακτήσει έπειτα από επιτυχημένες διαπραγματεύσεις και διπλωματικές κινήσεις, εδώ και τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες.
Το ιστορικό
Έχουν περάσει ακριβώς 83 χρόνια από τον Δεκέμβριο του ΄41 που οι ΗΠΑ , αναμείχθηκαν στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Μόλις στις 7 Δεκεμβρίου, η Aμερικανική Ναυτική, Στρατιωτική και Αεροπορική Βάση του Περλ Χάρμπορ της Χαβάης, δέχτηκε τη σφοδρή επίθεση από αέρος και θαλάσσης της Ιαπωνίας, συμμάχου της Γερμανίας στον περιβόητο ΄΄Άξονα’’. Το τίμημα της επίθεσης ήταν πολύ βαρύ για τις ΗΠΑ ,αφού 2.400 ναύτες και αεροπόροι ήταν νεκροί , 1.200 τραυματίες , 12 βυθισμένα πολεμικά πλοία και 164 κατεστραμμένα αεροπλάνα. Η εξέλιξη αυτή ώθησε τον πρόεδρο Ρούσβελτ να εγκαταλείψει τον απομονωτισμό και την ουδετερότητα των ΗΠΑ, και να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας. Λίγες ημέρες αργότερα η ναζιστική Γερμανία και οι σύμμαχοί της κηρύσσουν τον πόλεμο στις ΗΠΑ. Ήταν τέλη Δεκεμβρίου του ΄41! Έτσι από τις αρχές του ΄42, με αυτά τα απροσδόκητα γεγονότα, οι ΗΠΑ βρίσκονται πια, στο πλευρό των Ευρωπαίων συμμάχων.
Η συνδρομή
Είναι ιστορικά παραδεκτό ότι από τις αρχές του ΄42 και μετά, οι Αμερικανοί ενίσχυσαν πολλαπλά και καθοριστικά τους συμμάχους στα μέτωπα του πολέμου, αλλάζοντας τα δεδομένα υπέρ των συμμαχικών στρατευμάτων. Αναμφισβήτητα η συνδρομή τους ήταν καθοριστική, τόσο στην απόβαση στην Βόρεια Γαλλική Αφρική και στην Σικελία, όσο φυσικά και στο άνοιγμα του ‘’δεύτερου μετώπου’’ εναντίον των Γερμανών τον Ιούνιο του ΄44 με την απόβαση στη Νορμανδία. Ένα χρόνο αργότερα και αναλαμβάνοντας το συνολικό κόστος, τον Αύγουστο του ΄45, οι ΗΠΑ , με τη ρίψη των δύο ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι της Ιαπωνίας, θα οδηγήσουν την Ιαπωνία σε συνθηκολόγηση, θέτοντας τέλος στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ήδη βέβαια στον Ευρωπαϊκό χώρο η Γερμανία είχε ηττηθεί στο βόρειο μέτωπο στην σύγκρουση με τις Σοβιετικές δυνάμεις οι οποίες προελαύνοντες πολιόρκησαν τo Βερολίνο το οποίο κατέλαβαν πλήρως στις 2 Μαϊου του ΄45. Δύο ημέρες πριν, στις 30 Απριλίου ο Αδόλφος Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει. Μία εβδομάδα αργότερα ο στρατάρχης Κάιτελ, ο ναύαρχος Φρίντερμπουργκ και ο στρατηγός της αεροπορίας Στουμπφ εκ μέρους της Γερμανίας υπέγραψαν την άνευ όρων συνθηκολόγηση.
Η Γιάλτα και το μοίρασμα
Ήδη από τον Φεβρουάριο του ΄45 είχε λάβει χώρα η διάσκεψη της Γιάλτας όπου οι τρεις μεγάλοι πρωταγωνιστές των συμμάχων και ενώ είχε διαφανεί η ήττα του ‘’Άξονα’’, ο Αμερικανός πρόεδρος Ρούσβελτ, ο Βρετανός πρωθυπουργός Τσώρτσιλ και ο Σοβιετικός ηγέτης Στάλιν μοίρασαν τον κόσμο και καθόρισαν τις ζώνες επιρροής τους. Ο Δυτικός Ευρωπαϊκός χώρος τέθηκε υπό την κηδεμονία των Βρετανών και των Σοβιετικών στους δε Αμερικάνους αναγνωρίστηκε η δυνατότητα για επιρροή στην Άπω Ανατολή και στον ευρύτερο Ειρηνικό.
Ο ψυχρός πόλεμος
Πολύ γρήγορα, από τα τέλη της 10ετίας του ΄40 παρ΄ όλα τά συμπεφωνημένα , τόσο στον Ευρωπαϊκό χώρο όπως και στην Άπω Ανατολή, ξεκίνησε μια οξεία αντιπαράθεση ανάμεσα στους Αμερικανούς και τους Σοβιετικούς που κράτησε ως και τις αρχές της 10ετίας του ΄90 και που ονομάστηκε ως Ψυχρός πόλεμος. Αυτή η αντιπαράθεση οριοθέτησε και χαρακτήρισε απόλυτα τα δύο ‘’στρατόπεδα επιρροής’’. Η λήξη της περιόδου αυτής, έδωσε ανάσες ανακούφισης κυρίως στις Δυτικές Δημοκρατίες. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες της Σοβιετικής επιρροής , ελάχιστες κατάφεραν να αποκτήσουν συνθήκες πραγματικής Δημοκρατικής διακυβέρνησης. Αυτό συνέβει είτε διότι, τόσο οι λαοί τους και κατ΄ επέκταση και οι πολιτικοί τους παράγοντες, δεν διέθεταν την ανάλογη κουλτούρα πραγματικής Δημοκρατίας, είτε διότι τελικά οι πάτρωνές τους, οι Σοβιετικοί, δεν τους το επέτρεψαν.
Η Δυτική ‘’πατρωνία’’
Στην πραγματικότητα από τις αρχές της 10ετίας του ΄50, οι Αμερικανοί πρόεδροι εγκαινίασαν μια ιδιότυπη ‘’πατρωνία’’ τουλάχιστον για τον Ευρωπαϊκό χώρο τον οποίο και εξετάζουμε. Κάποιες χώρες και περιοχές οι οποίες ετέθησαν κατ΄ αρχήν υπό την επιρροή των Βρετανών, εκτιμούμε λόγω δικής τους επιλογής (των Βρετανών), σταδιακά πέρασαν στην επιρροή των ΗΠΑ. Αυτό σίγουρα συνέβη και με τη χώρα μας. Όμως, σίγουρα δεν ίσχυσε το ίδιο και με την Κύπρο, για την οποία η Βρετανία αποφάσισε ότι θα διατηρούσε την αφ΄υψηλού κυριαρχία της για αρκετά χρόνια ακόμη.
Τα οικονομικά μεγέθη ανά χώρα του σχεδίου Marshall
Η Ελληνική ιδιαιτερότητα
Στη χώρα μας, ήδη από τις αρχές του ’46 αποσύρονταν οι Βρετανοί του στρατηγού Σκόμπυ, και ανελάμβαναν οι Αμερικάνοι κατόπιν και εγκλήσεως του Έλληνα πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Οι ΗΠΑ εξέφρασαν επίσημα τη στήριξή τους και για την Ελλάδα με το δόγμα Τρούμαν, που ανακοινώθηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο, στις 12 Μαρτίου του ‘46. Οι θέσεις, αυτές, της Αμερικανικής εξουσίας, εκδηλώθηκαν στην Ευρώπη, διαμέσου του Σχεδίου Μάρσαλ. Με βάση το δόγμα Τρούμαν, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστήριζαν τις Ευρωπαϊκές χώρες οικονομικά αλλά και στρατιωτικά, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να περιέλθουν οι χώρες αυτές, εξαιτίας ανέχειας, στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης. Από αυτήν την παροχή βοήθειας, εξαιρούνταν χώρες όπως η Φινλανδία και η Ισπανία του Φράνκο που συμμάχησαν με τους Γερμανούς όπως βέβαια και οι χώρες της επιρροής των Σοβιετικών. Πρώτοι παραλήπτες της πολλαπλής βοήθειας που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ, ήταν οι χώρες που κατά τη γνώμη της Αμερικανικής ηγεσίας κινδύνευαν άμεσα από την εξάπλωση του κομμουνισμού, δηλαδή της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το σχέδιο για βοήθεια στην Ελλάδα εγκρίθηκε από το Κογκρέσο, στις 10 Μαΐου, και στις 22 Μαΐου, έγινε νόμος του Αμερικανικού κράτους. Το δόγμα Τρούμαν συνιστούσε την πρώτη επέμβαση των ΗΠΑ στα εσωτερικά θέματα μίας άλλης χώρας μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ενώ για την Ελλάδα σηματοδότησε την αφετηρία της δεύτερης φάσης του εμφυλίου πολέμου, ο οποίος μαίνονταν ήδη από το 1945.
Οι Ελληνικές περιπέτειες
Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος έληξε τον Νοέμβριο του 1949 με τη νίκη του Εθνικού στρατού και βέβαια με τη συνδρομή των Αμερικανών. Έκτοτε οι κυβερνήσεις στην χώρα μας, αρκετά συχνά, ήταν υπόλογες στις πολιτικές των Αμερικανικών κυβερνήσεων. Η Αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα είχε καταστεί ο χώρος όπου φιλτράρονταν όλες οι σημαντικές αποφάσεις των Ελληνικών κυβερνήσεων. Θεωρο΄τμε πως η Αμερικανική ‘’πατρωνία’’ είχε φτάσει σε επικίνδυνο, για τη πορεία του Ελληνικού λαού, σημείο. Πέραν του Αμερικανού πρέσβη, ο εκφραστής των Αμερικανικών πολιτικών ήταν πλέον και το παλάτι όπως και συγκεκριμένοι πολιτικοί παράγοντες. Ένα από τα μεγαλύτερα ατοπήματα της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας που ήταν η Αποστασία, τον Ιούλιο του ΄65, σίγουρα είχε την συναίνεση αν όχι και την προτροπή των Αμερικάνικων πολιτικών. Το μεγαλύτερο όμως δράμα της πολιτικής περιπέτειας του Ελληνικού λαού, συνέβη με την κατάλυση της Δημοκρατίας και την κήρυξη της δικτατορίας τον Απρίλιο του ΄67. Ιστορικά αποδεικνύεται ότι στα παρασκήνια της ολισθηρής αυτής εξέλιξης, πάλι κρύβονταν οι αποφάσεις της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Ήδη από το 1963 ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου και εκλεγμένος πρωθυπουργός, ο Γεώργιος Παπανδρέου, είχε χαρακτηρισθεί ως μη υπάκουος στις εγκλήσεις των Αμερικανών και ολόκληρη η παράταξή του είχε ήδη στοχοποιηθεί από τις εκλογές του 1963.
Η ανατροπή στις σχέσεις και η αξιοπρέπεια
Η στάση αυτή των Αμερικανών, συνειδητοποιήθηκε από την πλειονότητα του πολιτικού κόσμου της χώρας μας, μόνο μετά την πτώση της χούντας και την προδοσία της Κύπρου. Η παλικαρίσια απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης Εθνικής ενότητας τον Αύγουστο του ΄74 για αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, που βρήκε σύμφωνο ολόκληρο τον Ελληνικό λαό, δικαίωσε τις εκτιμήσεις του έναντι των Αμερικανικών πολιτικών. Πολιτικοί αναλυτές ανέφεραν αργότερα ότι θα αρκούσε μια παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού εξωτερικών Χένρυ Κίσσινγκερ και θα είχε αποφευχθεί το αιματοκύλισμα και η κατοχή της Κύπρου. Χρειάστηκαν όμως άλλα 7 χρόνια από τότε και όντας πλέον πρωθυπουργός της Ελλάδας ο Ανδρέας Παπανδρέου για να αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια του Ελληνικού λαού απέναντι στην πολιτική μας αντιμετώπιση από τους Αμερικάνους. Έκτοτε οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι πλέον σε νέα βάση αμοιβαίας εκτίμησης και ειλικρινούς συνεργασίας.
Το διακύβευμα για την Ευρώπη
Σήμερα πια, φαίνεται ότι η περίοδος της γεωπολιτικής ύφεσης που επικράτησε από την εποχή της πτώσης του τείχους του Βερολίνου το 1989 που ήταν και η απαρχή του τέλους του ψυχρού πολέμου, ήδη δοκιμάζεται. Ο πόλεμος της Ουκρανίας αναζωπύρωσε εντάσεις μεταξύ της Ρωσικής συνομοσπονδίας και των χωρών του ΝΑΤΟ. Τώρα και ένα χρόνο τουλάχιστον, ο πολιτικός κόσμος διεθνώς, παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις. Οι ΗΠΑ επανεμφανίσθησαν ξανά στον Ευρωπαϊκό χώρο δυναμικά και σίγουρα διεκδικούν τον ρόλο του πρωταγωνιστή από την πλευρά των Δυτικών. Σίγουρα το κόστος από την πλευρά των Ευρωπαίων, που θα έχει σκοπό να καθορίσουν μια δική τους ανεξάρτητη πολιτική, είναι ιδιαίτερα δυσβάστακτο τόσο κοινωνικά όσο και δημοσιονομικά. Αυτός είναι και ο λόγος που ώς την ώρα τουλάχιστον, αφήνουν ζωτικό χώρο στους Αμερικάνους. Ωστόσο το διακύβευμα για τους Ευρωπαίους είναι σίγουρα μεγάλο και εστιάζεται στο πόσο θα καταφέρουν να διαφύγουν από την θέση του ‘’ σφιχτού εναγκαλισμού’’ ή και της ‘’πατρωνίας’’ που τους είχαν και έχουν επιφυλάξει τώρα και 84 τόσα χρόνια οι Αμερικανικές πολιτικές, χωρίς να διαρρήξουν τις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ .
Η διαφοροποίηση της Ελλάδας
Η χώρα μας, σίγουρα διαφοροποιείται από την αναγκαιότητα της γενικής πολιτικής τοποθέτησης των Δυτικών συμμάχων μας έναντι των ΗΠΑ, κατά ένα μεγάλο μέρος, για τους παρακάτω λόγους:
Α.H χώρα μας δεν έχει γειτνίαση με τη Ρωσική συνομοσπονδία και συνεπώς τα κοινά μας οικονομικά συμφέροντα είναι ιδιαίτερα περιορισμένα.
Β. Δεν έχουμε την οποιαδήποτε ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία.
Γ.Η αναγκαιότητα Εθνικής ασφάλειας της χώρας μας, διαφοροποιείται εντελώς από εκείνη των δυτικών μας συμμάχων, καθότι η εθνική μας απειλή είναι και μόνον εξ ανατολών.
Δ. Η Εθνική μας απειλή, προέρχεται μάλιστα από υποτίθεται τουλάχιστον ‘’σύμμαχο χώρα’’ μέσα στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.
Ε. Η μοναδική χώρα από τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, που διατηρεί δυνατότητα υψηλής επιρροής στην γείτονά μας, είναι οι ΗΠΑ. Αυτός ο παράγοντας για τα Εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας, εκτιμούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός και πρέπει πρωτίστως να λαμβάνεται υπόψη.
ΣΤ. Οι τελευταίες έρευνες για εξεύρεση υδρογονανθράκων στις περιοχές της χώρας μας νότια της Πελοποννήσου και νότια της Κρήτης, όπως και η αξιοποίησή τους θα μπορέσουν να προχωρήσουν, λόγω του οικονομικού μεγέθους τους, και μόνο με τη συνδρομή των Αμερικανικών εταιρειών που υπακούουν πάντα στις εθνικές πολιτικές της χώρας τους.
Το διακύβευμα για τη χώρα μας
Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τα παραπάνω, εκτιμούμε ότι το διακύβευμα για τα εθνικά μας συμφέροντα διαφοροποιείται από εκείνο των Δυτικών μας συμμάχων, που δεν επιδεικνύουν και την αρμόζουσα συμπεριφορά απέναντι μας. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η ήδη γενόμενη συζήτηση για την πώληση των Γαλλικών πυραύλων meteor στην Τουρκία. Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί και η προμήθεια της Τουρκίας πολεμικών αεροσκαφών Eurofighter από το Ευρωπαϊκό consortium των χωρών που τα κατασκευάζουν. Το διακύβευμα λοιπόν στην παρούσα φάση όσον αφορά τη χώρα μας και των νέων γεωπολιτικών ισορροπιών είναι το πως θα διατηρήσουμε εκατέρωθεν ειλικρινή και αξιόπιστη σχέση με τις ΗΠΑ. Την σχέση αυτή την έχουμε κατακτήσει έπειτα από διαπραγματεύσεις και επιτυχημένες διπλωματικές κινήσεις εδώ και τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες.