Η «αντεπίθεση» Πούτιν με την επιβολή κυρώσεων κατά των χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως) και (δευτερευόντως) σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, όπως ήταν φυσικό προκάλεσε θύελλα στα εγχώρια ΜΜΕ, τα οποία ανταγωνίζονται για την πρώτη θέση στο «πρωτάθλημα καταστροφής» κατά την παρουσίαση των ειδήσεων.

.

Παράλληλα, αναδείχθηκε για άλλη μια φορά η εγγενής παθογένεια της εσωτερικής πολιτικής σκηνής, όπου πολιτικά κόμματα και παράγοντες, καταφεύγουν στην εργαλειοποίηση της ιδεολογίας, της θρησκείας, της ιστορίας, ακόμη και του αθλητισμού, προκειμένου να τεκμηριώσουν την πολιτική τους στάση και συμπεριφορά.

.

Ένα από κύρια σημεία αντιπαράθεσης ήταν και το κόστος του ρωσικού εμπάργκο στις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου για άλλη μια φορά αποδείχτηκε ο καιροσκοπικός χαρακτήρας και η χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της Ευρώπης, εκ μέρους ορισμένων πολιτικών δυνάμεων αλλά και κοινωνικών ομάδων.

.

Το πρόβλημα με το ρωσικό εμπάργκο, το οποίο είναι η ρωσική απάντηση στις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλα κράτη στη Ρωσία για την προσάρτηση της Ρωσίας, τα γεγονότα στην Ανατολική Ουκρανία και την κατάρριψη του Μαλαισιανού αεροσκάφους, είναι ότι σηματοδοτεί έναν μεγάλο οικονομικό πόλεμο με άγνωστες μέχρι στιγμής συνέπειες αλλά και προοπτικές.

.

.

Επέβαλε η Ρωσία εμπάργκο στον εαυτό της;

.

Στην ερώτηση αυτή προσπάθησαν να απαντήσουν διάφοροι ανεξάρτητοι οικονομολόγοι με τη δημοσιοποίηση του διατάγματος του Βλαδίμηρου Πούτιν. Σύμφωνα με τη ρωσική εταιρεία BTB Capital, το εμπάργκο στην εισαγωγή προϊόντων και τροφίμων θα προσθέσει ένα 1.5% στον υπάρχοντα πληθωρισμό, ο οποίος, κατά την επίσημη άποψη της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας «τρέχει» με 6% σε ετήσια βάση.

.

Μια άλλη εταιρεία, η Capital Economics προχώρησε παρακάτω και έδωσε την προηγούμενη Πέμπτη στη δημοσιότητα ένα πίνακα όπου φαίνεται η επίδραση των απαγορεύσεων στην αύξηση της τιμής των προϊόντων και κατ? επέκταση στον πληθωρισμό. Με βάση την παραδοχή ότι μετά την επιβολή κυρώσεων η αύξηση των τιμών δεν θα είναι μικρότερη του 25%, αυτό θα επηρεάσει την αύξηση του πληθωρισμού κατά 0,5% και σε ετήσια βάση κατά 6.5%. Αν όμως διπλασιαστούν οι τιμές των προϊόντων, κάτι που περιμένουν πολλοί, τότε ο πληθωρισμός θα φτάσει το 8%.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Πηγή: Capital Economics

.

Στα πρόθυρα της κρίσης;

.

Ποια είναι όμως σήμερα η κατάσταση της ρωσικής οικονομίας; Σύμφωνα με ρωσικές πηγές το ΑΕΠ της χώρας, κατά την προκαταρκτική εκτίμηση της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, κατέγραψε αύξηση κατά 0,8% σε ετήσια βάση, ενώ η επιβράδυνση της οικονομίας περιορίστηκε στο 0,9%. Το Υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης είχε δηλώσει πως αναμένει επιτάχυνση της αύξησης κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους και κατά την εκτίμησή του το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1%. Σύμφωνα με το ίδιο Υπουργείο στο δεύτερο τρίμηνο του έτους φέτος η αύξηση θα πρέπει να φτάσει το 1,1%. Βέβαια, τα ποσοστά αυτά κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά είναι. Καθημερινά, τις τελευταίες εβδομάδες, οι ειδικοί προειδοποιούν για την επερχόμενη κρίση. Η Bank of America Merrill Lynch στις 8 Αυγούστου υποβάθμισε τις προβλέψεις της για την αύξηση του ρωσικού ΑΕΠ φέτος από 0,9% σε 0,5% ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για το 2015 προβλέπουν μείωση από το 2,1% στο 1,3%.

.

Στο Κέντρο Μακροοικονομικών Ερευνών της ρωσικής Sberbank εκτίμησαν ότι το τελευταίο «κύμα» κυρώσεων κατά της Ρωσίας θα μειώσει την αύξηση του ΑΕΠ κατά 1% και κατ? επέκταση η αύξηση της ρωσικής οικονομίας θα είναι μηδενική, ενώ την επόμενη χρονιά θα αυξηθεί μόνο κατά 0,6%. Η Goldman Sachs από την πλευρά της αναμένει πως φέτος το ρωσικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,5% ενώ την επόμενη χρονιά η αύξηση θα είναι της τάξεως του 1,5%. Το ΔΝΤ απεναντίας, θεωρεί πως η αύξηση του ΑΕΠ φέτος δε θα ξεπεράσει το 0,2% έναντι 1,3% που είχε προβλέψει τον περασμένο Απρίλιο.

.

.

Ακτινογραφία των ρωσικών εισαγωγών

.

Οι εισαγωγές ειδών διατροφής και αγροτικών προϊόντων, το διάστημα 2000 – 2013 αυξήθηκαν στη  Ρωσία κατά 6 φορές, δηλαδή από 7 σε 43 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται το Ινστιτούτο Πολύπλευρων Στρατηγικών Ερευνών της Μόσχας, στην ετήσια έκθεση του, την οποία δημοσιοποίησε τον περασμένο Απρίλιο. Το μερίδιο των εισαγωγών άρχισε να αυξάνει σημαντικά από το 2010 και εντεύθεν, όπου περίπου το 43% των δαπανών του πληθυσμού αφορούσε εισαγόμενα τρόφιμα, όταν το 2009 το ποσό αυτό ήταν περίπου το 40%. Το 2013 το μερίδιο των γαλακτοκομικών στο σύνολο των εισαγωγών αυξήθηκε σε σχέση με το 2000 κατά 6,4%, των φρούτων και των καρπών κατά 5,6%, των ψαριών κατά 4.8%. Την ίδια περίοδο όμως μειώθηκαν οι εισαγωγές ζάχαρης, γλυκισμάτων κατά 11,3%, καπνού κατά 7,3%, δημητριακών κατά 6.4%. Την ίδια περίοδο, η Ρωσία μείωσε τις εισαγωγές της σε κοτόπουλα και χοιρινό κρέας, ενώ κατέγραψε αύξηση για ορισμένα λαχανικά όπως οι ντομάτες αλλά και ορισμένα γαλακτοκομικά είδη όπως το γάλα σκόνη και τα τυριά.

.

.

Οι διατροφικές συνήθειες των Ρώσων

.

Ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες των Ρώσων και πως αυτές θα επηρεαστούν από το εμπάργκο; Σύμφωνα με την έκθεση «Διατροφική Ασφάλεια της Ρωσίας 2014» που έδωσε στη δημοσιότητα η Ρωσική Ακαδημία Λαϊκής Οικονομίας της προεδρίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας και υπογράφει η Ναταλία Σαγκάιντα, διευθύντρια του Κέντρου Αγροτικής Πολιτικής, ο μέσος Ρώσος καταναλώνει σε σχέση με τη μέση κατανάλωση, όπως αυτή προβλέπεται από το ρωσικό Υπουργείο Υγείας :

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Πηγή: www.ranepa.ru

.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, ουσιαστικά, ένα 70% των κατοίκων της αχανούς χώρας, δεν καταναλώνει την αναγκαία ποσότητα θερμίδων σε ημερήσια βάση, σε σύγκριση με τις συμβουλές και τις νόρμες του ρωσικού Υπουργείου Υγείας. Ωστόσο, τα στοιχεία που παρατίθενται στην εν λόγω έκθεση, κατά δήλωση των συντακτών της, αφορούν κατοίκους της Ρωσίας στην ηλικιακή κατηγορία 32 – 39 ετών με μέση φυσική δραστηριότητα.

.

Η Ναταλία Σαγκάιντα, μιλώντας σε ρωσικά ΜΜΕ δήλωσε πως σύμφωνα με τους υπολογισμούς της υπάρχουν τρεις ομάδες προϊόντων που θα καταστούν απρόσιτα στα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού: πρόκειται για τα φτηνά τυριά της Ουκρανίας, (το οποίο κατείχε το 11% των εισαγωγών)  το κατεψυγμένο μοσχαρίσιο κρέας ( 13% των εισαγωγών) και τα περιβόητα «Μπούτια του Μπους» (τα μπούτια κοτόπουλου) τα οποία κατείχαν το 50% των εισαγωγών αυτού του προϊόντος και ήταν εξαιρετικά δημοφιλή στα κατώτατα οικονομικά στρώματα της ρωσικής κοινωνίας. Η αντικατάστασή τους με αντίστοιχα μπούτια κοτόπουλου από τη Βραζιλία θα στοιχίζει 2 φορές ακριβότερα, πράγμα που τα καθιστά απρόσιτα.

.

Ήδη πολλές ρωσικές εταιρείες σπεύδουν να καλύψουν τα κενά που δημιουργούνται με το εμπάργκο από άλλες πηγές. Η εταιρεία «Ρusskoje more» η οποία εισήγαγε ψάρια και άλλα προϊόντα θαλάσσης από τη Νορβηγία στρέφεται προς τη Χιλή. Αντίστοιχες κινήσεις γίνονται προς τη μεριά της Τουρκίας ως προς τα οπωροκηπευτικά και τα φρούτα, αν και είναι γνωστές οι οικονομικές σχέσεις της Ρωσίας με τις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας (Ουζμπεκιστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν) αλλά και του Καυκάσου (Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν) απ? όπου εισάγονται σε αφθονία, αλλά πολύ υψηλές τιμές αυτής της κατηγορίας προϊόντα.

.

Η Ρωσία αναγκαστικά τώρα θα στραφεί σε άλλες πηγές για τις εισαγωγές της. Αυτό θα προκαλέσει μια αύξηση των τιμών και κατ? επέκταση του πληθωρισμού, πράγμα που θα θέσει σε μεγάλη δοκιμασία την έτσι κι αλλιώς δοκιμαζόμενη σκληρά οικονομία της.

.

Είναι ευρέως διαδεδομένη η σχολή σκέψης, η οποία πιστεύει πως οι κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας, θα υποχρεώσουν τη δεύτερη να απαγκιστρωθεί σταδιακά από το οικονομικό μοντέλο που στηρίζεται στα έσοδα από τις εξαγωγές πρώτων υλών και θα στραφεί στην ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας. Κανείς δεν μπορεί να φέρει αντίρρηση σε ένα τέτοιο ευχολόγιο. Θα πρέπει όμως, προηγουμένως, να προσδιοριστεί το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί για να ολοκληρωθεί αυτή η μετάβαση στο νέο μοντέλο. Ελάχιστοι θα είναι εκείνοι που θα ισχυριστούν πως θα χρειαστεί ένα διάστημα μικρότερο των δέκα ετών.

.

.

Το πολιτικό ρίσκο του Πούτιν με το εμπάργκο

.

Η ηγεσία του Κρεμλίνου πήρε ένα λελογισμένο ρίσκο στην περίπτωση των αντιμέτρων. Λελογισμένο γιατί, αφενός προσδιόρισε την ισχύ τους σε ένα έτος και, αφετέρου, γιατί γνωρίζει καλά το επικοινωνιακό παιχνίδι τόσο με το εσωτερικό όσο και με το διεθνές ακροατήριο.

.

Στο εσωτερικό, η κίνηση του Βλαδίμηρου Πούτιν έγινε δεκτή από ένα μεγάλο τμήμα του ρωσικού πληθυσμού ευνοϊκά, ανεξάρτητα από τις επικρίσεις που δέχτηκε από τη μοσχοβίτικη διανόηση, την επιχειρηματική τάξη και τα προνομιούχα αστικά στρώματα της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης. Ρωσία δεν είναι το κέντρο της Μόσχας, όπως νομίζουν πολλοί «αναλυτές» της σύγχρονης ρωσικής κοινωνίας. Ρωσία είναι η αχανής ενδοχώρα που κατοικείται από ανθρώπους που θεωρούν πως μπορούν να ζήσουν (όπως ζουν άλλωστε) «χωρίς γαλλικά τυριά και καπνιστό σολομό», αρκεί η χώρα τους να μην είναι «γονατισμένη μπροστά στους δυτικούς». Η τόνωση των αισθημάτων της εθνικής υπερηφάνειας είναι ένα «σίγουρο χαρτί» στο επικοινωνιακό χειρισμό του εμπάργκο.

.

Το εμπάργκο δίνει την ευκαιρία στο Κρεμλίνο να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς του με τις χώρες της περιοχής της Κεντρικής Ασίας, τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες του Ουζμπεκιστάν (που συμμετέχει ως ιδρυτικό μέλος στην Ευρασιατική Ένωση), την Κιργιζία και το Τατζικιστάν, εισάγοντας από αυτές το σύνολο σχεδόν της αγροτικής τους παραγωγής. Το ίδιο θα κάνει και με τις χώρες του Καυκάσου, οι οποίες βλέπουν μια «χρυσή ευκαιρία» να αυξήσουν τον ετήσιο όγκο των εμπορικών τους συναλλαγών.

.

Η επίδειξη πυγμής του Πούτιν με το εμπάργκο έχει και ως αποδέκτες τους εταίρους του στα BRICS αλλά και τον Οργανισμό της Σαγκάης. Η Κίνα ήδη έσπευσε να ζητήσει τη δημιουργία δεύτερης τελωνιακής ζώνης στα σύνορα της με τη Ρωσία, στο πέρασμα Ντουνίν, πράγμα που η δεύτερη ασμένως αποδέχτηκε, εξαγγέλλοντας, επιπλέον, τη δημιουργία αγοράς χοντρικής πώλησης προϊόντων. Η Κίνα, μέσω της εταιρείας Baorong, έσπευσε και εξήγγειλε με τη σειρά της ότι «θα κατακτήσει την αγορά της Ρωσίας με τα φρούτα και τα λαχανικά της». Η κοινή προσπάθεια, θα στεγάσει τις φιλοδοξίες της σε μία έκταση 70.000 τμ ενώ η πρώτη επένδυση ύψους 8 εκατομμυρίων δολαρίων αναμένεται να υλοποιηθεί τις επόμενες ημέρες. Ταυτόχρονα, η Ρωσία «χαλάρωσε» τις τελωνιακές διαδικασίες, προκειμένου να επισπευστούν οι εισαγωγές των κινεζικών προϊόντων. Ανάλογες είναι και οι κινήσεις προς τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, οι οποίες είναι πολύ αμφίβολο αν θα ακολουθήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στην επιβολή κυρώσεων, όπως ελπίζει και προσπαθεί η τελευταία.

.

Τέλος, ο σημαντικότερος στόχος του Κρεμλίνου αυτή τη στιγμή είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ηγεσία της Ρωσίας θεωρεί πως η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το πιο «εύκολο» θύμα των κυρώσεων που επέβαλε. Παρά το γεγονός ότι ο ετήσιος όγκος των συναλλαγών για τα προϊόντα στα οποία επιβλήθηκε εμπάργκο δεν υπερβαίνει τα 10,5 δισεκατομμύρια, η Ρωσία στοχεύει στη δημιουργία κλίματος αναταραχής μεταξύ του πιο συντηρητικού τμήματος των εθνικών κοινωνιών που είναι οι αγρότες. Παράλληλα, είναι πιο εύκολο με το τρόπο αυτό να παρουσιάσει τον εαυτό της ως θύμα και όχι ως θύτη, σε ένα μεγάλο τμήμα της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Ήδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξήγγειλε τη χορήγηση αποζημιώσεων προς τους αγρότες και τους παραγωγούς, για τις ζημιές που υπέστησαν λόγω των κυρώσεων. Και αυτή είναι μια πρώτη μικρή επικοινωνιακή νίκη του Κρεμλίνου.

.

Θα πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε πως η έκθεση IB Senitix που δόθηκε στη δημοσιότητα την 5η Αυγούστου ενεστώτος έτους, με τίτλο: The Russia effect: Germany sends a cyclical downturn alarm καταγράφει μια επιδείνωση των διαθέσεων και της ψυχολογίας στην εσωτερική αγορά της Ε.Ε. εκ μέρους των επενδυτών. Τον Αύγουστο καταγράφηκε το ιστορικό χαμηλό του 2.7, όταν ο δείκτης Sentix πριν από ένα μήνα βρισκόταν στο 10.1, ενώ τον Μάρτιο – Απρίλιο ήταν περίπου στο 14. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Business Insadier Τζο Βίζνενταλ, «θα πρέπει να σημειωθεί ότι χοντρικά, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας δεν έπρεπε να είναι τόσο μεγάλες, αλλά παρόλα αυτά η Ευρώπη ήδη βιώνει την επίδρασή τους». Τη μεγαλύτερη αίσθηση οι επιπτώσεις των ευρωπαϊκών κυρώσεων, προκάλεσαν στη Γερμανία, κατά τους συντάκτες της έκθεσης, όπου ο δείκτης Sentix υποχώρησε απο το 29 στο 17.9. Για πρώτη φορά οι ειδικοί του δείκτη αυτού έκαναν αρνητικές προβλέψεις για την ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης από το 2012.

.

Αντί επιμύθιου

.

Και ενώ μαίνεται ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ Ε.Ε και Ρωσίας (οι ΗΠΑ είναι πολύ μακριά από το πεδίο της μάχης, για άλλη μια φορά), η αμερικανική εταιρεία ExxoMobil ξεκίνησε εργασίες εξόρυξης μαζί με τη Rosneft (από τις πρώτες εταιρείες στην οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις εκ μέρους των δυτικών κρατών) σε κοιτάσματα της Σιβηρίας. Ταυτόχρονα, όπως σημειώνουν και οι ΝΥΤ, παρατηρείται μια «καθυστέρηση» στη διερεύνηση της υπόθεσης για τη δεσπόζουσα θέση της Gazprom που είχε ξεκινήσει ο απερχόμενος Επίτροπος Ανταγωνισμού της ΕΕ Χοακίμ Αλμούνια. Business as usual.

.

Παράλληλα, η απόπειρα της κυβέρνησης του Κιέβου να εισάγει νομοσχέδιο στη Βουλή, με το οποίο θα απαγορευόταν η transit διέλευση φορτίων πετρελαίου και φυσικού αερίου προς τη δυτική Ευρώπη, προσέκρουσε στην άποψη της καγκελαρίου της Γερμανίας Άγκελας Μέρκελ η οποία δηλώνοντας «Germany has urged Ukraine not to block Russian gas and oil supplies to Europe» έθεσε τέλος στις φιλοδοξίες της Ουκρανίας να παρουσιαστεί ως νέο μέλος της «συμμαχίας των προθύμων».

.

Τέλος, αυτές τις ημέρες έγινε γνωστό ότι εταιρεία εισαγωγής που ανήκει σε άτομα της Ρωσικής προεδρίας, εισήγαγε 1.000.000 φιάλες κρασιού το τελευταίο εξάμηνο από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Καλόπιοτα.