Το ΠΑΣΟΚ , όντας το κατ’ εξοχήν κόμμα της Μεταπολίτευσης , είναι εκείνο που βιώνει και πιο δραματικά το τέλος της. Από κόμμα – κέντρο του πολιτικού συστήματος , βρίσκεται πλέον σε μια διαρκή αγωνία για το παρόν και το μέλλον του. Η αιτία βέβαια της αποδόμησης του ήταν η χειρότερη και πιο πολύμορφη κρίση που εκδηλώθηκε ποτέ στην μεταπολεμική Ελλάδα. Το ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να αντιμετωπίσει το τεράστιο δημοσιονομικό πρόβλημα που κληρονόμησε από τον Κώστα Καραμανλή και την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας , – κάτι που δεν πρέπει να ξεχαστεί , παρά την προσπάθεια πολλών “έγκυρων” δημοσιογραφούντων – αναγκάστηκε να ακολουθήσει την γνωστή πολιτική που κατέληξε στο Μνημόνιο. Η πολιτική αυτή , η οποία ήταν η μόνη δυνατή επιλογή και γι’ αυτό μέχρι σήμερα δεν διατυπώθηκε καμιά άλλη πειστική πρόταση συνοδεύομενη και από την ανάλογη χρηματοδότηση , είχε οδυνηρές συνέπειες για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και για την λειτουργία του κράτους. Πρέπει βέβαια να επισημανθεί ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν απελπιστικά μόνο του για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στην προσπάθεια για την αποτροπή της κατάρρευσης της χώρας. Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ έβαλαν εναντίον του, εκφέροντας έναν απίστευτα δημαγωγικό , ψευδή , λαϊκίστικο , καταγγελτικό και συνωμοσιολογικό λόγο. Πρέπει όμως επιπλέον να επισημανθεί και η εντελώς λανθασμένη εφαρμογή πολλών από τις πρόνοιες του Μνημονίου , όπως για παράδειγμα η επιλογή της μείωσης του κόστους λειτουργίας του δημοσίου μόνον με τις οριζόντιες περικοπές η η μεταρρυθμιστική ατολμία. Αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών και της κυριαρχίας πολλών λαϊκίστικων ιδεολογημάτων ήταν η διάρρηξη της άλλοτε στενής σχέσης εκπροσώπησης ευρύτατων εργαζόμενων στρωμάτων , κυρίως του γενικότερου δημοσίου τομέα, με το ΠΑΣΟΚ. Υπήρξε δε μια τεκτονική μετακίνηση των στρωμάτων αυτών κυρίως προς των ΣΥΡΙΖΑ. Ταυτόχρονα το ΠΑΣΟΚ έχασε και την υποστήριξη των αστικών εκείνων κατηγοριών που είχαν μια εκσυγχρονιστική ευρωπαϊκή πολιτισμική οπτική. Έτσι το ΠΑΣΟΚ απομαζικοποιήθηκε ως κόμμα και απώλεσε την έως τότε κυρίαρχη θέση του στο πολιτικό σύστημα. Η απώλεια αυτή είχε άμεση αντανάκλαση και στην κομματική του συνοχή με την εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων ακόμα και στο υψηλόβαθμο στελεχικό του δυναμικό. Πολλοί και πολλές που τιμήθηκαν με υψηλά αξιώματα από αυτό, μετά την σμίκρυνση του , αναζήτησαν αλλού προσωπική σωτηρία .
Το ΠΑΣΟΚ όμως ,ακόμα και τώρα , έστω και πολλαπλά λαβωμένο, διατηρεί μια σημαντική θέση στο αναδιαμορφωμένο από την κρίση πολιτικό σκηνικό. Παρόλο που καταγγέλλεται διαρκώς , λοιδορείται , χλευάζεται και αντιμετωπίζεται με ειρωνεία από δεξιά και “ αριστερά ” λαϊκίστικα κομματικά μορφώματα , από παραδοσιακά και μεταμοντέρνα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα , ακόμα και από γνωστούς “αποπασοκισμένους ” πλέον δημοσιογράφους , παραμένει το μόνο σχεδόν κόμμα που προτείνει κεντρικά μια λογική και ρεαλιστική πολιτική. Που παρά το κόστος και την φθορά που υφίσταται δεν υποκύπτει στην γοητεία της εύκολης και της απλοϊκής καταγγελίας, της δημαγωγίας και της εκμετάλλευσης του φόβου και της ανασφάλειας του κόσμου.
Το στοίχημα τώρα – πολύ περισσότερο δε μετά το άλμα της ΔΗΜΑΡ στο κενό αρχικά και πλέον στο ακατανόητο , ( παρά τις επιμέρους θαρραλέες παρεμβάσεις κάποιων στελεχών της , όπως πρόσφατα της κ. Ρεπούση για την διδασκαλία των θρησκευτικών )- είναι για το εναπομείναν ΠΑΣΟΚ πολλαπλό. Πρέπει πρώτα να διατηρήσει και να προβάλει με επιμονή την μεταρρυθμιστική και αντιδημαγωγική πλέον οπτική του . Πρέπει ακόμα να υπερβεί τον εαυτό του και χωρίς αποκλεισμούς να καλέσει σε μια έντιμη συστράτευση όσους ενδιαφέρονται και θέλουν να συμμετάσχουν στην ανασυγκρότηση του κεντροαριστερού σοσιαλδημοκρατικού χώρου. Πρέπει να ξανοιχτεί στον πικραμένο κόσμο που υπομένει αγόγγυστα την κρίση , να εξηγήσει με θάρρος τα γνωστά σε όλους αληθινά αίτια της κρίσης , χωρίς την συνωμοσιολογική λαϊκίστικη επικάλυψη τους και με τόλμη να συγκροτήσει και να διατυπώσει το δικό του σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Για να γίνουν όμως όλα αυτά πρέπει να επανακαλύψει και να επανασυνδεθεί με τα κοινωνικά εκείνα στρώματα που θα στηρίξουν την νέα εγχώρια σοσιαλδημοκρατική εκδοχή. Πρωτίστως πρέπει να συνδεθεί με τον κόσμο της παραγωγικής εργασίας και να τον επαναφέρει στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο.
Το έργο αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Στην παρούσα μάλιστα συγκυρία είναι τιτάνιο. Εάν όμως το ΠΑΣΟΚ θέλει να αποκτήσει ξανά την κοινωνική δυναμική του , να σταθεί όρθιο στον αγώνα εναντίον του δεξιού συντηρητισμού και του αριστερόστροφου λαϊκισμού ,να επανακατακτήσει την θέση του στο εσωτερικό της κεντροαριστεράς και να συμβάλει στην ανόρθωση της χώρας , πρέπει να το επιχειρήσει. Διαφορετικά σύντομα θα φυλλορροήσει ακόμα περισσότερο και θα παρασυρθεί από την ορμητική ροή της ιστορίας.