Οι ευρωεκλογές της επόμενης Κυριακής έχουν χαρακτήρα πολλαπλά διλημματικό σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το κεντρικό δίλημμα, όμως, δεν είναι μεταξύ λιτότητας και ανάπτυξης -χωρίς να υποτιμάται η σημασία του, ιδιαίτερα για τον ευρωπαϊκό Νότο- αλλά μεταξύ Ε.Ε. και παλαιάς Ευρώπης των εθνών κρατών ή -στην καλύτερη περίπτωση- μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου. Είναι, ίσως, η πρώτη φορά στην ιστορία της Ε.Ε. που το σενάριο της ουσιαστικής απονεύρωσης του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θεωρείται πιθανό (αν και, ευτυχώς, όχι το πιθανότερο). Τόσο οι αντίπαλοι της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης (ίσως ο όρος «ευρωσκεπτικιστής» να μην είναι ο καταλληλότερος, καθώς αρκετοί ευρωσκεπτικιστές αμφισβητούν στοιχεία του τρόπου λειτουργίας της σημερινής Ε.Ε. και όχι το ίδιο το όραμα της Ενωσης), όσο και ακραία στοιχεία, η ύπαρξη και η δραστηριότητα των οποίων απειλούν τις βασικές αρχές και ελευθερίες πάνω στις οποίες έχει χτιστεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, έχουν αυξημένη επιρροή σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Τα αίτια πολλά και οι ευθύνες πολλών. Προφανώς είναι σημαντική η συμβολή της οικονομικής κρίσης στην απαξίωση της Ευρώπης στα μάτια πολλών Ευρωπαίων πολιτών, αλλά θα ήταν λάθος να επικεντρωθούμε μόνο στις ευθύνες της νομενκλατούρας των Βρυξελλών και των εθνικών ηγεσιών -ιδιαίτερα της Γερμανίας- που αναμφισβήτητα διέπραξαν πολλά σφάλματα στη διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης. Στα ημέτερα, δεν μπορούν να αγνοηθούν οι ευθύνες της ελληνικής πολιτικής τάξης, τόσο σε επίπεδο τότε κυβέρνησης γιατί δεν είχε έτοιμο εθνικό σχέδιο διαχείρισης της κρίσης όσο και στο σύνολο σχεδόν της αντιπολίτευσης (συμπεριλαμβανομένης και της εσω-κυβερνητικής), αλλά και των διαφόρων επαγγελματικών τάξεων και συντεχνιών γιατί δεν στήριξαν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα έπεσε λοιπόν θύμα της ευρωπαϊκής ανεπάρκειας σε θέματα πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης, της δράσης κερδοσκόπων αλλά και του κακού της εαυτού καθώς ζούσε για πολλά χρόνια πάνω από τις δυνάμεις της.

Για όσους προσεγγίζουν το ζήτημα με μακροσκοπικά εργαλεία και δεν επικεντρώνονται στη εικόνα της στιγμής, είναι εντυπωσιακή η πρόοδος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τα τελευταία 60 χρόνια. Υπάρχουν όμως και σαφείς αδυναμίες, με σημαντικότερη ίσως το δημοκρατικό έλλειμμα και το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών και των ευρωπαϊκών λαών. Θα πρέπει να αποτελέσει υψηλή προτεραιότητα η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και εξουσιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και η επιλογή των καλυτέρων για να εκπροσωπήσουν τους λαούς τους. Οι ευρωεκλογές λαμβάνουν χώρα σε μια κρίσιμη συγκυρία, τόσο λόγω της εσωτερικής ευρωπαϊκής κρίσης όσο και λόγω σημαντικών αλλαγών και εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη Γηραιά Ηπειρο να αντιμετωπίζει το φάσμα της περιθωριοποίησης. Ισως η Ευρώπη να μην μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα και τις προκλήσεις. Αλλά αξίζει να προσπαθήσουμε γιατί για την Ελλάδα η Ε.Ε. -με όλες τις αδυναμίες της- μπορεί να αποτελέσει ταυτόχρονα ασπίδα και πολλαπλασιαστή ισχύος (παρά την απουσία ουσιαστικού διαλόγου για τα οφέλη της συμμετοχής στην Ε.Ε., τα οποία θεωρούμε δεδομένα). Αρκεί βεβαίως να βοηθήσουμε και εμείς τους εαυτούς μας: συν Αθηνά και χείρα κίνει.