Ποιο μπορεί να είναι σήμερα, τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια μετά την μεταπολίτευση του 1974, ένα νέο προοδευτικό πολιτικό πρόγραμμα σε μια Ελλάδα που ψυχορραγεί, μέσα σε μια γενικευμένη πια οικονομική κοινωνική και πολιτική κρίση.

Η απάντηση δεν είναι εύκολη τόσο γιατί όλοι οι παράγοντες ( διεθνείς οικονομικές συνθήκες ανεξέλεγκτης παγκοσμιοποίησης και διακίνησης κεφαλαίων, γαιοπολιτικές αλλαγές, παγκόσμιοι συσχετισμοί δυνάμεων) είναι εντελώς διαφορετικές, όσο και γιατί οι πολιτικοοικονομικές συνθήκες στη χώρα μας έχουν γίνει πλέον εξαιρετικά περίπλοκες και οι εξελίξεις φαίνεται να είναι ακόμη απρόβλεπτες με μεγάλο βαθμό απροσδιοριστίας, ενώ και οι πολιτικές δυνάμεις, τα πολιτικά υποκείμενα, που θα είχαν τη δυνατότητα και τη θέληση να επεξεργασθούν και να προτείνουν ένα τέτοιο πρόγραμμα, στη καλύτερη περίπτωση είναι υπό διαμόρφωση, είτε απλώς δεν υπάρχουν.

Τα ιδεολογικά και πολιτικά προτάγματα και προγράμματα που απορρέουν και διαμορφώνονται από τις κοινωνικές απαιτήσεις και ανάγκες, είναι φυσικά αυτά που δημιουργούν και τις συνθήκες ύπαρξης, διατήρησης, ανασύστασης ή δημιουργίας των πολιτικών κομμάτων. Ωστόσο χωρίς την ύπαρξη πολιτικών κομμάτων που θα κινούνται σε αντιστοιχία, εντός ενός κατάλληλου πεδίου αναφοράς τότε και η διατύπωση και υλοποίηση ενός τέτοιου νέου προγράμματος είναι προφανώς αδύνατη. Η σχέση μεταξύ κομμάτων και προγραμμάτων είναι απολύτως διαλεκτική και αλλήλως καθοριζόμενη.

Πιστεύω ότι σήμερα στη χώρα μας μόνο ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ή συνασπισμός κομμάτων, που θα είναι οργανικά συνδεδεμένα με τα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και τις σκέψεις, τις αναλύσεις, τα πολιτικά ρεύματα που κινούνται στον ευρύτερο αυτό πολιτικό ευρωπαϊκό χώρο, μπορούν να διατυπώσουν και υλοποιήσουν ένα πραγματικά προοδευτικό πολιτικό πρόγραμμα. Ένα εθνικό σχέδιο εξόδου της Ελλάδας από την κρίση με το μικρότερο δυνατό κόστος για τους εργαζόμενους, τα ασθενέστερα και μεσαία οικονομικά στρώματα. Σήμερα στην Ελλάδα ένα τέτοιο κόμμα δυστυχώς δεν υπάρχει και κατά την γνώμη μου είναι πλέον ώριμες οι συνθήκες αλλά και επιτακτικές οι ανάγκες για την ύπαρξή του.

To ΠΑΣΟΚ είναι σήμερα σίγουρα ο πλησιέστερος εκφραστής αυτού του ιστορικού πολιτικού ρεύματος της ευρύτερης αριστεράς, ωστόσο ποτέ δεν υπήρξε ούτε λειτούργησε μέχρι σήμερα ως ένα καθαρά σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Θα αξίζει να συνεχίσει να υπάρχει με αυτήν ή την άλλη μορφή, αν καταφέρει να αποτελέσει τον κύριο φορέα και κορμό μιας σύγχρονης σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής πρότασης, αχτίδα νέας πολιτικής ελπίδας, μέσα σε ένα καθυστερημένο και αναχρονιστικό πολιτικό περιβάλλον.

Στο εσωτερικό του συνυπήρχαν πάντα δύο διαφορετικά πολιτικά ρεύματα υπό την χαρισματική ηγεσία στην πρώτη του πολιτική περίοδο, του ιδρυτή του Α. Παπανδρέου. Αυτό υπήρξε η «ευλογία» και η «κατάρα» του ταυτόχρονα, ο δυϊσμός και η πολυσυλλεκτικότητα το έκανε μαζικό, μεγάλο, πλειοψηφικό, αλλά η παραλυτική αντιφατικότητα το εμπόδισε κυρίως μετά τον θάνατο του ηγέτη του, (ο οποίος είχε την δυνατότητα να πραγματοποιεί απότομες στροφές και να επιβάλει σε όλους μια κοινή γραμμή πλεύσης), να υλοποιήσει ένα συγκεκριμένο και σαφές πολιτικό σχέδιο και πρόγραμμα μέχρι το τέλος και κυρίως εγκαίρως και όταν αυτό ήταν εντελώς απαραίτητο για τη χώρα.

Ένα πολιτικό ρεύμα «λαϊκό» – «πατριωτικό», επηρεασμένο πάρα πολύ τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, από την ιδεολογική ηγεμονία της κομμουνιστικής αριστεράς και από τα εθνικοαπελευθερωτικά, αντιιμπεριαλιστικά κινήματα στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική.

Και ένα άλλο πιο «ορθολογιστικό», «εκσυγχρονιστικό», «μεταρρυθμιστικό», που υπήρξε όμως πάντα ουσιαστικά μειοψηφικό εντός του κόμματος αυτού, ακόμη και την περίοδο της επικράτησης των λεγόμενων εκσυγχρονιστών και της οκταετούς πρωθυπουργίας Κ.Σημίτη.

Στο χώρο αυτό της ευρύτερης σοσιαλδημοκρατίας, χωρίς όμως εντελώς αποσαφηνισμένη φυσιογνωμία κινείται σήμερα και η ΔΗΜ.ΑΡ . Ένα κόμμα συνεχιστής σε ένα βαθμό, τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων, της ιστορικής πλέον ΕΑΡ, με τον Λ. Κύρκο τότε στην ηγεσία της, που υπήρξε παρά την κομμουνιστική της ανανεωτική βέβαια παράδοση, το πιο φιλοευρωπαϊκό κόμμα στα χρόνια της μεταπολίτευσης και κατά πολλούς η πιο γνήσια μέχρι σήμερα εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας στη χώρα μας.

Υπάρχει λοιπόν πιστεύω σήμερα η ανάγκη της ύπαρξης ενός μεγάλου σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού( ανεξαρτήτως ονόματος) κόμματος στην Ελλάδα, που θα πρέπει να καταφέρει να συσπειρώσει στις γραμμές του, την μεγάλη πλειοψηφία της λεγόμενης δημοκρατικής παράταξης και

άλλες σκόρπιες και κατακερματισμένες σήμερα φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις της ευρύτερης κεντροαριστεράς.

Ένα κόμμα πολυτασικό, πολυσυλλεκτικό αλλά με ξεκαθαρισμένο εξαρχής καταστατικά, το ιδελογικό του στίγμα. Κόμμα όχι μόνο προγραμματικής ενότητας αλλά μιας νέας ιδεολογικής συμφωνίας, με δημοκρατικές εσωτερικές λειτουργίες, με θεσμικά όργανα που θα λειτουργούν, θα διαλέγονται και θα αποφασίζουν. Με «κυβερνώσες» πλειοψηφίες και μειοψηφίες με δικαιώματα και υποχρεώσεις, αποκεντρωμένο συμμετοχικό και κινηματικό στη βάση του, ευέλικτο χωρίς βαριές κομματικές γραφειοκρατίες και άκαμπτες επετηρίδες.

Πολιτικό κόμμα που θέλει και μπορεί να είναι η «κυβερνώσα αριστερά» του σήμερα και του αύριο, αλλά δεν εξαντλεί την δράση του στον κυβερνητισμό και δεν λειτουργεί μόνο όταν βρίσκεται στην αντιπολίτευση, ενώ «εξαερώνεται» όταν βρεθεί στην κυβερνητική εξουσία.

Που θα μπορεί να λειτουργεί ως «συλλογικός διανοούμενος» και «συλλογικός μεταρρυθμιστής» της κοινωνίας, με την έννοια της επάρκειας για την επεξεργασία προγραμμάτων και θέσεων και παραγωγής πολιτικής και την δυνατότητα να μπορεί να παρεμβαίνει μέσω της συλλογικής δράσης των μελών και στελεχών του, αδιαμεσολάβητα εντός της κοινωνίας και να διαμορφώνει σε επίπεδο ιδεών, αντιλήψεων, πολιτισμού, και κοινωνικής συνείδησης, συνθήκες ιδεολογικής και πολιτικής κυριαρχίας, των πραγματικά προοδευτικών και αριστερών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.

Αυτό τον νέο ουσιαστικά πολιτικό χώρο, έχει σήμερα το ΠΑΣΟΚ την δυνατότητα και την ιστορική ευκαιρία, να τον δημιουργήσει μέσω της ανασύστασής του. Να επιδιώξει ταυτόχρονα την συμπόρευση του, κυρίως με την ΔΗΜΑΡ αλλά και άλλες κινήσεις, ομάδες και πρόσωπα που κινούνται σήμερα στον ευρύτερο αυτό προοδευτικό χώρο. Και παράλληλα με τις διαδικασίες που ήδη έχουν δρομολογήσει με τα συνέδριά τους τα δύο αυτά κόμματα και την συνεργασία που ήδη έχουν σε κυβερνητικό επίπεδο, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα μόνιμο φόρουμ διαλόγου και επικοινωνίας μεταξύ τους.

Αλλά βέβαια όλα αυτά είναι τελικά θέμα πολιτικής βούλησης και διάθεσης κυρίως των ηγεσιών τους για να προχωρήσουν…

Όταν θα υπάρξει επιτέλους ένας νέος πολιτικός φιλοευρωπαϊκός μεταρρυθμιστικός χώρος της κεντροαριστεράς, τότε θα υπάρξει όπως πιστεύω και το αναγκαίο για τη χώρα μεταρρυθμιστικό πολιτικό σχέδιο και πρόγραμμα. Που θα δεν θα είναι μια συγκυριακή φωτεινή στιγμή (άλλωστε τέτοια στιγμή δεν μπορεί κατά την γνώμη μου να υπάρξει, ιδιαίτερα στις σημερινές πολιτικές συνθήκες), αλλά αποτέλεσμα μιας νέας σταθερής πολιτικής έκφρασης και μιας νέας σχέσης με τους προοδευτικούς αριστερούς πολίτες, στη βάση μιας νέας κοινωνικής συμφωνίας , ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου, των εργαζομένων με τους σημερινούς μη προνομιούχους και τα νέα δυναμικά μεσαία στρώματα, όλους αυτούς που αρχίζουν πάλι μετά από μισό αιώνα(!), βαθμιαία να εγκαταλείπουν τη χώρα προς αναζήτηση μιας καλύτερης μοίρας.

Είναι η ώρα να ξεκινήσει η αντιστροφή αυτής της καταστροφικής πορείας και να ξαναγραφτεί μια νέα καλύτερη μοίρα για τον λαό μας…

.

Ο Βασίλης Δεληγκάρης είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.