Το ουδέτερο…μέλλον

Έφη Μπέκου 18 Μαϊ 2024

Η ριζική επαναδιαπραγμάτευση της ταυτότητας του φύλου είναι προ των πυλών στην καθ’ ημάς Δύση.

Την καίρια αμφισβήτηση, κυρίως στον 20 αιώνα, της ιστορικής κυριαρχίας των ανδρών επί των γυναικών ως ιεραρχικού διπόλου, την διαδέχθηκε, αλλά  και εκ παραλλήλου την διαπραγματεύτηκε, η ομοφυλοφιλία, ως κίνημα δικαιωμάτων και ορατότητας στο δημόσιο χώρο, στη σφαίρα νομικής-κοινωνικής αναγνώρισης, με όχημα την αυτονόμηση της σεξουαλικότητας από τα όποια βιολογικά συμφραζόμενα του υποκειμένου. 

Στην πορεία αυτή επιστρατεύτηκαν βιολογικές θεωρίες και επανα-κατηγοριοποιήσεις, στο πλαίσιο της  ιατρικής επιστήμης και της βιοπολιτκής,  ώστε να καταγραφεί μια σύμφυτη με το ανθρώπινο είδος ποικιλία και φάσμα φύλου, ανάλογα με τη σεξουαλική προτίμηση, έκφραση και όχι μόνο.

Να υπενθυμίσουμε εδώ  ότι οι βιολογικές συνιστώσες, που συγκροτούνται στο δίπολο αρσενικό-θηλυκό είναι πολλαπλές και περιλαμβάνουν κυρίως ορμονικές, γενετικές και ανατομικές διαφορές.[1] Η βάση, δηλαδή, του διμορφικού φύλου είναι ο γονότυπος 22 ζυγών (ΧΧ και ΧΨ γονίδια- χρωματοσώματα), τα εξωτερικά γεννητικά όργανα, οι γονάδες (ωάριο-σπέρμα) και τα σωματικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο η δυτικοευρωπαϊκή αλήθεια ίντερσεξ-ερμαφρόδιτων σωμάτων (για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία)  είναι η καταφανής, απτή παρέκκλιση της ιατρικής ταξινόμησης, με τις γεννήσεις- ένα ερμαφρόδιτο σε κάθε  δέκα χιλιάδες μωρά- να μη χωρούν στην ιατρική ταξινόμηση του διπολικού φύλου.[2]

Την ομοφυλοφιλική κοινότητα συνάντησαν οι κοινωνιολογικές επιστήμες – σπουδές φύλου, με ανάπτυξη κυρίως στις ΗΠΑ, από όπου πλέον προέρχεται μια διαρκώς αυξανόμενη έμφυλη κατηγοριοποίηση πολλαπλότητας φύλου, όπως σημειώνεται εμφατικά και  στην ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ ΦΥΛΟΥ της Τζούντιθ  Μπάτλερ. 

Σήμερα πλέον καταγράφονται, στη διεθνή βιβλιογραφία αλλά και στις εμπειρικές αναλύσεις της LGPT + κοινότητας,   50 ή 60 ή 73 κατηγορίες φύλου, ενώ κυκλοφορούν σχετικά ενημερωτικά φυλλάδια, ενημερωτικές εκστρατείες, ακόμα και εκπαιδευτικό υλικό σε σχολικές μονάδες,  κυρίως των ΗΠΑ.

 Η ΛΟΑΤΚΙ +  κοινότητα διεκδικεί πλέον αυτοπροσδιορισμό των υποκειμένων,   πέρα και από την έμφυλη ταυτότητα, και επεκτείνεται σε όλα τα πεδία ανθρώπινης εμπειρίας : εμφάνιση, έκφραση, συναισθήματα, ψυχολογία, οικογενειακές σχέσεις, ρομαντικό προσανατολισμό, με αίτημα την αυτοδίκαιη κοινωνικοοικονομική – επαγγελματική, πολιτισμική  ισότητα και συμπερίληψη.

Η κυριαρχία της θεωρητικής και ακτιβιστικής σχολής της ΙΣΟΤΗΤΑΣ της ΔΙΑΦΟΡΑΣ, με βασικό σύνθημα : «είμαστε διαφορετικές οι γυναίκες από τους  άνδρες αλλά είμαστε ίσοι » (κυρίως Γαλλικής παράδοσης) ως βασικού πολιτικού πλαισίου καταπολέμησης των διακρίσεων και έμφυλης βίας σε βάρος των γυναικών από την πατριαρχική κοινωνία,  υιοθετήθηκε εν πολλοίς και από την ελληνική πολιτική. Ενώ αυτή η ανάλυση έχει παρουσιάσει θετικά αποτελέσματα και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, εν τούτοις επιτρέπει στα συντηρητικά κόμματα και τις παραδοσιακές κοινωνίες να προτάσσουν  τις διαφορές λόγω φύλου και  όχι τα δικαιώματα των γυναικών ως αδιαπραγμάτευτα,  ανθρώπινα δικαιώματα. [3]

Η καταγωγική ρήση «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» συναντάται διαρκώς ως εμπόδιο σε κάθε διακήρυξη απαλλαγής από κοινωνικά στερεότυπα και από  προκάτ ρόλους των δύο φύλων. Η ρήση της Σιμόν ντε Μποβουάρ «γυναίκα δε γεννιέσαι, γυναίκα γίνεσαι»  δηλώνει   ακόμα και σήμερα  την αναγκαιότητά της.

Με πνεύμα κατανόησης και ενδελεχούς, ψύχραιμης παρατήρησης καλούμαστε τώρα να προσεγγίσουμε και την πιο πρόσφατη ΑΡΝΗΣΗ του καθιερωμένου φύλου, με αφορμή και το Νέμο της πρόσφατης ΕΥΡΟΒΙΖΙΟΝ. «ΤΟως άτομο μόνο ψάχνει», καταρχάς φαίνεται να υπονοεί  ότι αρνείται την τοξική αρρενωπότητα και ταυτόχρονα  τη συνεχιζόμενη υποδιαίστερη θέση των γυναικών, που στην καλύτερη  χάνονται  σε πολλαπλούς ρόλους και στη χειρότερη δεν γλυτώνουν από το βαρύ χέρι του «ερωτευμένου» τους αφέντη.

 Ας δούμε δηλαδή και τη δυσκολία της Δύσης να απαλλάξει τους πολίτες της από τα κοινωνικά, καταπιεστικά δεσμά του φύλου τους (για τη θεοκρατική   Ανατολή, βέβαια,  ούτε λόγος, που σφάζονται οι γυναίκες για την μπούκλα στα μαλλιά τους!).

Δεν πρόκειται πλέον για δυσφορία φύλου αλλά για απόρριψη της έμφυλης διάστασης. Η Α-ΦΥλΙΑ ( δηλαδή το ουδέτερο γένος ενός ανθρώπου, ως επιλογή του) είναι χαρακτηριστικό δείγμα  της πρόσφατης τάσης αμφισβήτησης, που προφανώς βρίσκει εύφορο έδαφος στη δημοκρατική Δύση. Η Δύση είναι αυτή που, παρά τα ελλείματά της, ενσωματώνει το διαφορετικό και την παρέκκλιση, ως αποδεκτό. Ωστόσο μέσα στις αφέλειες του δημοκρατικού κεκτημένου εμφιλοχωρεί η τάση υποχώρησης της κινηματικής συνείδησης και ένταξης των Πολιτών ως τέτοιων.  

Κερδίζει δυστυχώς έδαφος το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα : «ο καθείς και μόνος του». Πρόκειται για μια ακραία παραμόρφωση της έννοιας του αυτοπροσδιορισμού και της υποβάθμισής του  σε έναν αδιέξοδο α-τομισμό και ιδιότυπη ετερότητα ανυπεράσπιστης μονάδας.

Την ίδια ώρα εργαλεία Πολιτικής και κοινωνικής δράσης, όπως η πολιτική ορθότητα, στριμώχνονται στις μπότες του άτεγκτου και εν πολλοίς κοινωνικά υποκριτικού Γουακισμού. Η ακροδεξιά παλινδρόμηση και ο χαζοχαρούμενος λαϊκισμός καραδοκούν.

Την «κηδεία της Ευρώπης» διέγνωσε  (δηλαδή  μεταξύ μας την ευχήθηκε), η εκπρόσωπος του Πουτινικού ολοκληρωτισμού!  Ταυτόχρονα, με ευχέλαια και αφορισμούς, τραμπικής έμπνευσης   κραυγές διώχνουν  στην πυρά κάθε έκφραση, που δεν επιτηρεί και δεν την ελέγχει το καθωσπρέπει σύστημα. Αυτή είναι και η μεγάλη παγίδα, σε βάρος της Δημοκρατίας μας..

Για να μην επεκταθούμε σε άλλα, αρκούντως κρίσιμα της περιόδου (γεωπολιτικά, ευρωεκλογές, οράματα και στόχοι κλπ) θα περιοριστούμε σε μια ακροτελεύτια παρατήρηση.

Όσο η Πολιτική Ισότητας της έμφυλης υπόστασης και ταυτότητας  δεν μπορεί να ξεκολλήσει από βιολογικούς ιντετερμινισμούς, η αμυντική αυτή στάση θα μας αφήσει πίσω, νικημένους και καταϊδρωμένους. Η κοινωνικοποίηση εκ των ουκ άνευ συμβάλλει στον έλεγχο και τον περιορισμό πολλών από τα χαρακτηριστικά, που αποδίδονται στη βιολογία, ενώ  αυτά είναι  στην πραγματικότητα  αποτέλεσμα της στρεβλής και ιεραρχικής κοινωνικοποίησης των υποκειμένων. Εξ ου και είναι απόλυτα επίκαιρη η θέση ότι :

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ στηρίζεται στην Ιδιότητα του ενεργού Πολίτη ( όχι του απομονωμένου ιδιώτη). Οφείλει να είναι  μια ΔΗΜΟΚΡΤΙΑ αδιάφορη σε υποβολιμαίους διαχωρισμούς, οικουμενική   και όχι προσχηματική, καχεκτική και επίπλαστα ουδέτερη(δηλαδή μια παρωχημένη, πατριαρχική δημοκρατία).

Οι νέες τεχνολογίες επίσης είναι εδώ. Το ανθρώπινο είδος δεν έδειξε και την καλύτερη διαγωγή του, ως τώρα, ως προς την αξιοποίηση των επιστημονικών του επιτευγμάτων. Αρκεί να  θυμηθούμε την ατομική βόμβα…Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της αποθέωσης του in vitro εργαστηρίου ίσως αναδύεται η νέα γενιά ανθρώπου :             ο cyber sapiens.

 Ίδωμεν ;;;[4]

 

[1]Βλ.σελ.158 στο: Μάρω Παντελίδου-Μαλούτα, 2002, το ΦΥΛΟ της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΑΒΒΑΛΑΣ, ΑΘΗΝΑ

[2] Βλ.σελ.22 στο  Δήμητρα Τζανάκη, 2023,  ΙΝΤΕΡΣΕΞ,ΨΗΦΙΔΕΣ, Αθήνα 

[3]Είναι χαρακτηριστική η επιταγή του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ του 1975  στο άρθρο 116 &2:

…επιτρέπεται η απόκλιση από την αρχή ισότητας  μεταξύ ανδρών και γυναικών για αποχρώντες λόγους….

 Προφανώς οι αποχρώντες λόγοι είχαν να κάνουν με διαφορετικά βιολογικά χαρακτηριστικά των γυναικών. Η πρόβλεψη αυτή ευθύνεται για παραγωγή σειράς νομοθετημάτων άνισης μεταχείρισης και διακρίσεων σε βάρος των γυναικών, στο εθνικό  μας  δίκαιο.  Η διάταξη αυτή καταργήθηκε τελικά στη Συνταγματική  Αναθεώρηση του 2001.

[4] …με το μαστόρεμα των γονιδίων μας θα μπορούμε να παρέμβουμε στον χομο σαπιενς σε τέτοιο βαθμό που δεν είναι πια χομο σαπιενς. Αν οι διάδοχοι μας θα λειτουργούν σε διαφορετικό επίπεδο συνείδησης είναι μάλλον αμφίβολο αν θα τους ενδιαφέρει  ο δικός μας τύπος της κοινωνικής οργάνωσης ή αν τα φύλα τους θα είναι το αρσενικό και το θηλυκό… Harari Yyval Noah, Sapiens, Μια Σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου, εκδόσεις  Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2015. (βλ. ειδικά κεφάλαιο 20: «Το τέλος του homo sapiens» σελ.414,415,424)