Ο δημόσιος διάλογος για το νέο αγροτικό ζήτημα πρέπει να γίνει ουσιαστικός και να καταλήξει σε προτάσεις πολιτικής. Δεν πάμε πουθενά με τυφλές κομματικές αντιπαραθέσεις στη Βουλή, με κλειστούς δρόμους από τα τρακτέρ και με άγρια φοροεισπρακτικά μέτρα. Η παραγωγή μειώνεται, τα ελλείμματα θεριεύουν, τα χωριά φθίνουν, οι νέοι φεύγουν. Ποιές είναι οι προϋποθέσεις ανασύνταξης του αγροτικού χώρου;

1. Κύρια κατεύθυνση της δημόσιας συζήτησης πρέπει να είναι η επιλογή ενός νέου μοντέλου γεωργίας. Αυτό πρέπει να είναι: ενδογενές και ποιοτικό. Η σύνθεση του ΑΕΠ πρέπει να αλλάξει, αλλοιώς ο τόπος δεν έχει μέλλον. Η συμμετοχή του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ σήμερα είναι 3,5%, ενώ το ποσοστό των απασχολουμένων ανέρχεται στο 15%.
2. Αποσαφήνιση των στόχων, δηλαδή τί θέλουμε για την Ελλάδα του αύριο. Θέλουμε αυξημένη παραγωγή, θέλουμε ζωντανά χωριά, αγροτικές οικογενειακές μονάδες με εθνική και ευρωπαϊκή στήριξη: Στήριξη οικονομική, συμβουλευτική, ερευνητική, μάρκετινγκ. Η αγορά δεν λύνει όλα τα προβλήματα της διατροφικής αλυσίδας, η φύση είναι απρόβλεπτη γι αυτό και η ΕΕ προβλέπει ενισχύσεις στην παραγωγή.
3. Το μοντέλο της ανώνυμης αγροτικής επιχείρησης δεν ταιριάζει στα ελληνικά δεδομένα. Θα υπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις κι είναι καλό αυτό, αλλά δεν είναι, και δεν πρέπει να γίνει το κυρίαρχο μοντέλο. Για την Ελλάδα το βασικό είναι να στηριχθεί η οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση κι αυτό συνδέεται με επείγοντα θέματα όπως το δημογραφικό και το φορολογικό. Οι αγρότες μας είναι ηλικιωμένοι και η νέα φοροκαταιγίδα τους ωθεί στην παραοικονομία και στην αύξηση των χρεών προς Εφορία και Ταμεία.
4. Ο αγρότης δεν είναι ελεύθερος επαγγελματίας, η ΚΑΠ τον στηρίζει αλλά και τον περιορίζει συνάμα, το τρίτο Μνημόνιο είναι συνεπώς λανθασμένο και καταστροφικό για την ελληνική ύπαιθρο. Ο αγρότης πρέπει να αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία ως παραγωγός προϊόντων και υπηρεσιών για το κοινωνικό σύνολο, σε συνθήκες μάλιστα ειδικές και αντίξοες, δηλαδή χωρίς να έχει διασφάλιση εσόδων: δεν είναι ούτε καταστηματάρχης, ούτε δημόσιος υπάλληλος, ούτε ανεξάρτητος επιστήμονας.
5. Ολα πρέπει λοιπόν να αλλάξουν: κόστος παραγωγής, φορολογία, ασφαλιστικές εισφορές, χρήση γης και νερού, ενημέρωση, εκπαίδευση, επενδύσεις, προγράμματα. Η κρίση αναδεινκύει έντονα τα προβλήματα, αλλά ο παλιός τρόπος αντιμετώπισής τους τόσο από το κράτος όσο και από τα αγροτικά συνδικάτα, είναι ξεπερασμένος. Δεν θέλουν αόριστες υποσχέσεις οι αγρότες, θέλουν υπεύθυνη δημόσια πολιτική με στόχους, θέλουν να ζήσουν με αξιοπρεπή τρόπο. Γνωρίζουν τα λάθη του παρελθόντος, ξέρουν καλά τί ακριβώς έγινε και πού πάει σήμερα η κατάσταση. Βλέπουν ότι τα παιδιά τους δεν έχουν μέλλον και ότι οι εκμεταλλεύσεις τους βρίσκονται σε αδιέξοδο.
6. Η γραφειοκρατία πνίγει σήμερα κάθε νέα προσπάθεια, ενώ οι επαγγελματικές οργανώσεις απέτυχαν λόγω κομματισμού. Να βγουν επιτέλους οι γεωπόνοι κια οι κτηνίατροι στα χωριά, στα χωράφια και στους σταύλους για την επί τόπου υποστήριξη των παραγωγών, με έλεγχο, συμβουλές και ενημέρωση. Χρειάζονται νέα εργαλεία παρέμβασης με ισχυρά κίνητρα για την προσέλκυση των νέων, τεχνική στήριξη του παραγωγού και έλεγχο της αλυσίδας διακίνησης των αγαθών για μια έντιμη σχέση παραγωγών-εμπόρων-καταναλωτών.
7. Η ποιότητα και η ταυτότητα των προϊόντων είναι κρίσιμα στοιχεία για το μέλλον. Η βιολογική παραγωγή, η διάσωση ντόπιων ποικιλιών φρούτων και λαχανικών και εγχώριων φυλών ζώων πρέπει να γίνει συστηματική. Από εκεί θα πάμε στη σύνδεση παραγωγής και τοπικής μεταποίησης για κάλυψη της εθνικής αγοράς και ενίσχυση των εξαγωγών. Δεν είμαστε ούτε θα γίνουμε βιομηχανική χώρα, μας χαρακτηρίζει το μικρό, το ποιοτικό, το εύγεστο, το ξεχωριστό. Αυτά θα αξιοποιήσουμε.
8. Εχουμε ως χώρα μοναδικά φυσικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματα, πρέπει να τα στηρίξουμε. Να προβάλουμε την υγιεινή μεσογειακή διατροφή, τη διατροφική πολιτισμική μας παράδοση, να επιμείνουμε σταθερά στην ποιότητα, να ενισχύσουμε τις αγρο-συνέργειες (παραγωγή, μεταποίηση, τουρισμός, εστίαση, εξαγωγές). Να καθορίσουμε εθνικούς και περιφερειακούς στόχους με προϊόντα αιχμής: ελιά και ελαιόλαδο, φέτα και αιγοπρόβειο κρέας, δημητριακά, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, βότανα και αρωματικά φυτά, αλλά και υποτροπικά φυτά που ευδοκιμούν στη νότια Ελλάδα και στα νησιά, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Εισάγουμε σήμερα τα πάντα, κρέας, γάλα, αυγά, κάπαρη, πατάτες, ντομάτες, μελιτζάνες…και μουσακά.
9. Η γεωργία και η επιστροφή στο χωριό δεν είναι όμως εύκολη υπόθεση. Είναι κυρίως ένας τρόπος ζωής. Τα οικονομικά στοιχεία είναι σημαντικά, αλλά τα κοινωνικά και τα πολιτισμικά θέματα είναι αυτά που συχνά καθορίζουν τις αποφάσεις. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά, να σπάσουν την απομόνωση και την έλλειψη ενημέρωσης, αλλά το κύριο είναι ότι δεν έχουμε πλέον τσοπάνηδες και οι κατσίκες θέλουν κάθε μέρα τροφή, φροντίδα, άρμεγμα. Αλλοιώς δεν υπάρχει μεροκάματο, δεν υπάρχει φέτα, δεν υπάρχει προκοπή.
10. Εργαλείο θεσμικό έχουμε, αλλά υπνώττει: Προτείνω να συνέλθει αμέσως το Εθνικό Συμβούλιο Αγροτικής Πολιτικής και με συμμετοχή και των εκπροσώπων των παραγωγών, να συζητήσει και να συντάξει συνολικό πόρισμα, με τόλμη να προτείνει νέες κατευθύνσεις στη Βουλή και στην κυβέρνηση για μια σύγχρονη εθνική πολιτική αγροτικής ανάπτυξης. Να ορισθεί επικεφαλής της προσπάθειας ένας επιστήμονας κύρους και να συζητηθούν όλα από την αρχή. Η κρίση είναι ευκαιρία για επανεξέταση τόσο της δημόσιας πολιτικής, όσο και του ρόλου των υπηρεσιών, των συντεχνιών, είναι ευκαιρία για να συζητηθεί το νέο πλαίσιο της ενδογενούς παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.