Γ. Μητακίδης, για τον παγκόσμιο ιστό – world wide web

Η νεαρή Ολλανδέζα ήρθε στο νησί πριν από αρκετά χρόνια. Εγκαταστάθηκε σε ένα μικρό πανέμορφο χωριό στο οροπέδιο. Εφτιαξε τη ζωή της όπως την ονειρευόταν. Ανοιξε ένα μαγαζί με ρούχα και το καλοκαίρι οι δουλειές πήγαιναν καλά. Με τις εισπράξεις ζούσε όλον τον χρόνο. Κάποια στιγμή εγκατέστησε ηλιακούς συλλέκτες και μια ατομική ανεμογεννήτρια και έτσι κάλυψε τις ανάγκες της σε ηλεκτρική ενέργεια.

Ο Θοδωρής, νεαρός αρχιτέκτων καθηγητής στo Λονδίνο, αποφάσισε να κατασκευάσει ένα εξοχικό στη Νότια Πελοπόννησο. Αγόρασε λοιπόν έναν παντογράφο CNC και τον εγκατέστησε στο υπόγειο του γραφείου του. Με αυτόν κατασκεύασε σχεδόν όλα τα ξύλινα μέρη του σπιτιού. Πρώτα τα ξύλινα μέρη της στέγης. Μετά τα τραπέζια, τις καρέκλες και τις βιβλιοθήκες. Με ένα απλό σχέδιο για κάθε αντικείμενο τροφοδότησε τον υπολογιστή και αυτός χειρίστηκε τον τόρνο ξύλου. Το αποτέλεσμα ακόμη και για καμπύλα μέρη ήταν άριστο. Το κόστος ήταν πολύ μικρότερο από τις αγορές ακόμη και από την Ιkea.

Πριν από έναν χρόνο σε μια παρέα ακούγαμε μια δικηγόρο από νησί υψηλής τουριστικής διακίνησης να μας λέει ότι με τους φόρους κατοχής οι ιδιοκτήτες ακινήτων ξεπουλάνε όσο-όσο. Αδυνατούν να πληρώσουν και αγοραστές δεν βρίσκουν. Εφέτος η παρέα ξαναβρέθηκε. Οι πωλήσεις έχουν σχεδόν σταματήσει, μας είπε. Και αυτό γιατί οι ενοικιάσεις μέσω εταιρειών χαμηλού κόστους όπως η AirBnB στηρίζουν την ιδιοκτησία.

Εδώ και χρόνια ο κλάδος των εφημερίδων βιώνει τη σταδιακή οικονομική απαξίωση. Ολο και περισσότερες εφημερίδες, αρχής γενομένης από την Αμερική, είτε κλείνουν είτε βρίσκονται στα πρόθυρα της εξαέρωσης.Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα η βρετανική Independent. Η διαδικτυακή εφημερίδα έγινε ο αποκλειστικός σχεδόν τόπος ενημέρωσης για τους νέους. Το χαρτί δεν είναι πια σέξι. Σε καθοδική πορεία βρίσκονται η βιομηχανία δισκογραφίας, το εμπόριο βιβλίων κ.τ.λ. Ο καθένας μπορεί να «εκδώσει» την εφημερίδα του, να παρουσιάσει το βιβλίο του ή τη μουσική του στον παγκόσμιο ιστό. Και δωρεάν, όπως ονειρεύτηκαν ο Τιμ Μπέρνερς Λι και οι συνεργάτες του.

Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε από τις ιστορίες;

Η παραγωγή ενέργειας, η κατασκευή αντικειμένων, ο τουρισμός ή η βιομηχανία ΜΜΕ και ψυχαγωγίας «κατεβαίνουν» στο επίπεδο του καταναλωτή. Ο καταναλωτής (consumer) μετατρέπεται σε παραγωγό που καταναλώνει ο ίδιος (prosumer), με οριακό κόστος σχεδόν μηδέν (marginal cost near zero), γράφει ο Τζέρεμι Ρίφκιν.

Μπορεί κανείς να φανταστεί μια κοινωνία που να παράγει αυτόνομα και να καταναλώνει με πολύ χαμηλό κόστος; Πολλοί το φαντάζονται ήδη αυτό το μέλλον για την οικονομία και την κοινωνία: «Μια οικονομία του διαμοιρασμού» (sharing society) μας λέει ο ομότιμος καθηγητής και πρόεδρος του Φόρουμ για τον Ψηφιακό Διαφωτισμό Γ. Μητακίδης σε πρόσφατη συνέντευξή του στο περιοδικό «Fortune». Σε αυτή την κοινωνία οι ανατροπές θα είναι συγκλονιστικές. Καλώς ήρθατε στην τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση!

Και όλα αυτά θα συμβούν με τη βοήθεια της συντελούμενης επανάστασης στο Διαδίκτυο. Από το δίκτυο διάδοσης πληροφοριών θα έχουμε το Διαδίκτυο των Αντικειμένων (Internet of Things).

Tο Διαδίκτυο θα γίνει ευρύτερα διαδραστικό, ένα τεράστιο, ιεραρχικά οργανωμένο «νευρικό σύστημα» που θα απολήγει σε συσκευές/αντικείμενα με αισθητήρες (sensors) και ενεργοποιητές (actuators) που θα συνεργάζονται για έξυπνες υπηρεσίες για την υγεία, τις μεταφορές, τη διανομή και κατανάλωση ενέργειας, λέει σε διάλεξή του στο TedX o διάσημος καθηγητής Ιωσήφ Σηφάκης. Που, σημειωτέον, τον «είχαμε» σε Διοικούσα σε ελληνικό πανεπιστήμιο αλλά τον «χάσαμε» μετά τις γνωστές παρεμβάσεις της κυβέρνησης που θέλησε να καταργήσει τις Διοικούσες αφαιρώντας ουσιαστικές αρμοδιότητες. Τι θλίψη!

Ο Τζέρεμι Ρίφκιν στο τελευταίο βιβλίο του εξηγεί ότι το οριακό κόστος, που είναι το επιπλέον κόστος παραγωγής για την κατασκευή ενός αντικειμένου, είναι ο βασικός πυλώνας του καπιταλισμού. Η επερχόμενη επανάσταση στην οικονομία σχεδόν μηδενίζει αυτό το κόστος. Και όταν ολοκληρωθεί το Διαδίκτυο των Αντικειμένων ο καπιταλισμός θα έχει υποχωρήσει και θα συνυπάρχει με την οικονομία του διαμοιρασμού. Φανταστείτε λοιπόν έναν κόσμο διαδικτυωμένο μέσω του Ιnternet νέας γενιάς στο οποίο παραγωγοί και καταναλωτές θα διαθέτουν προϊόντα και θα αγοράζουν σε τιμές με «σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος». Η Ολλανδέζα του νησιού, ο Θοδωρής του Λονδίνου, οι τουρίστες της AirBnB και οι παραγωγοί υπηρεσιών ενημέρωσης, ψυχαγωγίας κ.τ.λ. φανταστείτε  να είναι δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια από κάθε γωνιά της Γης! Διασυνδεδεμένοι, με ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία και διαμοιρασμό αγαθών και υπηρεσιών!

Εκεί βαδίζουμε, όχι χωρίς προβλήματα αλλά με όλο και περισσοτέρους να ασχολούνται επιστημονικά, επιχειρηματικά και κοινωνικά με τη μεγάλη προσαρμογή. Καλώς ήλθατε στον νέο κόσμο. Οπου ο σοσιαλισμός και ο καπιταλισμός θα συνυπάρχουν. Μια και καθένας μόνος του δεν μοιάζει να έχει αντοχή να τα βγάλει πέρα με τις κρίσεις που τον συνοδεύουν.