Σύμφωνα με τον καθηγητή Φιλοσοφίας Φρέντερικ Βορμς, η δημοκρατία είναι εξ ορισμού ασταθής, ημιτελής κι εσαεί ανολοκλήρωτη. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και να αποδεχτούμε αυτό το γεγονός. Όταν το κατανοήσουμε, θα αντιληφθούμε ταυτόχρονα ότι η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που «αντιπαλεύει συνάμα την εξωτερική βία και τις εσωτερικές βιαιότητες μεταξύ των ανθρώπων» και την ίδια στιγμή προστατεύει και σέβεται το «διφορούμενο», τη διάσταση απόψεων, την αντίθεση των διαφορετικών θεωρήσεων για το τι έχει αξία και το τι είναι αγαθό.
Στο βιβλίο του μάλιστα Οι Χρόνιες Παθήσεις της Δημοκρατίας που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, κάνει λόγο για ασθένειες της Δημοκρατίας. Χρόνιες παθήσεις που δεν ταυτίζονται ούτε με την παρακμή ούτε με την κατάρρευση του πολιτικού οργανισμού της δημοκρατίας – συνιστούν, αντιθέτως, προβλήματα με τα οποία το δημοκρατικό σύστημα βρίσκεται σε συνεχή αναμέτρηση.
Μία από τις βασικές προϋποθέσεις της Δημοκρατίας είναι ότι στηρίζεται στην εμπιστοσύνη. Η εμπιστοσύνη ωστόσο δεν επιβάλλεται. Κατακτιέται. Και θρυμματίζεται όταν αυτή κλονίζεται κυρίως από την συμπεριφορά του πολιτικού μας συστήματος, δίνοντας χώρο σε κάθε λογής λαϊκισμούς αριστερούς ή δεξιούς και με ευθεία αμφισβήτηση της Δημοκρατίας, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες.
Το Ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι συνέβαλε στην διατήρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών. Αντιθέτως, συνέβαλε στον κλονισμό της εμπιστοσήνης, ιδιαίτερα την δεκαετία της οικονομικής κρίσης.
Σε μια έρευνα της Metron Analysis για λογαριασμό της διαΝΕΟσις, και της Διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής της WVS με στοιχεία Φθινοπώρου 2017 μόλις το 7% του πληθυσμού της χώρας εμπιστεύεται πολύ ή αρκετά τα πολιτικά κόμματα και μόλις το 13% την Κυβέρνηση. Αλλά και το Κοινοβούλιο (που είναι ο περισσότερο αντιπροσωπευτικός και διακομματικός πολιτικός θεσμός) το εμπιστεύεται μόλις το 14%.
Είναι, όμως τα πράγματα καλύτερα σήμερα;
Μια έρευνα και πάλι της Metron Analysis το 2021 δείχνει ότι η πλειοψηφία (55%) έχει χαμηλή εμπιστοσύνη στο Κοινοβούλιο, το 35% δηλώνει «μέτρια εμπιστοσύνη» και μόλις το 10% έχει υψηλή εμπιστοσύνη. Με βάση την κλίμακα από το 0 (καμία εμπιστοσύνη) έως το 10 (απόλυτη εμπιστοσύνη), η μέση τιμή είναι 3,2, στοιχείο που ενισχύει την ανησυχία για το μέλλον.Η πλειοψηφία των πολιτών (62%) θεωρεί ότι η δημοκρατία στη χώρα μας δεν λειτουργεί καλά και πρέπει να γίνουν άμεσα σοβαρές αλλαγές,
Αν και οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να μας ανησυχούν ιδιαίτερα, φαίνεται πως το πολιτικό μας σύστημα είτε δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα είτε αδιαφορεί, μη μπορώντας να αντιληφθεί τις συνέπειες, ακόμη και για την ίδια την επιβίωσή του.
Καθώς βρισκόμαστε πριν από δύο πολύ σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις, το θέμα της εμπιστοσύνης γίνεται ακόμη πιο επίκαιρο, αν και ως φαίνεται τα πολιτικά μας κόμματα, αδιαφορούν και συνεχίζουν να την τραυματίζουν.
Ο χειρισμός του θέματος των υποκλοπών από την κυβέρνηση, όχι μόνον δεν συνέβαλε, αλλά προκάλεσε νέα τραύματα, καθώς τόσο οι απαντήσεις της, όσο και ο γενικότερος χειρισμός του θέματος, δεν ήταν ούτε πειστικός, ούτε σύμφωνος με τους κανόνες μια ευνομούμενης δημοκρατίας. Η διένεξη με τον επικεφαλής της ΑΑΔΕ κα η απόρριψη του αιτήματός του με διάφορα προσχήματα για ενημέρωση της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής, είναι ακόμη ένα πλήγμα στην εμπιστοσύνη των πολιτών. Ιδιαίτερα, όταν ο επικεφαλής της κυβέρνησης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρείται – και είναι- ένας από τους πιο γνήσιους εκφραστές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, Δεν είναι τυχαίο πως – σύμφωνα, πάντα με τις έρευνες- πάνω από 60% των πολιτών τον θεωρεί ως υπεύθυνο για το σκάνδαλο των υποκλοπών και δεν έχει πειστεί από τις εξηγήσεις του.
Στον αντίποδα ο ΣΥΡΙΖΑ και ο επικεφαλής του Αλέξης Τσίπρας, έχουν κάθε λόγο να επιχειρούν στον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κλονισμό της Δημοκρατίας, διότι -όπως είπε και η κ. Αχτζιόγλου- «Η κανονικότητα στην πραγματικότητα ποτέ δεν είναι ευκαιρία για την Αριστερά»
Έτσι, από την αρχή της οικονομικής κρίσης επένδυσε σε θεωρίες συνομωσίας και στην επίθεση κατά του «κατεστημένου πολιτικού συστήματιος», χρησιμοποιώντας ακόμη και κυνικά ψεύδη με μόνο στόχο την εξουσία. Συνέχισε, όμως και κατά την διάρκεια της εξουσίας του, αμφισβητώντας είτε έμμεσα, είτε άμεσα τους θεσμούς- πυλώνες της Δημοκρατίας. Είναι επίκαιρή και σήμερα, λόγω της δίκης στο Ειδικό Δικαστήριο, η επιχείρηση ελέγχου των ΜΜΕ, αλλά και της Δικαιοσύνης και οι βολές κατά των Ανεξάρτητών Αρχών. Έστησε ακόμη ολόκληρη σκευωρία κατά των πολιτικών της αντιπάλων με την υπόθεση Νοβάρτις, «αξιοποιώντας» ένα πραγματικό σκάνδαλο προς ίδιον όφελος.
Μα το ίδιο κάνει και σήμερα, με την υπόθεση των υποκλοπών. Πραγματικό σκάνδαλο, όπως αποκαλύφθηκε με την «συνακρόαση» του Νίκου Ανδρουλάκη, ο ΣΥΡΙΖΑ, άδραξε την ευκαιρία και έρριξε στην αρένα «αποκαλύψεις»- σήριαλ για παρακολούθηση των πάντων από τον- ποιον άλλον;- Κυριάκο Μητσοτάκη. Δεν διστάζει να πλήξει ακόμη και τον θεσμό του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο, ρίχνοντας και άλλο νερό στον μύλο της αμφισβήτησης από την μεριά των πολιτών. Όλα με στόχο της κατάκτηση και πάλι της εξουσίας, που όταν και εάν συμβεί, όπως προαναγγέλλει θα ελέγξει όλους τους αρμούς της, δηλαδή, όλους τους πυλώνες της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Όπως όμως υποστηρίζει ο Φρέντερικ Βορμς και ισχύει ιδιαίτερα για τη χώρα μας, «τα νοσήματα μοιάζουν εκτεταμένα και σοβαρά, με τη διαφορά πως αποκλειστικός θεράπων είναι ο ίδιος ο πάσχων. Μόνο η δημοκρατία μπορεί να καταλάβει και να ερμηνεύσει τις παθήσεις της, μόνο η δημοκρατία είναι αρμόδια να αναλάβει δράση για την αντιμετώπισή τους. Δεν έχουμε άλλο δρόμο, ιδίως στη σκοτεινιά του 21ου αιώνα, από το να την εμπιστευτούμε – μαζί με όλες τις δυσκολίες και τις ατέλειές της».
Θα πρέπει, λοιπόν, οι δημοκρατικοί πολίτες, να αναλάβουμε δράση για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας