Από παιδί λάτρευα το Θανάση Βέγγο. Ίσως να είναι και ο μόνος ήρωας της παιδικής μου ηλικίας που δεν κατακρημνίστηκε με τα χρόνια: το πρότυπό μου. Δεν μπορώ να υποστηρίξω κάτι ανάλογο για τη Μάρω Κοντού. Στο «Μεγάλο Κανόνι» ο Θανάσης οδηγώντας σολεξάκι (σε ευθεία αναλογία όπως Άλλος επί συμπαθούς και ταπεινού υποζυγίου ερχόμενος), κηρύσσει πόλεμο στους Ναζί και την απανθρωπιά: είναι μοναδικής έμπνευσης και δραστικότητας η σκηνή του οράματος «ζυμώματος» και ψησίματος του Χίτλερ. Καταπληκτική απαρτίωση του «Μεγάλου Δικτάτορα» παραστημένη από έναν ισάξιο του Τσάπλιν.
Η ταινία του Βέγγου τελειώνει με μιαν αμήχανη έκκληση επαγρύπνησης. Το μεγάλο αντιφασιστικό κανόνι στήνεται, όμως η σημερινή πραγματικότητα το κάνει να φέρνει σε γραμμή Μαζινό. Ούτε ο Βέγγος φταίει ούτε οι αστικοί μας θεσμοί. Στην Ελλάδα, και την Ευρώπη, την ευθύνη για την άνοδο του ναζισμού δεν φέρουν σε πρώτο βαθμό οι αντιναζιστές ούτε οι ενεργοί δημοκράτες/ισσες. Τη φέρει η μεγάλη μάζα τών μη Ναζί που διεφθαρμένη ηθικά επιλέγει να τους ανέχεται.
Το ναζιστικό κίνημα στην Ελλάδα συνιστά επείγουσα απειλή όλων μας και κυρίως των αδύναμων. Ημικυβερνά προς το παρόν σε συνδικάτα, κυβέρνηση, δικαστήρια, δημόσιο και σώματα ασφαλείας, εφόσον αυτό επιλέγει την ιδεολογική ατζέντα και δαιμονοποιεί τον πολιτικό και κοινωνικό διάλογο. Είναι έτοιμο να φρονηματίσει όσους/ες δεν προσέρχονται στην κανονικότητα συμπεριφοράς και απόψεων που οι Ναζί θεωρούν ανεκτή. Για την υπόλοιπη κοινωνία τα μηνύματά τους είναι σαφή: προληπτικά χτύπησαν το Φύσσα, έκαναν επίδειξη παρακράτους στην περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου, δολοφόνησαν τον Αλβανό μετανάστη στην Κέρκυρα. Ο εκφοβισμός είναι σαφέστατος.
Το χειρότερο: πολιτικά στελέχη, απλοί και «ιδεολόγοι» πολίτες, αγανακτισμένοι και μη, υπερασπιστές της τσέπης τους και της συλλογικής αυθαιρεσίας συζητούν και συνεργάζονται με τους Ναζί υπό την επίφαση και επίκληση του διαλόγου και των δημοκρατικών κανόνων. Αποτέλεσμα: οι χειρότερες και βιαιότερες μισαλλόδοξες σκέψεις να διατυπώνονται πλέον ανερυθρίαστα από όλο και περισσότερους σε όλα τα συλλογικά επίπεδα, σχολεία (από καθέδρας!), συνελεύσεις, συμβούλια. Ο χειρότερος εαυτός μας δεν κρύβεται πια. Κανακεμένος εκλύει την αποφορά του και μας στοιχειώνει. Σε λίγο όπως η αυτολογοκρισία των μύχιων βαρβαροτήτων θα ξεπεραστεί η αυτοσυγκράτηση των εγκληματικών συμπεριφορών. Δε θέλει πολύ ακόμη για να αντικρίσουμε και αυτήν τη Γοργώ.
Αν θέλουμε να ξυπνήσουμε από τον εφιάλτη δεν αρκεί η πλήρης απομόνωση των Ναζί (που κι αυτήν ελάχιστοι επιδίωξαν) αλλά η ρητή και κατηγορηματική ενοχοποίηση αδιακρίτως όλων εκείνων όσοι/ες συνομιλούν, ανέχονται, σιωπούν, επιχαίρουν ή δίνουν δίκιο στους Ναζί: όσων υπερασπίζονται και την ελάχιστη θέση της Χρυσής Αυγής και των παρακλαδιών της. Την ίδια στιγμή όσων υποβαθμίζουν το φαινόμενο ή το σχετικοποιούν. Όσων αναζητούν ορθολογικά κίνητρα στη ναζιστική δράση ή επιχειρούν να «καταλάβουν» τους ναζιστές. Όσων τους κάνουν παρέα και δεν ντρέπονται, όσων δεν τους νοιάζει και θέλουν την ψήφο μας, όσων «αθωώνουν» τους ναζιμαφιόζους παίζοντας το ρόλο του ενδιάμεσου χώρου, κοκκινόχρωμου ή βαθέος γάλαζιου. Πρέπει να ανοίξουμε και να ανοίγουμε το στόμα μας παντού και συνεχώς, να τους βάλουμε στη θέση τους, μακριά μακριά, στο περιθώριο. Ευγένειες δε χωρούν!