Οι πρόσφατες εξελίξεις κατέστησαν σε όλους προφανές ότι το κομματικό σύστημα εξάντλησε τη νομιμοποίησή του. Η απόσταση που χωρίζει τον πολιτικό λόγο που διατυπώθηκε προεκλογικά με τις μετεκλογικές πράξεις είναι χαώδης. Στην Ελλάδα της χρεοκοπίας, όμως, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για κανέναν. Η δε πρόσφατη διαχείριση των καταγγελιών που σχετίζονται με τον πρόεδρο της Βουλής ήταν σε ατομικό και θεσμικό επίπεδο επιεικώς απαράδεκτη και μακάρι να μην αποτελέσει τη σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι της οργής των πολιτών.

Η κρίση αξιοπιστίας πολιτικής και πολιτικών γίνεται γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης σε θεσμούς και πρόσωπα. Και η κρίση εμπιστοσύνης μεταβάλλεται σε καθολική κρίση νομιμοποίησης.

Απάντηση σε αυτή την πολλαπλή κρίση δεν μπορεί να δοθεί με μερεμέτια, ημίμετρα, με βερμπαλισμούς, με εύκολες ρητορείες, όπως στο παρελθόν. Η πολιτική έχει χάσει το αξιακό της υπόβαθρο, τα ηθικά της θεμέλια έχουν διαρραγεί.

Κι αυτό δεν συνιστά ηθικολογία. Αποτελεί τη διαπίστωση ότι μόνο ο επώδυνος ανηφορικός δρόμος της ηθικής επαναθεμελίωσης της πολιτικής μπορεί να οδηγήσει στην ανάκτηση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης της κοινωνίας.

Πουθενά δεν αμφισβητήθηκε πιο έντονα αλλά και πιο δικαιολογημένα η αξιοπιστία της πολιτικής από το κορυφαίο θέμα της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και του «πόθεν έσχες» των πολιτικών. Γι? αυτό οφείλουμε άμεσα να προχωρήσουμε σε μια ριζική αλλαγή. Και η προετοιμασία είναι ολοκληρωμένη ήδη από τον Μάιο του 2011! Στο αρμόδιο υπουργείο και με τον ανασχηματισμό του Ιουνίου του ίδιου χρόνου παραδόθηκε επίσημα. Τον Ιανουάριο του 2011 συστήσαμε επιστημονική επιτροπή υψηλού κύρους, με την οποία εργαστήκαμε χωρίς κανέναν περιορισμό και με μόνο γνώμονα τη δημιουργία ενός διαφανούς και αξιόπιστου συστήματος ελέγχου που θα έδινε μια πειστική απάντηση στο πρόβλημα του μαύρου πολιτικού χρήματος.

Στηριχθήκαμε τόσο στις προτάσεις της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής όσο και στην Επιτροπή GRECO του Συμβουλίου της Ευρώπης και στις αντίστοιχες προτάσεις της Διεθνούς Διαφάνειας.

Μερικές από τις κύριες, από τις 75 συνολικά αλλαγές, η επεξεργασία των οποίων έχει νομοτεχνικά ολοκληρωθεί, ήταν:

Α. Για τη διαφάνεια, τον έλεγχο και τις κυρώσεις:

1) Η πλειοψηφία, έως και το σύνολο, των μελών της Επιτροπής Ελέγχου δεν θα είναι βουλευτές.

2) Οι διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται όχι από τον πρόεδρο της Βουλής αλλά από την ίδια την Επιτροπή Ελέγχου.

3) Αναρτάται στο Διαδίκτυο το σύνολο των αποφάσεων της Επιτροπής Ελέγχου.

4) Η Επιτροπή θα ελέγχει όχι μόνο τα οικονομικά των υποψήφιων βουλευτών που εκλέχθηκαν, αλλά και όσων δεν κατάφεραν να εκλεγούν.

5) Τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί ακολουθούν το διπλογραφικό σύστημα και τηρούν βιβλία Γ? κατηγορίας, ενώ τα βιβλία ελέγχονται ετησίως από την Επιτροπή Ελέγχου και δημοσιοποιούνται στο Διαδίκτυο

6) Το 100% των εσόδων και το 90% των δαπανών των πολιτικών κομμάτων διακινούνται υποχρεωτικά μέσω ενός λογαριασμού ανά τράπεζα και το πολύ μέχρι τρεις (3) τράπεζες.

7) Ελεγχος στα οικονομικά όλων των βουλευτών και των κομμάτων που εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή από το 1974 μέχρι σήμερα.

Β. Για τα έσοδα:

1) Μείωση κατά 25% της τακτικής χρηματοδότησης και περαιτέρω μείωση κατ? έτος αναλογικά με το ύψος του ελλείμματος και πάντως με βάση όχι τα προϋπολογισθέντα αλλά τα βεβαιωθέντα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού.

2) Συνυπολογισμός και αφαίρεση από την τακτική χρηματοδότηση του κάθε κόμματος του ποσού που αναλογεί σε μισθοδοσία αποσπασμένων στο κόμμα υπάλληλων

3) Απαγόρευση του τραπεζικού δανεισμού των κομμάτων.

Γ. Για τις δαπάνες:

1) Απαγορεύονται οι οργανωμένες, χρηματοδοτούμενες από τα κόμματα μετακινήσεις ετεροδημοτών. Ως γνωστόν συνιστούν μια τεράστια δαπάνη που έχει στηλιτευθεί ως έμμεσος χρηματισμός.

2) Απαγόρευση στα κόμματα και στους υποψηφίους να αναρτούν αεροπανό, πανό, αφίσες, γιγαντοαφίσες και κάθε άλλο μέσο προβολής, υπαίθριας προβολής πολιτικών μηνυμάτων, εκτός των χώρων που δίνουν άδεια οι ΟΤΑ.

3) Υποχρεωτικό κοινό φυλλάδιο για τους υποψηφίους του κάθε συνδυασμού

Δ. Για το πόθεν έσχες:

Σε περίπτωση ανακρίβειας της δήλωσης ή μη τεκμηρίωσης του τρόπου απόκτησης των περιουσιακών στοιχείων, η Επιτροπή Ελέγχου καταλογίζει σε βάρος του ελεγχομένου και υπέρ του Δημοσίου χρηματικό ποσό ίσης αξίας με το περιουσιακό όφελος, το οποίο απέκτησε ο ελεγχόμενος.

Το παραπάνω θεσμικό πλαίσιο συνιστά μια ριζοσπαστική αλλαγή που εύλογο είναι να δημιουργεί αμφιβολίες για το αν θα ήταν εφικτή. Επειδή οι δηλώσεις αποφασιστικότητας πια δεν επαρκούν, υπενθυμίζουμε την ψήφιση και εφαρμογή του νόμου 3870/2010 για τις εκλογικές δαπάνες της αυτοδιοίκησης, με τον οποίο μεταξύ άλλων καταργήθηκαν τα ανώνυμα αθεώρητα κουπόνια ενίσχυσης των συνδυασμών, αναρτήθηκαν στο Διαδίκτυο όλες οι προεκλογικές δαπάνες και το κυριότερο έπαψαν οι επιτροπές ελέγχου να διορίζονται από τον κυβερνητικά διορισμένο γενικό γραμματέα κάθε περιφέρειας.

Επίσης, με τον νόμο 3979 που προωθήσαμε τον Μάιο του 2011, νομοθετήσαμε την υποχρεωτική ανάρτηση των «πόθεν έσχες» των βουλευτών στον διαδικτυακό τόπο της Βουλής.

Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι με την υπερψήφιση αυτού του νομοσχεδίου, η Ελλάδα θα είχε πάψει να συγκαταλέγεται παγκοσμίως ανάμεσα στα κράτη εκείνα των οποίων το πολιτικό σύστημα θεωρείται αδιαφανές και διεφθαρμένο όπως πολύ πρόσφατα έγινε ξανά με τη νέα έκθεση της επιτροπής Greco του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η χαμένη ευκαιρία

Ετσι όπως ήρθαν τα πράγματα, στην πραγματικότητα η χώρα πρέπει να επιστρέψει 1,5 χρόνο πίσω, τότε που ήμασταν έτοιμοι να κάνουμε το μεγάλο άλμα εμπρός.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια παραμένουν ορισμένα αμείλικτα ερωτήματα.

Γιατί έπρεπε να ανακοπεί η ορμή θεσμικών αλλαγών που είχε τότε αποκτηθεί; Ποια σκοπιμότητα επέβαλε να χαθεί όλο αυτό το χρονικό διάστημα;

Γιατί έπρεπε να πραγματοποιηθούν δύο εκλογικές αναμετρήσεις, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2012 χωρίς να μεταβληθεί το αδιαφανές και διάτρητο νομικό καθεστώς που ισχύει εδώ και χρόνια;

Γιατί έπρεπε να αναγκαστούμε ορισμένοι, προσωπικά και ως μέλος της κυβέρνησης, τον Μάρτιο του 2012, να καταψηφίσουμε την τροπολογία για τη χρηματοδότηση των κομμάτων επειδή δινόταν το πράσινο φως να κατατεθεί στη Βουλή χωρίς καμία αλλαγή στο πλαίσιο διαχείρισης και ελέγχου αυτών, τη στιγμή μάλιστα που οι σχετικές διατάξεις ήταν από κάθε άποψη έτοιμες έναν χρόνο πριν;

Σε ποιον είναι δύσκολο άραγε να αντιληφθεί ότι αν, για παράδειγμα, είχε θεσμοθετηθεί ο ανεξάρτητος έλεγχος στο πόθεν έσχες των πολιτικών από επιτροπές κύρους ανώτατων δικαστικών, τότε δεν θα υπήρχε το παραμικρό περιθώριο να ζούμε την πρόσφατη ντροπή και τον διασυρμό του πολιτικού συστήματος;

Είναι βέβαιο πως, αν η δουλειά που αφήσαμε στο υπουργείο Εσωτερικών είχε γίνει νόμος του κράτους, τώρα δεν θα υπήρχε λόγος να συζητούμε για τον ρόλο του ΣΔΟΕ, τον έλεγχο δεκάδων πολιτικών προσώπων -δίκαια ή άδικα- με αμφιβολίες, υποψίες και τελικά ένα πολιτικό σύστημα ολόκληρο «κρεμασμένο στα μανταλάκια» . Ποιοι έχουν την τεράστια πολιτική ευθύνη για όσα συμβαίνουν; Ποιοι έχουν την κολοσσιαία ιστορική ευθύνη που οι εκπρόσωποι της φασιστικής ακροδεξιάς και της λαϊκιστικής αριστεράς θα είναι τελικά οι μόνοι ωφελημένοι; Με μόνη ζημιωμένη τη δημοκρατία. Γι αυτό, τώρα χρειάζεται μια καθαρή διαχωριστική γραμμή με το χθες και όσους το εκπροσωπούν επί δεκαετίες. Εμπρακτη, απτή και αληθινή.

«Η διαχείριση των καταγγελιών που σχετίζονται με τον πρόεδρο της Βουλής ήταν σε ατομικό και θεσμικό επίπεδο επιεικώς απαράδεκτη»

Απάντηση σε αυτή την πολλαπλή κρίση δεν μπορεί να δοθεί με μερεμέτια, ημίμετρα και βερμπαλισμούς

Ο Γιάννης Ραγκούσης είναι πρώην υπουργός