Κάποτε, στις αρχές του 21ου αιώνα, κάποιοι άνθρωποι με ενδιαφέρον για το περιβάλλον –και όχι μόνο– έκριναν ότι είχε έρθει η ώρα να γίνει πάλι το πείραμα για ένα κόμμα «Πράσινο» στην Ελλάδα, κατά τα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ήταν ακόμα ηρωική εποχή για τους Πράσινους της Ευρώπης. Ο Γιόσκα Φίσερ ήταν υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ο Ντανί Κον-Μπεντίτ μεσουρανούσε στο Ευρωκοινοβούλιο. Σήμερα, 13 χρόνια μετά, αυτόνομο πράσινο κόμμα στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Το αρχικό κόμμα των Οικολόγων Πράσινων, που κάποτε έφτασε να βγάλει και ευρωβουλευτή, σήμερα είναι διασπασμένο σε τρία κομμάτια. Και είναι ειρωνεία αυτό το γεγονός να συμπίπτει με την ανάληψη καθηκόντων υφυπουργού περιβάλλοντος από ένα μέλος της ομάδας που έχει απομείνει υπό την ταμπέλα «Οικολόγοι Πράσινοι».
Θα μου πείτε, τι ενδιαφέρουν αυτά τους πολίτες. Μέσα στην κρίση και τον καταιγισμό γεγονότων, το περιβάλλον μοιάζει πολυτέλεια. Παρ’ όλα αυτά νομίζω ότι ενδιαφέρουν, γιατί έχουν να κάνουν με την αντίληψη για το περιβάλλον ως παράγοντα ευημερίας και με το μοντέλο ανάπτυξης που μπορεί να μας βγάλει από την κρίση.
Για να φανταστούμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, ας διδαχθούμε από το παρελθόν. Δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιος οικολόγος αναλαμβάνει υπουργικά καθήκοντα. Άνθρωποι πολύ πιο καταρτισμένοι επιστημονικά, πιο δυναμικοί και πιο συγκροτημένοι από το νεόκοπο υφυπουργό, λίγα πράγματα μπόρεσαν να κάνουν γιατί η τότε πολιτική εξουσία τους έδενε τα χέρια. Η Τίνα Μπιρμπίλη, χωρίς διοικητική εμπειρία και με πολλές ανεδαφικές θέσεις, προχώρησε ωστόσο αρκετά θέματα σε θετική κατεύθυνση (όπως το Ρυθμιστικό Αθήνας και το δασολόγιο), αλλά στο τέλος την έφαγαν οι συνδικαλιστές της ΔΕΗ (αυτοί που σήμερα βρίσκονται στον ΣΥΡΙΖΑ) γιατί αποτόλμησε να θίξει στοιχειωδώς την ιερή τους αγελάδα. Πιο αποτελεσματικοί υπήρξαν παλιότερα δύο υπουργοί δυναμικοί που δεν δήλωναν οικολόγοι και ούτε υπήρχε τότε υπουργείο με τέτοιο όνομα: ο Τρίτσης και ο Μάνος.
Είναι οι σημερινοί «Οικολόγοι Πράσινοι» ικανοί να κομίσουν κάτι θετικό για το περιβάλλον μέσα στην παρούσα κυβέρνηση; Μπορούν να δώσουν μάχες και προς ποια κατεύθυνση; Δεν το πιστεύω, γιατί οι απόψεις τους δεν διαφέρουν από του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο σε σχέση με μια στρεβλή και παρωχημένη αντίληψη για το περιβάλλον αλλά και σε σχέση με βασικές ιδεοληψίες, όπως του παραγωγισμού και του κρατισμού. Εδώ και χρόνια στους κόλπους του κόμματος υπήρχε σαφής ιδεολογική διαμάχη. Το κομμάτι που εκφράζεται από τους σημερινούς συνεργάτες του ΣΥΡΙΖΑ είχε πάντα αντιλήψεις λαϊκίστικες, θέσεις τόσο δογματικές που καταντούσαν αντι-οικολογικές, συναντήθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ σε πολλούς «λαϊκούς» αγώνες κατά οποιασδήποτε μετερρύθμισης, υιοθετούσε όλες τις διαμαρτυρίες τοπικών «κινημάτων» όπως κατά των ανεμογεννητριών, κατά όλων συλλήβδην των μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων και άλλων project, αδιαφορώντας αν αυτά έχουν θετικό οικολογικό «αποτύπωμα», εξέφραζαν έναν τεχνοφοβικό συντηρητισμό, αρκετοί ήταν ανοιχτά υπέρ της «αποανάπτυξης». (Βέβαια περιττό να τη ζητούν πια, γιατί η σημερινή Ελλάδα την έχει καταφέρει!!). Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του (στο Κόκκινο) ο σημερινός υφυπουργός περιβάλλοντος προσπαθώντας να δείξει πραγματισμό, λέει ότι δεν θεωρεί την προστασία του περιβάλλοντος «βαρίδι για την αναπτυξη». Οk. Όταν όμως η συζήτηση εξειδικεύεται στη ΔΕΗ, μιλάει σαν αριστερός και καθόλου σαν Πράσινος, δίνοντας την έμφαση στην ιδιοκτησία της ΔΕΗ, χωρίς να κάνει διάκριση αν οι μονάδες παράγουν ενέργεια από ανεμογεννήτριες ή από λιγνίτη – ένα από τα πιο «βρώμικα» προϊόντα του κόσμου. Επίσης καταδικάζοντας τα «ολιγοπώλια 2-3 μεγαλοκατασκευαστών που θα επικρατήσουν» πρεσβεύει κάτι φαινομενικά πολύ πρωτοπόρο: το πέρασμα της παραγωγής ρεύματος στους πολίτες. Πράγμα ανέφικτο αυτή τη στιγμή για την Ελλάδα, όχι μόνο γιατί είναι έξω από τη λογική Λαφαζάνη αλλά και γιατί ο κόσμος δεν έχει λεφτά ούτε για διπλά τζάμια, πόσο μάλλον για τέτοια επένδυση! Οπότε αφού αυτό δεν είναι τώρα εφικτό, στην πράξη υποστηρίζει το κρατικό μονοπώλιο, προς μεγάλη ικανοποίηση φαντάζομαι του κ.Φωτόπουλου!
Όσο για τη σχέση των Οικολόγων Πράσινων με το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα (EGP), είχαμε όλα αυτά τα χρόνια από τη μια υστερόβουλη κεφαλαιοποίηση του brand name αλλά από την άλλη, σε πάρα πολλά ζητήματα, απόψεις διαμετρικά αντίθετες από αυτές της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων Πρασίνων. Κυρίως η γενικότερη αντίληψή τους για την Ευρώπη δεν διέφερε από εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ και της ευρωπαϊκής αριστεράς: στα λόγια υπέρ μιας «άλλης» Ευρώπης, φαντασιακής, και στην πράξη υπονόμευση της υπάρχουσας Ευρώπης αντί για στήριξη και εποικοδομητική κριτική. (Πόσες φορές η ομάδα της ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο ψήφιζε τα ίδια με τις ομάδες των εθρωσκεπτικιστών!). Οι σημερινοί σύμμαχοι του ΣΥΡΙΖΑ και του Καμμένου σε εσωκομματικές διεργασίες των Ο.Π. είχαν ψηφίσει κατά του Ευρωσυντάγματος, είχαν εναντιωθεί σε οποιαδήποτε καταδίκη του Μιλόσεβιτς, υποστήριζαν εθνικιστικές απόψεις για την Κύπρο, και αντιστάθηκαν με πείσμα ακόμα και σε οργάνωση happening καταδίκης για το έγκλημα στη Marfin.
Μέσα σε τέτοιο περιβάλλον άνθισαν ηθικολογικοί δογματισμοί από ιεροκήρυκες της χορτοφαγίας, γραφικοί ζωόφιλοι, ακόμα και υπέρμαχοι της συνωμοσίας των «ψεκασμών». Για το άρρωστο κλίμα, τα προσωπικά μαχαιρώματα και τις πλαστές πλειοψηφίες δεν αξίζει ιδιαίτερη ανάλυση, οποιοσδήποτε έχει εμπειρία από γκρουπούσκουλα ξέρει ότι αυτά είναι φυσική συνέπεια της έλλειψης πραγματικής πολιτικής αντιπαράθεσης και του συνεπακόλουθου πολιτικού εκφυλισμού, που βγάζει στην επιφάνεια τις χειρότερες προσωπικές πλευρές των ανθρώπων. Αυτοί είναι οι συνεργάτες του ΣΥΡΙΖΑ και του Καμμένου. Πρόκειται αναμφίβολα για εκλεκτικές συγγένειες. (Ωστόσο ας μη σπεύσουν οι υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ να προεξοφλήσουν αγαστή συνεργασία. Ο συνδυασμός δογματισμού και καιροσκοπισμού μπορεί να φέρει αλλόκοτα αποτελέσματα.)
Μέσα σε αυτό το κόμμα ήταν επόμενο αργά ή γρήγορα (υπερβολικά αργά κατά τη γνώμη μου) να συγκροτηθεί μία κίνηση με απόψεις διαφορετικές, με έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω «έξυπνων» καινοτόμων τεχνολογιών, με έμφαση στην κλιματική αλλαγή και με ξεκάθαρη και έμπρακτη στήριξη της Ευρώπης και μάλιστα στο δρόμο προς μια Ομοσπονδία. Είναι η κίνηση που δυστυχώς δεν κατόρθωσε να ανατρέψει τους συσχετισμούς δυνάμεων και αποχώρησε από τους Οικολόγους Πράσινους πριν από 2-3 χρόνια. Αυτή η πολιτική ομάδα είναι η «Ευρώπη-Οικολογία» που σήμερα συνεργάζεται γόνιμα με ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ, ιδίως σε θέματα περιβάλλοντος, αλλά και σε άλλα όπως ενέργεια, πρόσφυγες κ.λπ.
Η τρίτη ομάδα με τον Ν.Χρυσόγελο και κάποιους συνεργάτες του, αφού ταλαντεύτηκαν πολύ, αποχώρησαν και αυτοί από τους Ο.Π. προς το τέλος της θητείας του ευρωβουλευτή και στις πρόσφατες εκλογές συμμάχησαν με τον Φώτη Κουβέλη. Το μόνο που μπορώ να πω γι’ αυτό είναι, ότι αφού ο καθένας από τους δύο πολιτικούς έκανε όλα τα πιθανά και απίθανα λάθη που μπορεί να κάνει ένας πολιτικός, ή προσέγγιση δε με εξέπληξε, αν και δεν μπορώ να την κρίνω με πολιτικούς όρους.
Υπάρχει μέλλον; Αυτή τη στιγμή, μετά από τόσες προσωπικές εμπειρίες, τραυματικές αλλά και γόνιμες, θεωρώ πως το κεφάλαιο αυτόνομης παρουσίας της Πολιτικής Οικολογίας στην Ελλάδα έχει προς το παρόν κλείσει. Έτσι κι αλλιώς η πολιτική κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ρευστή, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, υπάρχει ένα νέο ελπιδοφόρο κόμμα, το ΠΟΤΑΜΙ, που πέτυχε ένα εκλογικό κατόρθωμα, όπου είναι συσπειρωμένοι πάρα πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι και που πρέπει να κάνει αποφασιστικά βήματα προς την οργανωτική του συγκρότηση. Τα άλλα δημοκρατικά κόμματα οφείλουν να ανασυνταχθούν. Ωστόσο πιστεύω πως αν υπάρχει κάποια ελπίδα για μελλοντική συγκρότηση αυτόνομου Πράσινου κόμματος στην Ελλάδα δεν μπορεί παρά να συγκροτηθεί γύρω από τις ιδέες της Ευρώπης Οικολογίας.
Οπωσδήποτε η Κλιματική Αλλαγή και η Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι πολύ σημαντικές για να τις αφήσουμε (μόνο) στους οικολόγους!