.
Εχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Aποικία.
.
Ομως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
.
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ? εμπρός.
.
Εν μεγάλη Eλληνική αποικία, 200 π.X.
.
Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
.
.
Εχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε την πορεία της Αργεντινής, την οποία πολλοί στην Ελλάδα της κρίσης έχουν προβάλει ως πρότυπο για τη διαχείριση του χρέους της. Η χώρα του τάνγκο είναι μια πλούσια χώρα. Με πλουτοπαραγωγικές πηγές αστείρευτες και ποικίλες. Και είναι μια χώρα περήφανη. Και υπό αυτή την έννοια τα λάθη που διαπράττει είναι λάθη διαρκείας και επαναλαμβανόμενα.
.
Δεν μπορεί να πει κανείς ότι έχει άδικο. Η κρίση και η ήττα στα Φόκλαντ, η απάντηση στον υπερπληθωρισμό με την πρόσδεσή της στο δολάριο, η απόφαση για τη μονομερή πτώχευση και η διάρρηξη των δεσμών με το ΔΝΤ εξέφραζαν σε πρώτη φάση την εθνική της υπερηφάνεια. Στη συνέχεια όμως απεδείχθησαν όλοι οι πολιτικοί χειρισμοί καταστροφικοί. Κι αυτό γιατί στους συλλογισμούς της κυριαρχούσε το Δίκαιο. Το οποίο όμως στις διεθνείς σχέσεις παίζει μικρό ρόλο, αν η στάση της ρήξης με τις τρίτες χώρες δεν συνοδεύεται με κατάλληλες συμμαχίες και ισχύ. Αλλοτε στρατιωτική και άλλοτε οικονομική.
.
Οταν εισέβαλε στα γειτονικά της νησιά Φόκλαντ θεώρησε ότι είχε το δίκιο με το μέρος της και θεώρησε ότι μπορούσε να λύσει το εθνικό αυτό ζήτημα με τα όπλα και μονομερώς. Ετσι, όρμησε στη φωτιά χωρίς συμμάχους, χωρίς να διαπραγματευθεί, χωρίς να έχει τη στρατιωτική ισχύ. Μόνο με τη θέληση, όμως, δεν πετυχαίνεις πολλά πράγματα. Η ήττα της ήταν καταστροφική, αλλά η πρόθεση εθνικά υπερήφανη.
.
Οταν αποφάσισε να συνδέσει το νόμισμά της μονομερώς με το δολάριο το έκανε γιατί πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο θα τιθάσευε τον υπερπληθωρισμό. Και πράγματι το πέτυχε. Ομως η σύνδεση με το ισχυρό δολάριο, χωρίς πολιτική συμμαχία με τις ΗΠΑ και χωρίς να υπολογίσει την ανταγωνιστική της ισχύ, την έβαλε στην περιπέτεια της πτώχευσης. Μόλις εξαντλήθηκαν τα συναλλαγματικά αποθέματα. Σε απόγνωση η πολιτική τάξη της χώρας κατέφυγε σε υπερδανεισμό για να καλύψει τα ελλείμματα και αποσύνδεσε το νόμισμά της από το ισχυρό δολάριο. Κι αφού είδε ότι εκεί που έκλεινε ένα πρόβλημα ξεφύτρωνε άλλο, οδηγήθηκε σε ρήξη με τους δανειστές, κατήγγειλε το ΔΝΤ και έκανε στάση πληρωμών μονομερώς. Με συνέπεια να αποκλειστεί μέχρι και σήμερα από τις αγορές. Ομως έγινε πρότυπο για όσους θεωρούν ότι οι κανόνες της πραγματικής αγοράς θίγουν την εθνική κυριαρχία και την υπερηφάνεια μιας χώρας. Και σωστά. Αλλά…
.
Πρόσφατα, σε νέα κρίση υψηλού πληθωρισμού και σε διαρκή ελάττωση των συναλλαγματικών της αποθεμάτων, και μπροστά στο φάσμα της ουράς και της μαύρης αγοράς για πετρέλαιο, φάρμακα κ.λπ., κατέβασε το κεφάλι και απευθύνθηκε στο κλαμπ των Παρισίων για διευθέτηση του χρέους της προς αυτό. Το κλαμπ, που αποτελείται από 19 χώρες που δάνεισαν – εκτός ΔΝΤ – τη χώρα 6 δισ. δολάρια σε μια παλαιότερη κρίση της (1956).
.
.
Η ανάγκη για διευθέτηση των χρεών της έχει να κάνει και με μία άλλη πράξη εθνικής υπερηφάνειας. Το 2006 η Αργεντινή αρνήθηκε να δώσει στοιχεία στον τακτικό οικονομικό έλεγχο που υποβάλλονται οι χώρες από το ΔΝΤ. Και μέχρι σήμερα συνεχίζει να τον αρνείται. Αυτό όμως έχει ως συνέπεια τον αποκλεισμό της από τις αγορές. Και την αδυναμία του ΔΝΤ, λόγω του καταστατικού του, να δώσει δάνειο στη χώρα όταν το χρειαστεί. Ετσι με κατεβασμένο το κεφάλι πλέον, αναζητεί να κλείσει τις πληγές που προκάλεσαν οι εθνικά υπερήφανοι χειρισμοί της. Ακόμη και με τους ιδιώτες δανειστές.
.
Ολες αυτές οι ιστορίες συνέβησαν με διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις στην εξουσία, ακόμη και διαφορετικά καθεστώτα. Ολα τα έχει δοκιμάσει. Χούντα, δημοκρατία λαϊκισμού, αυταρχική δημοκρατία… Ομως το πρόβλημα δεν λύνεται. Ισως γιατί η όμορφη και πλούσια χώρα δεν θέλησε να αντιμετωπίσει το πραγματικό της πρόβλημα. Που δεν είναι άλλο από την ανταγωνιστικότητα.
.
Σε έναν κόσμο εδώ και εκατοντάδες χρόνια παγκοσμιοποιημένης οικονομίας έχεις δύο τρόπους να αποφύγεις την κρίση στην οποία οδηγούν τα υπερβολικά ελλείμματα. Ο ένας είναι να κόψεις τις γέφυρες με αυτούς που μπορούν να δανείσουν. Και να γίνεις Κούβα. Ο άλλος είναι να προσαρμοστείς στη σκληρή πραγματικότητα. Αν επιλέξεις τον δεύτερο, τότε θα πρέπει να αποδεχθείς ότι σε περίπτωση κρίσης ένα μέρος της εθνικής σου κυριαρχίας εκχωρείται, και ταυτόχρονα απαιτείται συνεχής προσπάθεια για έξυπνο εκσυγχρονισμό της οικονομίας, της διοίκησης, των πανεπιστημίων κ.λπ.
.
Η Αργεντινή φαίνεται ότι μετά την περιπλάνηση στον χώρο της υπερηφάνειας, και στο μέτρο που δεν επιλέγει το κλειστό σύστημα, αποφάσισε να επιστρέψει στη δυσάρεστη ομαλότητα. Αν θα το επιτύχει εξαρτάται από την ευφυΐα των πλουσιότερων κρατών του κλαμπ και από τη δική της αποφασιστικότητα για επώδυνες αλλαγές στην οικονομία. Δεν είναι εύκολη δουλειά να επιβάλλεις οικονομίες και αναδιαρθρώσεις στις πανίσχυρες περιφέρειες. Ούτε είναι ευχάριστο να διαπραγματεύεσαι με τους ισχυρούς. Αλλά τι είναι εύκολο σε έναν πλανήτη που δεν είναι διατεθειμένος να χαρίζει χρήματα;
.