Η κρίση πανδημίας με τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της κατέστησε ακόμη περισσότερο εμφανή την ανάγκη για ένα αποτελεσματικό και καλά οργανωμένο κράτος πρόνοιας. Μέσω αυτού η πολιτεία μπορεί να στηρίξει ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και να παρέχει ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και παιδείας στους πολίτες.
Η δεκαετής χρηματοοικονομική κρίση που προηγήθηκε, με την απότομη περιστολή των δαπανών για να αποφευχθεί η χρεοκοπία, είχε ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του κράτους πρόνοιας -που το χαρακτήριζε η αναποτελεσματικότητα- και την υποβάθμιση της ποιότητας υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες. Ταυτόχρονα αυξήθηκαν δυσανάλογα τα φορολογικά βάρη σε βάρος μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων. Αντίθετα η φορολογική επιβάρυνση των εισοδημάτων από το κεφάλαιο ήταν περιορισμένη.
Για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κρίσης πανδημίας η Ε.Ε. ανέστειλε τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ώστε με τις εθνικές δημοσιονομικές παρεμβάσεις -ελλείψει ενός ευρωπαϊκού σταθεροποιητικού μηχανισμού- να περιοριστεί το μέγεθος της ύφεσης στις χώρες. Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα του 2020 και η ύφεση οδήγησαν ήδη το δημόσιο χρέος πολλών χωρών της Ε.Ε. -με πρώτη την Ελλάδα- σε πρωτοφανή επίπεδα. Σύντομα η Ε.Ε. θα θέσει το ζήτημα της αλλαγής πορείας της δημοσιονομικής πολιτικής προς τα πλεονάσματα, προκειμένου να διασφαλιστεί η δημοσιονομική σταθερότητα στις χώρες αυτές.
Η ανάγκη αυτή επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για το μείγμα της δημοσιονομικής πολιτικής και για μια προοδευτική φορολογική πολιτική που θα επιτρέπει τη χρηματοδότηση του κράτους πρόνοιας επιμερίζοντας τα φορολογικά βάρη με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Στην πράξη συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Αυτοί που έχουν δυνατότητα και υποχρέωση να πληρώσουν φόρους καταφεύγουν σε φορολογικούς παραδείσους και στερούν έσοδα από τις χώρες μέλη της Ε.Ε. Σε μελέτη της η Ε.Ε. υπολόγισε ότι το 2016 το ποσοστό πλούτου των πολύ πλουσίων κατοίκων της που είχε μεταφερθεί σε φορολογικούς παραδείσους έφτανε το 9,7% του ΑΕΠ των 28 χωρών της. Έτσι, το βάρος χρηματοδότησης του κράτους πρόνοιας επιμερίζεται στους εργαζόμενους και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Τα κόμματα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωκοινοβούλιο μιλούν συνεχώς για την ανάγκη περαιτέρω μείωσης της φορολογίας στα κέρδη των επιχειρήσεων, ως αντίδραση στο φορολογικό ανταγωνισμό και περιστολή του κράτους πρόνοιας. Αποφεύγουν να πάρουν θέση για το τεράστιο πρόβλημα απώλειας εσόδων εξαιτίας της συστηματικά οργανωμένης φοροαποφυγής/φοροδιαφυγής που περιορίζει τις δυνατότητες των χωρών να χρηματοδοτήσουν το κράτος πρόνοιας. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο η απώλεια εσόδων στην Ε.Ε. από την φοροαποφυγή εταιρειών κυμαίνεται ετησίως μεταξύ 50 και 70 δις ευρώ. Αν ληφθούν υπόψη οι ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις και οι αδυναμίες στην είσπραξη των φόρων τότε η συνολική απώλεια ανέρχεται στα 190 δις ευρω.
Η αντιμετώπιση της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής βρίσκεται στις προτεραιότητες της ομάδας των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών του Ευρωκοινοβουλίου. Προϋποθέτει όμως τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατ? ελάχιστο και σε παγκόσμιο αν καταστεί εφικτό. Οι σχετικές πρωτοβουλίες του ΟΟΣΑ έχουν καθυστερήσει. Παραμένει μεγάλο ζητούμενο η στάση των ΗΠΑ μετά την εκλογή Biden. Η επίτευξη συμφωνίας σε επίπεδο ΟΟΣΑ θα περιορίσει τη δυνατότητα μεγάλων εταιρειών να φοροαποφεύγουν μεταφέροντας τα φορολογητέα κέρδη σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς. Ταυτόχρονα θα διασφαλιστούν έσοδα για τις χώρες στις οποίες -ψηφιακές κυρίως επιχειρήσεις- αποκομίζουν σημαντικό ποσοστό από τα κέρδη τους, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν σε αυτές φυσική παρουσία.
Οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές έχουν ήδη καταθέσει προς συζήτηση προτάσεις για μια δίκαιη φορολογική πολιτική για την επόμενη ημέρα μετά την κρίση πανδημίας. Για να χτυπηθεί η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή και να διασφαλιστούν έσοδα για τις χώρες μεταξύ άλλων προτείνονται:
1) H δημιουργία ενός κοινού χρηματοοικονομικού μητρώου που θα καταγράφει το απόθεμα αλλά και τις ροές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων. Είναι θετική η πρωτοβουλία της Ε.Ε. να προτείνει τη θέσπιση Ευρωπαϊκής Μονάδας χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Στόχος είναι η συνεργασία αλλά και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των εθνικών φορολογικών αρχών στην καταπολέμηση της φοροαποφυγής και στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Η Ε.Ε. οφείλει να καταπολεμήσει τον πλουτισμό από παράνομες δραστηριότητες, ναρκωτικά, trafficking και να μην επιτρέπει σε πιστωτικά ιδρύματα να δέχονται χρήματα από παράνομες πηγές, πχ καταθέσεις από μέλη δικτατορικών κυβερνήσεων.
2) Είναι σημαντική η πρωτοβουλία της Ε.Ε. από το 2017 για την κατάρτιση καταλόγου μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας στον οποίο περιλαμβάνονται τρίτες χώρες (πχ Παναμάς, Παρθένες Νήσοι των ΗΠΑ, Φίτζι Σεϋχέλλες κλπ). Οι χώρες αυτές ενθαρρύνουν καταχρηστικές φορολογικές πρακτικές οι οποίες διαβρώνουν τα έσοδα των κρατών μελών από τη φορολόγηση εταιρειών.
Καμία χώρα δεν πρέπει να εξαιρείται από τον έλεγχο ως προς τις πρακτικές που ακολουθεί και η αφαίρεση χωρών από τον κατάλογο πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Είναι τεράστιο λάθος η πρόσφατη αφαίρεση (Οκτώβριος 2020) από τον κατάλογο των νησιών Cayman -που εξακολουθούν να μην φορολογούν τα κέρδη των επιχειρήσεων- γεγονός που περιορίζει την αποτελεσματικότητα της πρωτοβουλίας αυτής. Απαιτείται ανανέωση και επικαιροποίηση των κριτηρίων με τα οποία εντάσσονται η απεντάσσονται χώρες από τον κατάλογο αυτό. Τα κριτήρια για τη συνεργασιμότητα πρέπει να εφαρμοστούν και σε χώρες της Ε.Ε. καθώς ορισμένες όπως η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο ευθύνονται για την απώλεια σημαντικών εσόδων από τους εθνικούς προϋπολογισμούς χωρών της Ε.Ε.
3) H θέσπιση ποινών σε εταιρείες που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις ή πρόσωπα με μεγάλο πλούτο, για το πως θα αποφύγουν την πληρωμή φόρου ή πως θα φοροδιαφύγουν αξιοποιώντας κενά στη φορολογική νομοθεσία ή παρακάμπτοντας το φορολογικό πλαίσιο. Οι εταιρείες αυτές και οι παράνομες συμβουλευτικές πρακτικές τους αναδείχτηκαν μέσω περιστατικών όπως τα Luxleaks, Panama Papers ή Paradise Papers. Οι συμβουλευτικές αυτές εταιρείες πρέπει να αποκλείονται από ευρωπαϊκούς δημόσιους διαγωνισμούς, ευρωπαϊκά επενδυτικά προγράμματα ή ευρωπαϊκά κονδύλια.
4) Η δημιουργία μονάδας στην Ε.Ε. για τον υπολογισμό διαφυγόντων εσόδων σε επίπεδο χωρών μελών της. Με αυτό τον τρόπο θα υπολογίζονται ποια είναι τα έσοδα που θα έπρεπε να εισπράττονται σε κάθε χώρα και πόσα τελικά εισπράττονται. Επί του παρόντος η Ε.Ε. υπολογίζει μόνο τα διαφυγόντα έσοδα από το ΦΠΑ τα οποία το 2018 έφτασαν τα 140 δις.
Η Ελλάδα είναι πρώτη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης σε απώλειες εσόδων από ΦΠΑ. Σύμφωνα με την έκθεση της Ε.Ε. η απώλεια στα έσοδα από ΦΠΑ το 2018 ήταν περίπου 6,5 δισ. ευρώ ή ποσοστό 30%. Ενδεικτικά ο προϋπολογισμός των δαπανών του Υπουργείου Υγείας για το 2021 είναι 4,2 δις ευρώ. Αντίθετα στην Πορτογαλία το «κενό» ΦΠΑ είναι περίπου 1,8 δις ή 9,6%. Η εκτεταμένη χρήση καρτών το 2020 όπως και των ηλεκτρονικών τραπεζικών συναλλαγών αναμένεται να έχει μειώσει σημαντικά το «κενό» ΦΠΑ στην Ελλάδα.
Ο ενιαίος υπολογισμός του φορολογικού «κενού» για τη φορολογία εισοδήματος εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων και εισοδήματος από κεφάλαιο καθώς και του «κενού» ασφαλιστικών εισφορών, θα αυξήσει την ευαισθησία των πολιτών στο ζήτημα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Ταυτόχρονα, θα επιτρέψει την Ε.Ε. να δίνει κατευθυντήριες οδηγίες -στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου- στις χώρες μέλη για το ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες αναμόρφωσης στα εθνικά φορολογικά συστήματα.
Οι παραπάνω προτάσεις αποτελούν προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές καθώς αποκαθιστούν τη φορολογική δικαιοσύνη και επιτρέπουν στις χώρες να προχωρήσουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης πανδημίας η οποία αύξησε περαιτέρω τις ανισότητες. Το Κίνημα Αλλαγής συμμετέχει στη συζήτηση αυτή και με τις προτάσεις του αναδεικνύει τις προτεραιότητες για μια δίκαιη φορολογική πολιτική στη χώρα μας που χτυπήθηκε δυσανάλογα από την κρίση.
Πηγή: thecaller.gr