Aν ένας τομέας πολιτικής διαφοροποιεί, με τον πιο εμφατικό τρόπο, τη σοσιαλδημοκρατία από συντηρητικές αφηγήσεις-πρακτικές ή δογματισμούς της παραδοσιακής αριστεράς αυτός είναι το σύγχρονο κράτος πρόνοιας και η συνεπαγόμενη κοινωνική του πολιτική. Στη, συντηρητικής σύλληψης, φιλανθρωπική συνδρομή-αντίδωρο των ανισοτήτων και την άκαμπτη αντίληψη περί αγίας οικογένειας, που όλα τα λύνει και όλα τα προνοεί, ο αντίποδας μιας κρατικιστικής, αυτοαναφορικής αντίληψης επιμένει πατερναλιστικά και «βιομηχανοποιημένα», όπου ενοχοποιείται συλλήβδην η αγορά και άρα συνέχεται (;) η κοινωνία.
Η εφαρμοσμένη, όμως, πρώτη γενιά ενός γενναιόδωρου, αλληλέγγυου και συμμετοχικού, αναδιανεμητικού οικονομικά-κοινωνικά κράτους πρόνοιας, μεταπολεμικά στην Ευρώπη και στην Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ ΄81, αποδεικνύουν τη σημασία της σοσιαλδημοκρατικής οπτικής στο περιεχόμενο και τους στόχους του κοινωνικού κράτους. Το πρόταγμα της κοινωνικής συνοχής και ένταξης οφείλει να βρίσκεται και σήμερα στον πυρήνα του ιδεολογικού-πολιτικού λόγου της σοσιαλδημοκρατίας, που πραγματώνει την ουσία της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας ως προς την αρχιτεκτονική της ευκαιρίας, την κοινωνική κινητικότητα και την αναδιανομή του διαθέσιμου πλούτου καθώς και από το μεγάλωμα της ‘πίτας’.
Η επένδυση στον τομέα των υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας για την ανθρώπινη υπόσταση, όπως οι υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας είναι στο κέντρο της σοσιαλδημοκρατίας. Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, η εντυπωσιακή αύξηση του προσδόκιμου της ζωής στο σύγχρονο κόσμο, η μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας, και ταυτόχρονα οι αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις, όπως η πολεμική εισβολή στην Ουκρανία, οι υγειονομικές κρίσεις, με αποκορύφωμα την τρέχουσα πανδημία, το νέο φαινόμενο της μεγάλης παραίτησης, κ.α., αποδεικνύουν το μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης γενεών, εθνών, πληθυσμών, οικονομικού κεφαλαίου, ανθρώπινου κεφαλαίου και φυσικού παραδοτέου κεφαλαίου.
Οι μεγάλες στρεβλώσεις και η απορρύθμιση την αγορά εργασίας, η δομική ανεργία από κοινού με τη διευρυνόμενη μορφή της τηλεργασίας παράγουν νέες ανισορροπίες στα τριμερή συστήματα απασχόλησης -ασφάλισης -συνταξιοδότησης και αυξάνουν όσους εξωθούνται έξω από τα βασικά δίκτυα ασφάλειας μέσω της εργασίας. Πλέον δεν επαρκεί η εργασία των παραγωγικών ηλικιών να ενισχύουν, στο πλαίσιο της οικογένειας την παιδική φροντίδα ούτε την επισφάλεια των εξαρτώμενων μελών και ηλικιωμένων. Ούτε εξάλλου απηχεί στη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατική αντίληψη ότι η οικογένεια μόνη της φέρει το βάρος των εξαρτώμενων γενεών, απεναντίας. Δεν παραλείπω να υπενθυμίσω την πληρότητα, ως προ το θέμα της αποτύπωσης αρχών για την οικογένεια της ισότητας και πολιτικών για το παιδί στο πρόγραμμα ΠΑΣΟΚ 2006-2009, επίκαιρο και εν πολλοίς ανεφάρμοστο ως σήμερα, λόγω της κρίσης, όπου συμμετείχα με την αποτελεσματική Προεδρία και συντονισμό της Άννας Διαμαντοπούλου.
Τούτων δεδομένων η αξία της οικονομίας της κοινωνικής φροντίδας ανέδειξε εκ νέου τα πλεονεκτήματά της στη διάρκεια της νέας πανδημίας κορονοϊού και ταυτόχρονα τα μειονεκτήματα της υποαξιολόγησης στους κρίσιμους, υπαμειβόμενους όμως, κλάδους υγείας και κοινωνικής προστασίας -φροντίδας!
Ως εκ τούτου αναμένει την υιοθέτηση της από τον συμπεριληπτικό ιδεολογικοπολιτικό προγραμματικό λόγο της σοσιαλδημοκρατίας, σε πρώτη θέση, στο υπό κατάρτιση πρόγραμμα του χώρου μας. Η συνομολόγηση ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου για τον 21ο αιώνα παρέχει τη βασική εγγύηση ότι όλοι έχουν ένα εγγυημένο επίπεδο αξιοπρεπούς ζωής και διαβίωσης σε υλικά αγαθά, υπηρεσίες, ποιότητα ζωής και συνθήκες αλληλεγγύης, διασφαλίζει τα κοινωνικά δικαιώματα χωρίς αποκλεισμούς για τους πολίτες λόγω φύλου, ηλικίας θρησκείας, καταγωγής, αναπηρίας, κάθε κοινωνικού στίγματος
Η κοινωνική πολιτική και η πολιτική απασχόλησης εντάσσονται από κοινού σε πρόταση θετικού αθροίσματος, δεδομένου ότι η κοινωνική ενσωμάτωση και ενδυνάμωση αυξάνει το προϊόν που είναι διαθέσιμο για όλους. Άρα η κοινωνική πολιτική δεν διανέμει παθητικά εκ των υστέρων, αλλά συμμετέχει ως αναπτυξιακός κρίκος στη διαδικασία παραγωγής. Οι παρεμβάσεις στην πρόνοια πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ενθάρρυνση, αποδέσμευση των ατομικών δυνατοτήτων και υλοποίηση της πραγματικής ελευθερίας των πολιτών.
Το κοινωνικό κράτος θέτει τους κανόνες, εξασφαλίζει την καθολική, δωρεάν πρόσβαση στην κοινωνική φροντίδα και προσδιορίζει τους διακεκριμένους ρόλους στις κύριες κατηγορίες: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ κράτους πρόνοιας- ΠΑΡΟΧΟΙ υπηρεσιών και αγαθών -ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ του συστήματος.
Ωφελούμενοι είναι όλοι οι πολίτες, με βάση τις πρόσκαιρες ή μόνιμες ανάγκες τους, που προκύπτουν από κατάσταση υγείας, εργασιακό ή άλλο κοινωνικό αποκλεισμό. Οι πάροχοι κοινωνικής φροντίδας, ανοιχτής ή κλειστής σε δομές, είναι με συντονιστή το κράτος από την Αυτοδιοίκηση, πρωβουλίες φορέων μη κερδοσκοπικού σκοπού αλλά και από την ιδιωτική πρωτοβουλία- επιχειρηματικότητα, που πρέπει να τονωθεί και ενισχυθεί στο νέο παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης της χώρας, σε ότι αφορά στον τριτογενή τομέα παροχής υπηρεσιών. Το πανελλαδικό σύστημα παροχών μπορεί να αξιοποιήσει την εμπειρία της καινοτομίας του ΕΟΠΥΥ, που εισήγαγε επί υπουργίας του στο Υπ. Υγείας ο Ανδρέας Λοβέρδος.
Το κράτος πρόνοιας εξασφαλίζει το ίδιο επίπεδο ποιότητας υπηρεσιών και την πρόσβαση όλων σε υπηρεσίες, στη βάση ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΣΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΗ ΠΟΙΤΗΤΑΣ.
Η χρηματοδότηση του Συστήματος κοινωνικής πρόνοιας αξιοποιεί ταυτόχρονα τις νέες δυνατότητες των ευρωπαϊκών πόρων, με καθιέρωση Ρήτρας κοινωνικού πρόσημου σε όλα τα έργα του ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ, την προοδευτική φορολογία, το μέρισμα της προστιθέμενης ανάπτυξης στον τομέα των κοινωνικής οικονομίας και στην οικονομία της κοινωνικής φροντίδας.
Ως προς τη φορολογία και τις προτάσεις επιφανών προοδευτικών θεωρητικών (βλ.Τομά Πικετί, Η οικονομία των ανισοτήτων ,Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα) αναφέρονται στις τρεις πηγές: προοδευτική φορολογία, κληρονομιάς και ακίνητης περιουσίας. Δεν μπορούμε να παραλείψουμε από τη δημόσια συζήτηση επώδυνες αποφάσεις πολιτικής, κυρίως στα πέτρινα χρόνια της πρόσφατης δεκαετούς κρίσης, με την καθιέρωση του ΦΑΠ και το αναδιανεμητικό του πρόσημο, που στενόκαρδα ουδέποτε πιστώθηκε στον Ε. Βενιζέλο και στην εθνικής σημασίας απόφαση να συμβάλει ο πολιτικός χώρος του ΠΑΣΟΚ στη σωτηρία της χώρας. Αποτέλεσε και βασική του απόφαση τότε η εφαρμογή του θεσμού του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, το 2013, που στη συνέχεια έλαβε μορφή συνταγματικής επιταγής και οφείλομε να πρωτοστατήσουμε, ως κόμμα, στην παραγωγή νομοθεσίας που θα διασφαλίζει το πλήρες ουσιαστικό νόημα του ΕΕΕ, που ΔΕΝ είναι παθητική, επιδοματική «πελατεία» αλλά εργασιακή ένταξη, για όσους δύνανται, και κοινωνική συνοχή για όλους.
Για τη σοσιαλδημοκρατία στη χώρα μας, σήμερα, η πρόκληση είναι μια νέα γενιά δομών ανοικτής φροντίδας, γενίκευση των στεγών υποστηριζόμενης αυτόνομης διαβίωσης -ΣΥΔ, συντονισμένα σε πανελλαδική κλίμακα και σε κάθε δήμο προγράμματα από κοινού κατ’ οίκον φύλαξης, βοήθειας, νοσηλείας, με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, αποιδρυματοποίηση, ολοκληρωμένη ένταξη των ατόμων με αναπηρία, κοινωνικοποίηση και διαγενεακή αλληλεγγύη, ενεργός γήρανση, αντιμετώπιση του δημογραφικού, που θα επιστρέφει στη συντηρητική παράταξη τα παρωχημένα συνθήματα «γεννάτε γυναίκες γιατί χανόμαστε» και θα σέβεται, θα υποστηρίζει ενεργά και αποτελεσματικά τη νεολαία μας στις δημογραφικές προκλήσεις, στις επιλογές της, στις προσδοκίες υπέρ του κοινού καλού και με προσήλωση στην καταπολέμηση των ανισοτήτων υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης.