Από την αρχή της εποχής του μνημονίου, κεντρική επιλογή του πολιτικού συστήματος ήταν να μην διαλυθούν οι δομές του πελατειακού κράτους. Έτσι εφαρμόστηκε η συνταγή των οριζόντιων περικοπών μισθών και συντάξεων, προκειμένου να μη γίνει μια κάθετη τομή, να μη συρρικνωθεί δηλαδή ο δημόσιος τομέας με κατάργηση παρασιτικών οργανισμών/υπηρεσιών και απολύσεις υπαλλήλων, ακόμη και αν διορίστηκαν από το παράθυρο ή με πλαστά στοιχεία, ακόμη και αν στη συνέχεια παρανόμησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, πόσο μάλλον αν τα ασκούν με απαράδεκτο τρόπο.
Κεντρική επιλογή επίσης ήταν να μην εισαχθεί στα σοβαρά η έννοια και η διαδικασία μιας ουσιαστικής αξιολόγησης, ακριβώς για να μη σπάσει το συμβόλαιο των αδιαφανών προσλήψεων και στη συνέχεια χαριστικών μετακινήσεων – ό,τι δηλαδή επιτρέπει στα κόμματα και τους επαγγελματίες της εξουσίας να συναλλάσσονται με την εκλογική μάζα. Με άλλα λόγια, ο πολιτικός κόσμος δεν ήθελε τη διαρθρωτική αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά ένα αναγκαστικό και ελεγχόμενο ιντερμέδιο, ώστε, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να ανακυκλωθεί απρόσκοπτα το ίδιο φαύλο παιχνίδι.
Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε σήμερα εκπαιδευτικούς των 700 ευρώ και νοσοκομειακούς γιατρούς των 1.000 ευρώ, πανεπιστημιακούς καθηγητές να αμείβονται λιγότερο από όσο ένας απόφοιτος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ΔΕΚΟ. Και, βέβαια, να ισχύει η λογική της απόλυτης ισοπέδωσης, καμία διασύνδεση της παραγωγικότητας με τις αποδοχές και των ουσιαστικών προσόντων με την εξέλιξη.
Έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό αστυνομικών στην ΕΕ και εκρηκτικό πρόβλημα εγκληματικότητας, ακριβώς γιατί όποιος βρίσκει την άκρη, εγκαθίσταται σε ένα γραφείο, για να αποφύγει το ρίσκο και την κούραση του δρόμου, ενώ προσφέρεται αφειδώς δωρεάν φρούρηση σε ιδιώτες με οικονομική ισχύ ή δύναμη επιρροής.
Έχουμε ικανό νοσηλευτικό προσωπικό, αλλά στα νοσοκομεία υπάρχουν τεράστια κενά και χρειάζονται συνεχώς νέες προσλήψεις, ακριβώς γιατί αρκετοί ή πολλοί, μετά το διορισμό τους καταφέρνουν, με τον γνωστό τρόπο, να τοποθετηθούν κάπου πιο αναπαυτικά. Το ίδιο -και χειρότερο- συμβαίνει με τους εργαζόμενους στις υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων, πολλοί από τους οποίους δεν ασχολήθηκαν ποτέ με το αντικείμενο για το οποίο προσλήφθηκαν. Αντίθετα, είναι τραγικά υποστελεχωμένη η δασική υπηρεσία, με καταστροφικά αποτελέσματα για τους εθνικούς δρυμούς, αλλά η «κινητικότητα», δηλαδή η ορθολογική διαχείριση του προσωπικού του Δημοσίου, αποτελεί ευφημισμό και κόλπο για να κυλάει ο χρόνος χωρίς αλλαγές στη στρεβλή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού.
Την ίδια ώρα, το πολιτικό σύστημα βρίσκει πάντα τρόπο, παρά τους μνημονιακούς περιορισμούς, να ικανοποιήσει πελάτες, διατηρώντας το στρατό των μετακλητών, αξιοποιώντας συμβάσεις με δελτίο παροχής υπηρεσιών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και αναζητώντας διαρκώς νέες πατέντες για τακτοποίηση ημετέρων.
Η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται επειγόντως διαφανείς και αξιοκρατικές προσλήψεις σε νευραλγικούς τομείς, όπως είναι ο φοροεισπρακτικός/φοροελεγκτικός μηχανισμός και αν αυτό δεν γίνεται, οφείλεται στο ανομολόγητο εθνικό αξίωμα ότι δεν θα φύγει ένας άχρηστος ή διεφθαρμένος, για να έρθει ένας ικανός και καθαρός, θα πρέπει να στοιβαχτούν όλοι μαζί για να μη χαλάσει ο κώδικας των ρουσφετιών. Αλήθεια είναι επίσης ότι αποτελεί αφόρητο λαϊκισμό να πληρώνεται, ας πούμε, ο Γ.Γ. εσόδων με έναν μισθό που δεν ανταποκρίνεται ούτε στις ώρες που πρέπει να αναλώσει, ούτε στο μέγεθος της ευθύνης του, ούτε στην ένταση της δραστηριότητάς του. Αλλά και εδώ λειτουργεί η λογική τού όλα προς τα κάτω, για να μείνουν ίδια.
Τελευταία, μαθαίνουμε για υπαλλήλους που παίρνουν τα λεφτά τους στη φυλακή και για επίορκους που δεν απολύονται, επειδή δεν συνεδριάζουν τα πειθαρχικά συμβούλια. Η αντιπολίτευση ποτέ δεν έχει ψέξει την κυβέρνηση για την προστασία των επίορκων ή των λουφαδόρων, επειδή στο βάθος υπάρχει μια άτυπη διακομματική συμφωνία να μην αγγιχθούν τα ιερά και τα όσια του ελληνικού κλιεντελισμού.
Ο Αντώνης Μανιτάκης έκανε μια ρύθμιση, να τίθεται σε αυτοδίκαιη αργία κάποιος εφόσον έχει παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη για συγκεκριμένα αδικήματα. Χωρίς δηλαδή να καταδικαστεί, ακόμη και αν είναι θύμα πλεκτάνης, θα χάσει τα δικαιώματά του και φυσικά το τεκμήριο της αθωότητάς του. Ένας διαπρεπής συνταγματολόγος απαντά στο «κλίμα» με μια απόφαση που καταστρατηγεί βασικές αρχές του κράτους δικαίου και την ίδια ώρα, δυσκολεύεται να προχωρήσει σε μία, έστω, απόλυση, ακόμη και αν αφορά πρόσληψη η οποία έγινε στη βάση προσόντων που δηλώθηκαν ψευδώς. Αφήνεται να εννοηθεί ότι οι πιέσεις της Τρόικας οδηγούν σε τέτοιου είδους εκτροπές. Μα οι πιέσεις της Τρόικας, από το πρώτο μνημόνιο και έως τώρα, αφορούν τη μείωση κατά ένα τρίτο του άρρωστου και αποκρουστικού ελληνικού κράτους και έχουν αφήσει στην ελληνική πλευρά να διαλέξει τον τρόπο. Κατά καιρούς, κατατέθηκαν διάφορες ενδιαφέρουσες ιδέες, όπως να φύγουν όσοι προσλήφθηκαν εκτός ΑΣΕΠ την τελευταία δεκαετία και φυσικά να επισπευσθούν οι διαδικασίες ώστε να ολοκληρώνεται ο πειθαρχικός έλεγχος σε ό,τι αφορά τους επίορκους.
Τώρα πια, είναι αργά. Ένας ακόμη άνεργος, είναι ένα ακόμη τραύμα στην κοινωνική συνοχή. Το πολιτικό σύστημα άφησε τον ιδιωτικό τομέα να διαλυθεί για να μην αλλάξει τη φιλοσοφία που επικρατεί στο Δημόσιο: Τα χλωρά μαζί με τα ξερά, έμφαση στη γραφειοκρατία για να συντηρηθούν οι μηχανισμοί διαφθοράς, κατάργηση κάθε δυνατότητας αξιοκρατίας για να μην υπερισχύουν οι άριστοι των εκλεκτών. Κατάφεραν να δυσφημίσουν συνολικά τους δημόσιους υπαλλήλους, κάτι απόλυτα άδικο, να τους εξαθλιώσουν μισθολογικά, ακριβώς για να σώσουν την πελατειακή δομή, ώστε να την αξιοποιήσουν όσο γίνεται τώρα και με την άνεσή τους αργότερα, αν τα πράγματα πάνε καλά. Αλλά, ακριβώς γι’ αυτό, δεν θα πάνε.