Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019 διαμορφώνουν μια νέα αρχιτεκτονική στην πολιτική ζωή της χώρας καθώς Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ εξασφάλισαν άνω του 70%. Η Ν.Δ. επανήλθε στα προ κρίσης επίπεδα. Αποτελεί θέμα προς συζήτηση πως το κόμμα που ευθύνεται για την κρίση και οδήγησε τη χώρα στα μνημόνια κατάφερε, χωρίς να κάνει την παραμικρή αυτοκριτική, να επιστρέψει με ένα τόσο μεγάλο ποσοστό. Ας σημειωθεί ότι για πρώτη φορά από το 2009 ο Πρωθυπουργός εκλέχτηκε από τους πολίτες και δεν προέκυψε από τη συνεργασία κομμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αξιοποιώντας τον ιστορικό διαχωρισμό Δεξιά-Αντιδεξιά -παρά το γεγονός ότι στα ψηφοδέλτια του είχε εκπροσώπους της σκληρής δεξιάς οι οποίοι εκλέχτηκαν- κρατήθηκε στο 31,5%. Αν στο ποσοστό του προστεθούν αυτά των κομμάτων που προέκυψαν από το ΣΥΡΙΖΑ, τότε το ποσοστό του χώρου αυτού φτάνει το 37%. Επομένως, οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ που το εγκατέλειψαν από το 2012 και μετά διαμόρφωσαν σταθερές σχέσεις με το χώρο του ΣΥΡΙΖΑ. Ταυτίζονται με ένα κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερό ενώ οι ίδιοι ως κεντροαριστεροί.
Το Κίνημα Αλλαγής στις εκλογές απευθύνθηκε στους ψηφοφόρους που είχαν φύγει από το ΠΑΣΟΚ από το 2012 αλλά και σε αυτούς που τα προηγούμενα χρόνια απείχαν και εξασφάλισε το 8,1%. Η επίδοση αυτή καθιστά δυσκολότερη την αναμέτρηση με τον ΣΥΡΙΖΑ ως προς τη διεκδίκηση της εκπροσώπησης των κεντροαριστερών ψηφοφόρων.
Στα χρόνια που έρχονται τα δύο μεγάλα κόμματα θα πιέσουν ακόμη περισσότερο το Κίνημα Αλλαγής. Για να αντέξει, θα πρέπει να λύσει άμεσα το πρόβλημα της ταυτότητας του. Αν θέλει να έχει ένα ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας, πρέπει να απεγκλωβιστεί από τον ετεροπροσδιορισμό. Ο τελευταίος παράγει πολιτικά οφέλη μόνο για τη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ. Η σκληρή αντιΣΥΡΙΖΑ στάση τελικά λειτούργησε προς όφελος της Ν.Δ. Πολλοί ψηφοφόροι του Κινήματος Αλλαγής εκτίμησαν ότι ο μόνος ασφαλής τρόπος για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η ψήφος στη Ν.Δ.
Ούτε όμως η σκληρή αντιδεξιά στάση διασφάλισε επαναπατρισμό ψηφοφόρων από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το προηγούμενο της συνεργασίας με τη Ν.Δ. οδήγησε πολλούς ψηφοφόρους στην εκτίμηση ότι σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας της Ν.Δ. η συνεργασία θα επαναληφθεί. Έτσι, προτίμησαν να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ για να ανακόψουν την πορεία της Ν.Δ. προς την εξουσία.
Ο αυτοπροσδιορισμός ως ευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος δεν λύνει αυτόματα τα προβλήματα της ταυτότητας. Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη χάνουν έδαφος και αναζητούν νέα ταυτότητα.
Σήμερα, χρειάζονται συγκεκριμένες και αυστηρά οριοθετημένες προτάσεις για το πώς θα βγει η χώρα από την κρίση αλλά και προτάσεις για τα νέα προβλήματα που δημιουργούν στην κοινωνία η τεχνητή νοημοσύνη και οι μεγάλες τεχνολογικές εξελίξεις που οδηγούν σε δραστικές αλλαγές στην οικονομία και τις εργασιακές σχέσεις. Αν θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι ως πρωταγωνιστές στην πολιτική, θα πρέπει να προτρέχουμε των αναγκών της κοινωνίας και να μην περιοριζόμαστε σε τοποθετήσεις γύρω από την τρέχουσα επικαιρότητα.
Οι ταχύτατοι οικονομικοί μετασχηματισμοί οδηγούν σε κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες τις οποίες δεν παρακολουθήσαμε όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης. Δημιουργήθηκαν νέες ταυτότητες μέσα στην κοινωνία. Το Κίνημα Αλλαγής πρέπει να προσδιορίσει σε ποιους απευθύνεται και ποιους θέλει να εκπροσωπήσει. Να προσδιορίσουμε ποιες ιδεολογίες, αρχές και αξίες υπερασπιζόμαστε και ποια κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά ζητήματα είναι για εμάς πιο σημαντικά. Να ιεραρχήσουμε προτεραιότητες και να διερευνήσουμε τη εσωτερική συνέπεια των θέσεων μας ώστε να έχουν συνοχή και να μην είναι άθροισμα ασύνδετων προσεγγίσεων.
Να κατατεθεί ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα με αιχμές και συγκρούσεις με τις δυνάμεις που αντιστέκονται στις αλλαγές που απελευθερώνουν καταπιεσμένες εξωστρεφείς παραγωγικές δυνάμεις. Να διευκρινίσει αν και με ποιο κόμμα μπορεί να συνεργαστεί και με ποια προγραμματική πρόταση.
Για να αντέξει στην πίεση, το Κίνημα Αλλαγής πρέπει να απευθυνθεί στο σύνολο του εκλογικού σώματος του δημοκρατικού τόξου και όχι μόνο σε αυτούς που στο παρελθόν ανήκαν στο ΠΑΣΟΚ. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχουν προστεθεί πάνω από 1 εκατ. νέοι ψηφοφόροι που το ΠΑΣΟΚ το γνωρίζουν από περιγραφές. Στους 450 χιλιάδες νέων ψηφοφόρων που συμμετείχαν στις τελευταίες εκλογές το Κίνημα Αλλαγής είχε επίδοση κάτω του εθνικού ποσοστού. Είναι αναγκαίο το Κίνημα Αλλαγής να κτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τη γενιά της κρίσης αλλά και με όσους ψήφισαν για πρώτη φορά στις ευρωεκλογές. Είναι αναγκαία η σταδιακή ανανέωση του πολιτικού δυναμικού ώστε να ανοίξει ο διάλογος με τη νέα γενιά.
Το Κίνημα Αλλαγής βρίσκεται αντιμέτωπο με μια μεγάλη πρόκληση. Να κάνει – με μεγάλη ταχύτητα- βήματα μπροστά. Με σύγχρονο λόγο και με σαφή στόχο τον κεντρικό ρυθμιστικό ρόλο στην επόμενη στροφή των πολιτικών εξελίξεων. Δική μας ευθύνη είναι να σχεδιάσουμε την προοδευτική προοπτική για τη χώρα, χωρίς όμως τον δεξιό και αριστερό λαϊκισμό.