Η πανδημία του κορονοϊού που ταλαιπωρεί σχεδόν ένα χρόνο όλες τις χώρες με θύματα εκατομμύρια ανθρώπους αλλάζει ριζικά τα πάντα στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα του πλανήτη. Όλοι οι ειδικοί αναλυτές , καταλήγουν σ΄ ένα συμπέρασμα. Πως όταν με το καλό ξεπεραστεί και επανέλθει μια κανονικότητα , ελπίζουμε από το φθινόπωρο του 2021 με τον εμβολιασμό εκατομμυρίων ανθρώπων , που ήδη ξεκίνησε στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία και σε λίγες μέρες στις χώρες της ΕΕ, αυτή δεν θα μοιάζει και δεν θα είναι όπως ήταν πριν την πανδημία. Ειδικά στην οικονομική δραστηριότητα η ζημιά είναι μεγάλη κι εξαίρεση δεν θα μπορούσε να είναι ο τομέας της εργασίας.
Η πανδημία του κορωνοϊού αλλάζει ριζικά το ήδη απορυθμισμένο μοντέλο της εργασίας, με την επιτάχυνση της καθιέρωσης της τηλεργασίας. Στη πρώτη φάσης της πανδημίας, τη περασμένης άνοιξη, αυτό το μοντέλο ίσχυσε ως η πιο ασφαλής και βολική «λύση». Τώρα φαίνεται να νομιμοποιείται. Ωστόσο οι συνέπειες δεν είναι αμελητέες.
Πολλοί άνθρωποι αντιλήφθηκαν ότι εργάζονται περισσότερες ώρες την εβδομάδα, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτή η επιπλέον εργασία δεν πληρώνεται. Ακόμα, πολλοί εργαζόμενοι ήρθαν αντιμέτωποι με τις αρνητικές παρενέργειες της εργασίας από το σπίτι, όπως απομόνωση, κόπωση, κατάθλιψη, μυοσκελετικές ασθένειες ή οφθαλμικές παθήσεις.
Γι? αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πρόσφατο ψήφισμα της αρμόδιας Επιτροπής Απασχόλησης αναγνωρίζει το «δικαίωμα της αποσύνδεσης από την εργασία», ζητώντας από την Κομισιόν να καταρτίσει κανόνες που θα βοηθούν τους εργαζομένους να βάζουν όρια στην εργασία από το σπίτι .
Φαίνεται όμως να μην αγγίζει τους τεράστιους οικονομικούς κολοσσούς Google, Microsoft, Facebook, κ.α , που αναφέρονται σ΄ νέο υβριδικό μοντέλο εργασίας και σχεδιάζουν τέτοια μικτά μοντέλα εργασίας . Απασχόληση από πλατφόρμες , κάποιες μέρες στα γραφεία και τις υπόλοιπες τηλεργασία…
Όπως γράφηκε σε σχετικό ρεπορτάζ ,στο Βήμα της Κυριακής, ο Σουντάρ Πιτσάι, Ινδός διευθύνων σύμβουλος της Google, πριν ανακοίνωσε στους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους της εταιρείας ότι η τηλεργασία θα συνεχιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο 21 . Μετά όμως δεν θα ισχύσει το εργασιακό μοντέλο που υφίστατο πριν την πανδημία. Ανάλογες σκέψεις υπάρχουν και σ΄άλλες εταιρείες κολοσσούς.
Κι αν αυτή είναι η τάση σε παγκόσμιο επίπεδο , στην Ευρώπη και την Ελλάδα τα πράγματα είναι ακόμη ασαφή δεδομένης της παράδοσης στην οργάνωση εργασίας που είναι συνδεδεμένη με το κοινωνικό κράτος το οποίο αμφισβητήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες για να δοθεί προτεραιότητα στη αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών οικονομιών. Αυτή ήταν και η κεντρική ιδέα των Μνημονίων. Αυτή η προοπτική έθελξε σημαντικό μέρος της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας που υιοθέτησε ανάλογες πολιτικές με αποτέλεσμα να αποκοπεί από μεσαία και πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα που διαχρονικά εξέφραζε. Ιδού λοιπόν ένα πεδίο για γόνιμη ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση πέραν από την άνευ όρων αποδοχή της απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων που με το πρόσχημα του οικονομικού φιλελευθερισμού πρεσβεύει η ΝΔ και πέραν από τον κρατικό προστατευτισμό που διακατέχει μεγάλο μέρος της αντιπολίτευσης.
Όμως πρόκληση παράλληλα παραμένει το εργασιακό μοντέλο δεδομένης της αυξημένης ανεργίας λόγω της υποχρεωτικής αναστολής μεγάλου μέρους του λιανεμπορίου και των υπηρεσιών, δημόσιων κι ιδιωτικών.
Έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, τον Οκτώβριο για τους Κλίματος Αγοράς Εργασίας, έδειξε ότι η Εργασιακή Ανασφάλεια εντείνεται κι αξιολογούν αρνητικά την ραγδαία ανάπτυξη της τηλεργασίας . Στην Ελλάδα δυστυχώς υπάρχει κενό ακόμη στο θεσμικό πλαίσιο για την τηλεργασία. Ήδη από τον Ιούνιο είχε επισημανθεί η επιτακτική ανάγκη ανάπτυξης ουσιαστικού θεσμικού πλαισίου ρύθμισης της τηλεργασίας, μετά από εξειδικευμένο κοινωνικό διάλογο, με στόχο την ανάδειξη των θετικών και των «γκρίζων» περιοχών της.
Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ πάνω από 7 στους 10 εργαζόμενους, στον ιδιωτικό τομέα, πιστεύει ότι η πανδημία θα αποτελέσει αφορμή για διακινδύνευση θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων . Το 67% των ερωτηθέντων την αξιολογεί αρνητικά ως προς την εξέλιξη των εργασιακών δικαιωμάτων του, το 61% την θεωρεί αρνητική εξέλιξη ως προς τις ώρες εργασίας του, το 60% την θεωρεί αρνητική εξέλιξη ως προς την εξέλιξη της αμοιβής του, το 52% την αξιολογεί αρνητικά ως προς την προσωπική ζωή του και το 45% την αξιολογεί αρνητικά ως προς την επαγγελματική εξέλιξή του.
-Το 32% των εργαζομένων δήλωσε ότι έχει μεταβληθεί η σχέση εργασίας τους μετά την πανδημία.
- Το 20% των εργαζομένων δήλωσε ότι μετά την πανδημία συνεχίζει να εργάζεται με τηλεργασία και το 12% με μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση.
- Ο δείκτης αισιοδοξίας παρουσιάζει μείωση: 52% των ερωτηθέντων εκφράζει απαισιοδοξία για την πορεία της χώρας (+2% σε σχέση με τον Ιούνιο), ενώ απαισιοδοξία εκφράζεται και στο θέμα της εξέλιξης των αμοιβών, με το ποσοστό όσων δηλώνουν αισιόδοξοι για τον μισθό τους να παρουσιάζει πτώση 3 ποσοστιαίων μονάδων και να διαμορφώνεται στο 32%.
- Αντίστοιχη μείωση παρατηρείται και στον δείκτη ασφάλειας της απασχόλησης, με το 54% των εργαζομένων να δηλώνουν αισιόδοξοι για τη διατήρηση της θέσης τους στην αγορά εργασίας (-2% σε σχέση με τον Ιούνιο).
Όπως διαπιστώνεται καθαρά είναι σοβαρές οι στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας και θα εντείνονται. Σε αυτή την δύσκολη - από κάθε άποψη - συγκυρία, η πλήρης επαναφορά και ενεργοποίηση του κοινωνικού διαλόγου και των Ελεύθερων Συλλογικών Διαπραγματεύσεων αποτελεί περισσότερο από ποτέ πλέον επιβεβλημένη κοινωνική αναγκαιότητα. Αυτό είναι και το στοίχημα μιας σύγχρονης και σοβαρής Σοσιλαδημοκρατίας.