Πριν από λίγες ημέρες, ο πρόεδρος του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος-Κίνημα Αλλαγής Νίκος Ανδρουλάκης, παρουσίασε τους υποψήφιους ευρωβουλευτές του κόμματος του κατά την διάρκεια κομματικής εκδήλωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως οι περισσότερες συζητήσεις περιστράφηκαν γύρω την υποψηφιότητα του νυν ευρωβουλευτή με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας Θοδωρή Ζαγοράκη[1] (αρχηγός της εθνικής Ελλάδας που κατέκτησε το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Πορτογαλίας το 2004), με αποτέλεσμα να μην δοθεί όση έμφαση έπρεπε σε υποψηφίους ευρωβουλευτές που εν προκειμένω πληρούν τα κριτήρια που έχει θέσει η ηγεσία του κόμματος.
Και ποια είναι αυτά; Η ύπαρξη ισχυρού μορφωτικού-εκπαιδευτικού υπόβαθρου (το σημαντικότερο κριτήριο), η στράτευση με το κόμμα, η ικανότητα εμβάθυνσης σε ένα συγκεκριμένο θέμα, η πολύ καλή του τρόπου λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Καθώς και του τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις.[2] Υπό αυτό το πρίσμα, θα τονίσουμε πως η στράτευση του άλλοτε υπουργού Γιάννη Μανιάτη με το ΠΑΣΟΚ, δεν τέθηκε ποτέ εν αμφιβόλω, παρά τις αναφορές που έκαναν λόγο για το ενδεχόμενο μεταπήδησης του στη Νέα Δημοκρατία, στοιχείο που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο να επιλεγεί από την ηγεσία για την θέση του υποψήφιου ευρωβουλευτή του κόμματος. Σαφώς όμως, η παράμετρος αυτή δεν συνιστά τον βασικότερο λόγο για τον οποίο τελικά επελέγη ο Γιάννης Μανιάτης.
Η επιστημοσύνη του σε συνδυασμό με το ό,τι όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα κάθε άλλο παρά «αφανής»[3] υπήρξε, για να παραφράσουμε ελαφριά τον καθηγητή Νίκο Δεμερτζή, συνετέλεσαν στο να επιλεγεί ως υποψήφιος ευρωβουλευτής, με τον ίδιο ωσάν ‘έτοιμο από καιρό,’ να σπεύδει ήδη να αναφέρεται στις σημαντικότερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση.[4] Θεωρούμε πως το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, επιθυμούσε σφόδρα να αποφύγει φαινόμενα τύπου Εύας Καϊλή. Για αυτόν τον λόγο, επέλεξε υποψηφίους οι οποίοι, ναι μεν έχουν τις δυνατότητες να εκπροσωπήσουν το κόμμα και την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από την άλλη όμως δε, δεν θα διεκδικούν με ζέση σημαντικές θέσεις εντός της ιεραρχίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όντας περισσότερο προσηλωμένοι στην με επάρκεια άσκηση των κοινοβουλευτικών τους καθηκόντων.
Ή επίσης υποψήφια ευρωβουλευτής του εν Ελλάδι Κεντροαριστερού φορέα Άννα Βερούλη, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ‘στρατιώτης’ του κόμματος, αλλά, ως μία εκ των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Πασοκικό ευρωψηφοδέλτιο. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τον άλλοτε δήμαρχο της πόλης του Ηρακλείου, Γιάννη Κουράκη.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε την ακόλουθη υπόθεση εργασίας: Η επιλογή των συγκεκριμένων υποψήφιων ευρωβουλευτών, αποδεικνύει πως για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, η πολιτική και ειδικότερα η διεκδίκηση αξιωμάτων και θέσεων συνιστά υπόθεση των ατόμων που είναι ηλικίας 30 ετών και άνω.
Ως εκ τούτου, έχει συγκροτηθεί μία άτυπη δια-γενεακή συμμαχία στην οποία συμπεριλαμβάνονται πρόσωπα πολύ νεαρής ηλικίας αλλά με πολύ καλό εκπαιδευτικό-ακαδημαϊκό background (βλέπε την περίπτωση του Λευτέρη Καρχιμάκη, εκπρόσωποι της γενιάς των ‘σαραντάρηδων’ η οποία διαδραματίζει πλέον καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κομματικής στρατηγικής, πρόσωπα όπως ο Παναγιώτης Δημόπουλος[6] που έχουν ‘υπηρετήσει’ στο κόμμα επί διαφορετικών ηγεσιών και επίσης, στελέχη της γενιάς των ‘εξηντάρηδων’ όπως ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης.
Ο Βαρδακαστάνης είναι αυτός που λειτουργεί ως ‘γέφυρα’ προκειμένου να έρθουν εγγύτερα η εξειδικευμένη, επιστημονική γνώση, με την κομματική-πολιτική εμπειρία, καλούμενος να συμβάλλει ώστε τα άτομα που συμμετέχουν σε ένα ευρωψηφοδέλτιο όπως αυτό και μπορεί να μην είχαν συνεργαστεί ξανά το προηγούμενο χρονικό διάστημα, να καταστούν ‘ομάδα’ διάρκειας δύο μηνών.
[1] Θεωρητικώ τω τρόπω, θα επισημάνουμε πως ο Θοδωρής Ζαγοράκης, ευρωβουλευτής από το 2014, εμπίπτει στην κατηγορία των «αλεξιπτωτιστών», για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Κωστή Πιερίδη. Και τι σημαίνει κάτι τέτοιο; Σημαίνει πως με χαρακτηριστική ευκολία μεταπηδά από το ένα κομματικό στρατόπεδο στο άλλο (από την Νέα Δημοκρατία στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής), εξέλιξη που διαμορφώνει τις προϋποθέσεις ώστε από την λογική υπεράσπισης και προβολής των θέσεων της Νέας Δημοκρατίας σε επίπεδο Ευρωβουλής, να μεταβεί σε μία λογική άσκησης κριτικής, καθότι πλέον φέρει την ιδιότητα του υποψήφιου ευρωβουλευτή με ένα άλλο κόμμα από αυτό το οποίο εκλέχθηκε. Και η νέα ιδιότητα που έχει αποκτήσει υπερτερεί της ιδιότητας του νυν ευρωβουλευτή που φέρει. Επιμένοντας θεωρητικά, μπορούμε να κάνουμε λόγο για το ‘παράδοξο Ζαγοράκη.’ Μάλιστα, όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα δεν υπήρξε κάποια ένδειξη πως προτίθεται να μην πολιτευθεί εκ νέου με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, στο εγκάρσιο σημείο όπου τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά που ‘σημάδεψαν’ την θητεία του ευρωβουλευτή την δεκαετία 2014-2024, είναι τα εξής: Πρώτον, η πολύ καλή συνεργασία του με τα υπόλοιπα μέλη της ευρωκοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας. Και, δεύτερον, η πολύ καλή συνεργασία του με την ηγεσία του κόμματος. Εν είδει υποθέσεως εργασίας, θα υποστηρίξουμε πως ένας εκ των πλέον βασικών λόγων για τους οποίους και επιλέχθηκε από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, καθίσταται και το γεγονός πως διαθέτει ισχυρή επιρροή στην πόλη της Θεσσαλονίκης και ευρύτερα στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας, λόγω του ό,τι υπήρξε επί πολλά έτη ποδοσφαιριστής της δημοφιλούς ομάδας του ΠΑΟΚ: Και αυτή ακριβώς η επιρροή που διαθέτει ο άλλοτε αρχηγός της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου, μπορεί να βοηθήσει το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και στο να διεισδύσει σε δύσκολα για αυτό ακροατήρια, και να ανταπεξέλθει στην πίεση που θα δεχθεί από την Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου, η οποία φλερτάρει διαρκώς με εκείνους τους ψηφοφόρους του κόμματος που αυτο-προσδιορίζονται ως ‘Ανδρεοπαπανδρεϊκοί’ και ‘πατριώτες’. Βλέπε σχετικά, Πιερίδης, Κώστας., ‘Η γεωγραφική διάσταση της αντιπροσώπευσης: Ντόπιοι ή αλεξιπτωτιστές;’, στο: Κακεπάκη, Μανίνα., (επιμ.), ‘Η Πολιτική Αντιπροσώπευση στη Σύγχρονη Ελλάδα. Χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία μελών του ελληνικού κοινοβουλίου,’ Εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα, 2016.
[2] Έπειτα από δέκα χρόνια θητείας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθίσταται εκ των προτέρων πολύ δύσκολο να μην γνωρίζει ο Θοδωρής Ζαγοράκης τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό σώμα. Μία προσεκτική παρατήρηση στην σελίδα που έχει δημιουργήσει για τον ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αρκεί για να καταρριφθούν τα (απλοϊκά επιχειρήματα) περί ‘αφωνίας’ και δη περί ‘πλήρους αφωνίας του’. Ας το δούμε αναλυτικότερα: Πρώτον, έχει πραγματοποιήσεις εισηγήσεις, αφενός μεν για θέματα τα οποία γνωρίζει πολύ καλά και τον ενδιαφέρουν άμεσα (αθλητισμός, ποδόσφαιρο, αντίκτυπος της πανδημικής κρίσης στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου), και, αφετέρου δε, για θέματα σχετικά ‘ασφαλή’ τα οποία του επιτρέπουν να τοποθετηθεί δίχως να διατρέχει τον κίνδυνο να κατηγορηθεί για αφέλεια και για άγνοια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού, οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία. Πως μπορεί να κατηγορηθεί για άγνοια επ’ αυτού, όταν πολλοί εκ των Ελλήνων ευρωβουλευτών, ανεξαρτήτως κόμματος με το οποίο έχουν εκλεγεί, διατυπώνουν παρεμφερή επιχειρήματα ως προς την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων; Δεύτερον, είναι μόλις δύο οι φορές κατά την διάρκεια της δεύτερης θητείας του ως ευρωβουλευτή (2019-2024), που ανέλαβε ρόλο «σκιώδους εισηγητή». Ο «σκιώδης εισηγητής παρακολουθεί την πρόοδο και διαπραγματεύεται συμβιβαστικά κείμενα με τον εισηγητή», όπως διαβάζουμε σχετικά στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο Θοδωρής Ζαγοράκης δεν διαθέτει τις ρητορικές ικανότητες και τις ειδικές γνώσεις που απαιτούνται προκειμένου να ανταποκριθεί σε τέτοιου τύπου σύνθετα καθήκοντα. Εάν έπραττε κάτι τέτοιο, το πολιτικό του προφίλ θα μπορούσε να πληγεί, όχι όμως και ανεπανόρθωτα. Ακόμη και αν καταφέρει να εκλεγεί ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, πολύ δύσκολα θα τον δούμε να αναλαμβάνει με προθυμία ρόλο «σκιώδους εισηγητή», ο οποίος, δεν συνδράμει το έργο του κύριου εισηγητή, όσο καλείται να συν-διαμορφώσει μία πολιτική μαζί του. Τρίτον, είναι μόλις δύο οι προφορικές ερωτήσεις που έχει διατυπώσει και με τις οποίες ζητά απάντηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ό,τι αυτή την δουλειά την έχουν αναλάβει οι έμπειροι ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας. Ο ίδιος μένει πίσω και ακολουθεί τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν οι υπόλοιποι ευρωβουλευτές του κυβερνώντος κόμματος. Πως όμως ο Θοδωρής Ζαγοράκης θα διαχειριστεί την αντίφαση μεταξύ του να είναι εκ των υπογραφόντων της πρότασης ψηφίσματος για το κράτος δικαίου και την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης στην Ελλάδα, πρόταση που πιστοποιεί την πρόοδο που έχει επιτελέσει η Ελλάδα όσον αφορά την πλήρη τήρηση των ευρωπαϊκών κανόνων δικαίου, και της απόφασης του να κατέλθει στις ευρωεκλογές με ένα πολιτικό κόμμα που αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση σε μία ρητορική τύπου ‘η ελληνική κυβέρνηση υπονομεύει διαρκώς το κράτος δικαίου και καταστρατηγεί τις ευρωπαϊκές αξίες’; Βλέπε σχετικά, Ζαγοράκης, Θεόδωρος., ‘Ευρωβουλευτής,’ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Συνεισφορές στις συζητήσεις της ολομέλειας | Θεόδωρος ΖΑΓΟΡΑΚΗΣ | Ευρωβουλευτές | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (europa.eu)
[3] Βλέπε σχετικά, Δεμερτζής, Νίκος., ‘Πολιτική και επικοινωνία. Όψεις εκκοσµίκευσης της Ορθοδοξίας’, στο Λίποβατς, Θ., Δεµερτζής, Ν. & Γεωργιάδου, Β., (επιµ.,) ‘Θρησκείες και
πολιτική στη νεωτερικότητα’, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, 2002. Παρόμοια προσόντα ή αλλιώς, παρόμοιες δεξιότητες με αυτές του Γιάννη Μανιάτη, διαθέτουν υποψήφιοι όπως είναι ο καθηγητής Πανεπιστημίου Γρηγόρης Ζαρωτιάδης (και ο Ηλίας Κικίλιας) και η επίσης διδάσκουσα στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαριζέτα Αντωνοπούλου. Εκτιμούμε θεωρητικά πως αυτή η ισχυρή ‘τριάδα’ (η Μαριζέτα Αντωνοπούλου είναι περισσότερο ‘κομματική’ συγκριτικά με τον Γρηγόρη Ζαρωτιάδη), που επιθυμεί να δει τις κομματικές της ‘μετοχές’ να ανεβαίνουν δίχως όμως να έχει επ’ ουδενί την πρόθεση να αμφισβητήσει επιλογές της ηγεσίας, θα τεθεί σε πρώτο πλάνο κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του κόμματος, το οποίο καλείται ουσιαστικά μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να αποκτήσει προφίλ ευρωπαϊκού κόμματος. Να καταστήσει, προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες του να επικρατήσει επί του Κασσελακικού Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστερά στον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο για την δεύτερη θέση πίσω από την Νέα Δημοκρατία, την έννοια του ‘εξευρωπαϊσμού’ (ποια είναι τα προτάγματα του κόμματος; ) ως ένα από τα σημεία αναφοράς της προεκλογικής του καμπάνιας. Έννοια την οποία έχει ‘ξεχάσει’ χάριν μίας στείρας αντιπολιτευτικής κριτικής.
[4] Ένας έμπειρος και ικανός αρθρογράφος όπως ο Τάκης Θεοδωρόπουλος της εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ διέκρινε ήδη το ό,τι ο Γιάννης Μανιάτης διαφέρει αισθητά από πολλούς συνυποψηφίους του. Βλέπε σχετικά, Θεοδωρόπουλος, Τάκης, ‘Μήπως έχουμε ευρωεκλογές;’ Εφημερίδα ‘Η Καθημερινή,’ 06/04/2024, σελ. 20. Υποψηφιότητες όπως αυτή του Γιάννη Μανιάτη, μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση του ενδιαφέροντος των πολιτών για τις επικείμενες ευρωεκλογές.
[5] Βλέπε σχετικά, Jagodzinski, W., & Dobbelaere, K., ‘Der Wandel kirchlicher Religiosität in Westeuropa’, στο Hahn, A., Bergmann, J. & Luckmann, T., (επιµ.,) ‘Religion und
Kultur,’, Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 2006. Βλέπε και, Γεωργιάδου, Βασιλική., ‘Διευρύνοντας την ορατότητα της Εκκλησίας στη δημόσια σφαίρα. Σχέσεις Ορθόδοξης Εκκλησίας και ελληνικής κοινωνίας επί Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου,’ Επιστήμη και Κοινωνία. Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, Τεύχος 21, 2009, Διαθέσιμο στο: (92) Διευρύνοντας την ορατότητα της Εκκλησίας στη δημόσια σφαίρα. Σχέσεις Ορθόδοξης Εκκλησίας και ελληνικής κοινωνίας επί Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου | Vasiliki Georgiadou - Academia.edu Ευρύτερα ομιλώντας, θα υπογραμμίσουμε πως μέλη θρησκευτικών οργανώσεων πολύ σπάνια συμμετέχουν σε ψηφοδέλτια πολιτικών κομμάτων. Και ιδίως κομμάτων όπως η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής. Ο νυν ευρωβουλευτής του κόμματος Νίκος Παπανδρέου είναι αυτός που συνδέει το σημερινό ευρωψηφοδέλτιο με αυτό του του 2019, περίοδος κατά την οποία το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής ήσαν ένα ‘άλλο κόμμα.’ Βλέπε και το επιστημονικά άρτιο άρθρο των Γεωργιάδου & Νικολακόπουλου, με τίτλο ‘‘Ο Λαός της Εκκλησίας. Όψεις της εκκλησιαστικής θρησκευτικότητας στην Ελλάδα’, στο Βερναρδάκης, Χρ., (επιµ.,) ‘Η κοινή γνώµη στην Ελλάδα. Έρευνες, Δημοσκοπήσεις 2001,’ Εκδόσεις Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα, 2001. Σε αυτές τις ευρωεκλογές είναι πιθανό η συχνότητα του εκκλησιασμού να καθορίσει την εκλογική συμπεριφορά ενός ατόμου.
[6] Ο ακαδημαϊκός Παναγιώτης Δημόπουλος, πληροί ένα πολύ ιδιαίτερο κριτήριο: Έχει αναφορές και παραστάσεις και από την περίοδο διακυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου και από την περίοδο διακυβέρνησης του Κώστα Σημίτη. Ποιοι εκλείπουν από το ευρωψηφοδέλτιο; Συνεργάτες της εκλιπούσας πρώην προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Φώφης Γεννηματά. Ένας ευρωβουλευτής, κατά την διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων του, δέχεται επιρροές τόσο από το ‘ρεύμα’ του εξευρωπαϊσμού, όσο και από την στρατηγική της ‘εθνικοποίησης’.