Ομιλία στη Β΄ Πανελλαδική Συνδιάσκεψη των ΜΕΤΑρρυθμιστών της Αριστεράς
Ενάντια στην πλύση εγκεφάλου —λέει ο Έζρα Πάουντ— η πρώτη μάχη που πρέπει να δοθεί είναι η ε π α λ ή θ ε υ σ η, να δώσουμε δηλαδή τον αγώνα η κάθε μία λέξη που χρησιμοποιείται για τη διατύπωση μιας ιδέας να είναι ακριβής, να μη χάνει τη σημασία της, να μην τη χρησιμοποιεί ο καθένας όπως του κάνει κέφι — μόνο έτσι θα μείνει κάτι από τη διανόηση — από την ενέργεια δηλαδή του να σκεφτόμαστε τα πράγματα σε βάθος.
Και η εποχή μας (ίσως κάθε εποχή, αλλά η εποχή μας κατεξοχήν) είναι ενάντια στο βάθος· δεν επιτρέπει τη διεισδυτική σκέψη, τη φοβάται, όπως μάλλον φοβάται κανείς το ντιβάνι του ψυχαναλυτή: επειδή δεν ξέρει τι στην ευχή μπορεί να ανακαλύψει για τον άγνωστο εαυτό του.
Ο λαός όμως που συνηθίζει σιγά σιγά την τσαπατσούλικη γλώσσα —λέει και πάλι ο Πάουντ— είναι ένας λαός που πάει να χάσει τον έλεγχο είτε του περιβάλλοντός του είτε του εαυτού του. Αυτό που συμβαίνει δηλαδή σε εμάς όταν, π.χ., ο υπουργός Πολάκης λέει σε συνέντευξη Τύπου «μας έχουν ζαλίσει τον έρωτα» ή όταν ψηφίζει πρώτα το μνημόνιο και μετά επιτίθεται σε «γκεσταμπίτες, μενουμεευρωπαίους» δίνοντας στη χυδαιότητα θεσμική διάσταση και νομιμοποίηση.
Εντωμεταξύ, όλοι είναι θυμωμένοι. Ο θυμός για τη ζωή μας που ρημάζει στρέφεται, εκτός από τους πολιτικούς, και από τον έναν πολίτη εναντίον του άλλου και αυτό είναι, νομίζω, το πιο επικίνδυνο, για μια κοινωνία εξουθενωμένη. Το ρήγμα μεγαλώνει και, επειδή η Ιστορία δεν διδάσκει παρά μόνο εκ των υστέρων, ας θυμηθούμε τα εθνικά τραύματα που επέφερε, από το 1914-15 και μετά και στον Μεσοπόλεμο, ο εθνικός διχασμός, το μίσος Βενιζελικοί VS Αντιβελιζικοί (παρενθετικά, να πούμε ότι σε αντίποινα της δολοφονικής απόπειρας κατά του Βενιζέλου, δολοφονήθηκε ο Ίωνας Δραγούμης, επειδή δεν ανήκε στους «καλούς Βενιζελικούς»).
Η πολιτική (και κοινωνική) πόλωση μεγαλώνει και βαίνει υπογείως διαρκώς διογκούμενη.
Σήμερα που το αφήγημα «κατάργηση του μνημονίου με έναν νόμο και ένα άρθρο» έχει γίνει προ πολλού κουρέλι, αναδύεται η ήττα μιας εξαρχής ανερμάτιστης ελπίδας για όσους προσδέθηκαν φανατικά στο άρμα μιας αλλαγής που δεν ήρθε — κι αυτό πλέον καθίσταται σαφές παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση γνωρίζει καλά την τέχνη της προπαγάνδας και, με σχετική επιτυχία, μετονόμασε την «Τρόικα» σε «Θεσμούς», το «Όχι» σε «Ναι», με μιρότερη επιτυχία επιχειρεί να βαφτίσει «επιτυχία» την αποτυχία της σε όλα τα πεδία. Η ήττα αυτή στρέφεται ως θυμός εναντίον των «άλλων», εκείνων που δεν πίστεψαν στους Δαναούς του ΣΥΡΙΖΑ που έφεραν δώρα, και κυρίως σε όσους από προοδευτική θέση ασκούσαν κριτική. Ενώ αυτοί οι «άλλοι» θυμώνουν με τη σειρά τους πολύ, καθώς αγανακτούν με την οικονομική και κοινωνική κατάπτωση την οποία χρεώνουν στους συμπολίτες τους που με την ψήφο τους εξέλεξαν την πλειοψηφία της παρούσας Βουλής.
Στο καινούργιο δίπολο που τείνει να παγιωθεί «Εθνολαϊκιστές» VS «Μενουμεευρωπαίοι», επείγον ζητούμενο είναι η μετριοπάθεια, η εν ψυχρώ σκέψη, η οποία ωστόσο θα καταστεί ελκυστική και θα οδηγεί σε δράση. Και η δράση προϋποθέτει συλλογικότητα. Να συναντιόμαστε, να ανταλλάσουμε απόψεις και ιδέες στην κατεύθυνση παραγωγής πολιτικής σκέψης. Και να μη νιώθουμε μόνοι, συμπιεσμένοι όπως είμαστε ανάμεσα στους από δω, που καταγγέλουν μονότονα το παλαιό σύστημα ενώ ακολουθούν τις ίδιες, και ενίοτε χειρότερες πρακτικές, και στους από κει που φτάνουν να θεωρούν όποιον τολμήσει να αναφερθεί στο «κοινό καλό» απολοιφάδι μιας παλαικομμουνιστικής κατάστασης.
Με αυτή τη λογική οργανώσαμε τις ΜΕΤΑσυναντήσεις, στον πρώτο κύκλο των οποίων δώσαμε τον τίτλο «Ζητήματα του καιρού μας», από τη θρυλική στήλη του «Ελευθέρου Βήματος», προγόνου της εφημερίδας «Το Βήμα» που τόσο ταλαιπωρείται τελευταία. Βρισκόμαστε στο Poems n’ Crimes των εκδόσεων Γαβριηλίδη, στο 17 της Αγίας Ειρήνης στο Μοναστηράκι, για να επιμείνουμε ότι ο χώρος των ιδεών δεν είναι ξοφλημένη υπόθεση, ότι αντιθέτως οι ιδέες θα μας σώσουν και ο πολιτισμός αποτελεί απολύτως πολιτική παρέμβαση που τον θέλουμε μάλιστα ενταγμένο στην καθημερινότητά μας. Με αφορμή ένα βιβλίο, συζητώνται θέματα που μας απασχολούν, σε μια προσπάθεια να σκεφτούμε και να αναστοχαστούμε σχετικά με ζητήματα εθνικής και συλλογικής ταυτότητας και (μακάρι) να καταφέρουμε να επινοήσουμε καινούργια εργαλεία πολιτικής παρέμβασης σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Εδώ το πρόγραμμα των ΜΕΤΑσυναντήσεων
Επιδίωξή μας είναι, εκτός των άλλων, και η μεταρρύθμιση της έννοιας της αριστεράς, όπως ωραία το υπονόησε παρουσιάζοντας τις πολιτικές θέσεις ο Χρίστος Πλατσούκας.
«Το ερώτημα είναι», για να δανειστώ λόγια του Νικόλα Σεβαστάκη —ο οποίος, στο πλαίσιο των ΜΕΤΑσυναντήσεων, την ερχόμενη Τετάρτη 31.5, στις 7:30 το απόγευμα, θα συνομιλήσει στο Poems n’ Crimes, με τη Μαρία Κατσουνάκη για τα «Φαντάσματα του καιρού μας» (Πόλις 2016)—, «αν μπορούν να υπάρξουν έννοιες μιας σύγχρονης δημοκρατικής πολιτικής ικανές να ενσαρκώσουν συλλογικές ελπίδες, χωρίς να υποβάλουν καινούργιες και επικίνδυνες αυταπάτες». Γιατί, όπως καταλήγει ο Σεβαστάκης, «Ανάμεσα στην κοντόθωρη, αυτοπροστατευτική σιωπή και τους φανατισμούς, υπάρχει χώρος για μια νέα κριτική σκέψη».
Εδώ η πρόσκληση για την εκδήλωση με τον Νικόλα Σεβαστάκη και τη Μαρία Κατσουνάκη