Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα απέφυγε την άτακτη χρεοκοπία. Ταυτόχρονα, γίνεται συνεχώς πιο φανερό ότι αντιμετωπίζει μία μεγαλύτερη απειλή. Τη μακρόσυρτη βαθειά ύφεση, τη φτωχοποίηση μεγάλου μέρους της κοινωνίας και την επιστροφή στα επίπεδα του 1990. Ακόμη και σε αυτό, όμως, υπάρχει μία ακόμη πιο δυσάρεστη πτυχή. Το 1990, σε σχέση με την προηγούμενη 10ετία, αποτελούσε πρόοδο και η κοινωνία έτσι το αντιμετώπιζε. Οι Έλληνες δεν ήταν δυστυχείς με το ΑΕΠ ή κατά κεφαλήν εισόδημα του1990, γιατί το συνέκριναν με το 1980. Σήμερα, όμως, η διαφαινόμενη διολίσθηση στα επίπεδα της προηγούμενης 20ετίας φαντάζει και είναι αληθινή τραγωδία, για την πλειοψηφία του λαού και, σταδιακά, για όλους.
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να αποφευχθεί η παγίωση της σημερινής τραγικής κατάστασης. Η άμεση ενεργοποίηση όλων των παραγωγικών δυνάμεων και, ταυτόχρονα, ο ριζικός μετασχηματισμός του Κράτους, ώστε να βοηθήσει αντί να εμποδίζει την ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτά απαιτούν ριζική αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό, το προσωπικό και τον τρόπο λειτουργίας κράτους και κυβέρνησης. Όλα αυτά μαζί και ταυτόχρονα. Συνεπώς, με το σημερινό πολιτικό σύστημα δεν υπάρχει περίπτωση εξόδου από τη βαθειά ύφεση, ανεργία και φτώχεια. Μόνο αφελείς, εθελοτυφλούντες και πολιτικοί απατεώνες δεν το «βλέπουν» αυτό. Καμία παράσταση στα γιαπιά των δρόμων, πολιτική ομηρία ανέργων ως Stagers, ή «καταρτιζόμενων» για ανύπαρκτες δουλειές, καμία «κινητικότητα», καμία Δραχμή και κανένα «πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ» δεν ωφελούν. Η Ελλάδα είναι σε πόλεμο με τον εαυτό της. Για να νικήσει η «νέα», πρέπει να σαρωθεί, να νικηθεί κατά κράτος, η παλιά και όλα όσα πάνε μαζί της.
Είναι, ίσως θλιβερό αλλά αληθινό. Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών εδραιώνουν μία «άβολη» αλήθεια. Το ΠΑΣΟΚ, κάποτε φορέας αλλαγής και προόδου, είναι τώρα εμπόδιο στη γέννηση του καινούργιου που χρειάζεται η χώρα. Το ίδιο ισχύει, βέβαια, και για τη ΝΔ και, μάλιστα περισσότερο, με δεδομένη τη θέση που κατέχει στη διακυβέρνηση της χώρας. Αναφέρομαι, όμως, μόνο στο ΠΑΣΟΚ σε σχέση με τη συζήτηση για τον απαραίτητο «τρίτο πόλο». Δεν χρειαζόμαστε μόνο μία άλλη Δεξιά, αλλά κυρίως την Κεντροαριστερά που ακόμη «αγνοείται» όταν είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητη για την πολιτική ισορροπία του τόπου.
Κάποιοι θεωρούν πως το ΠΑΣΟΚ, όπως, άλλωστε, και η ΝΔ, μπορεί να μετασχηματισθεί προσαρμοζόμενο στις νέες ανάγκες. Για έναν τεράστιο και μακρόβιο κυβερνητικό πολιτικό φορέα, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Οι δεινόσαυροι δεν μετεξελίχθηκαν σταδιακά , αλλά απλώς πέθαναν όταν το περιβάλλον δεν μπορούσε πλέον να τους ανεχθεί. Ως συστημικός κυβερνητικός σχηματισμός, το ΠΑΣΟΚ έχει αναπτύξει μία κοσμοθεωρία και μία πολιτική προσωπικότητα ασυμβίβαστη με τις πολιτικές ανάγκες. Η μεταοθωμανική Ελλάδα των τοπικών κοτζαμπάσηδων και της ανυπαρξίας έθνους-κράτους απετέλεσε τον καμβά πάνω στον οποίο το πολιτικό σύστημα ζωγράφισε τη σημερινή τραγική εικόνα. Για 30 χρόνια, το ΠΑΣΟΚ, κυρίως, κρατούσε την παλέτα και τα πινέλα.
Η συμβολή του ΠΑΣΟΚ στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας θα εκτιμηθεί από ιστορικούς με την απόσταση και ψυχραιμία που επιβάλλεται. Μόνο ασήμαντη δεν ήταν, αφού πρόσφερε πολλά, αλλά και ευθύνεται για πολλά. Σήμερα, όμως, το ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν μπορεί να συμβάλλει στη σωτηρία, αλλά αποτελεί και σοβαρό εμπόδιο. Υπάρχει, συνεπώς, σοβαρό πρόβλημα με την επικείμενη ενεργοποίησή του σε κυβερνητικές θέσεις. Η κοινωνία δεν θέλει φθαρμένους πρώην ή νεοσσούς που εκκολάφθηκαν στο εκτροφείο του κυβερνητισμού. Η πάνδημη απαίτηση για «νέους και άφθαρτους» πρωταγωνιστές σε μία «νέα αρχή» σίγουρα δεν ικανοποιείται με την ορκωμοσία της κας Γεννηματά ή κάποιου «νέου» που η μόνη δουλειά που ξέρει είναι στο κόμμα. Δεν είναι αυτή η «Νέα Ελλάδα», όπως δεν είναι και οι διάφοροι, ακόμη και ομώνυμοι, σχηματισμοί «του ενός» που αγωνιωδώς ψελλίζουν «είμαι και εγώ εδώ».
Μόνο το ΠΑΣΟΚ μπορεί να προσφέρει την ύστατη, αλλά ίσως όχι τελευταία υπηρεσία στον τόπο. Να αυτοδιαλυθεί και να μιλήσει με την κοινωνία από την αρχή. Να αποποιηθεί την απαίτηση ηγεσίας στη νέα κεντροαριστερά και να συμμετάσχει σε οργανωτικές-ιδρυτικές διεργασίες ενός νέου σχήματος, χωρίς τον αρχηγό και τα σύμβολα, αλλά με όσους από τους ανθρώπους του το επιθυμούν. Αυτούς, τουλάχιστον, που νοιώθουν ικανοί να προσφέρουν στην πολιτική χωρίς την κάλυψη μίας ανύπαρκτης, πλέον, πολιτικής κληρονομιάς.