Απέχοντας για περίπου ενάμιση μήνα από την βδομαδιάτικη παρουσία μου στη «Μ» (με ένα σημείωμα) περνούσα καλύτερα… Αφορμή για επάνοδο, η συζήτηση που άνοιξε στη «Μ» (και στα άλλα ΜΜΕ) για την είσοδο της Χρυσής Αυγής στο κέντρο των πολιτικών εξελίξεων. Και όχι μόνο…

.

Με την ενίσχυση της ΧΑ συμπληρώνεται το πάζλ όλων των ακραίων καταστάσεων (δηλαδή καθυστερήσεων) που ζούμε τα δύο αυτά χρόνια, στην πιο ακραία (και τοπικά) χώρα της ευρωπαϊκής κρίσης. Μοιάζει σαν η Ελλάδα να ακυρώνει όλες τις κατακτήσεις αυτής της τριακονταετίας  και να επανέρχεται στις ιδιομορφίες της, ως μια κλειστή κοινωνία.

.

Εμείς υποστηρίζαμε ότι υπάρχει -και σε μια περίοδο είχε την προτεραιότητα- η εθνική προσπάθεια αντιμετώπισης των επιπτώσεων  της κρίσης. Ήταν γι’ αυτό που επιμέναμε στην ανάγκη (κυρίως της υλοποίησης) των μεταρρυθμίσεων. Τώρα τα πράγματα έχουν χειροτερέψει στο εθνικό επίπεδο. Η κρίση μαίνεται και στην ίδια την Ευρωζώνη. Αλλά η χώρα χρειάζεται μεταρρυθμίσεις για να μπορέσει να επανέλθει σε μια κατάσταση ικανή να παρακολουθήσει τις αλλαγές που ελπίζουμε να υπάρξουν στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ. Εξακολουθεί δηλαδή να έχει τη σημασία της η εθνική προσπάθεια.

.

Απέναντι σε μια τέτοια κατεύθυνση, είχαμε όλη αυτή την περίοδο μια γραμμή ουσιαστικά εθνικής αναδίπλωσης, υπό την έννοια της   επιστροφής στο ανταγωνιστικό παιγνίδι των εθνών – κρατών προηγούμενων ιστορικών περιόδων. Ο ΣΥΡΙΖΑ, χαρακτηριστικά, όταν δεν ακολουθεί τη ρητορεία της εθνικής αναδίπλωσης, όπως οι ακραίοι της Δεξιάς κάθε απόχρωσης και το ΚΚΕ, μας προτείνει να απαντήσουμε με εκβιασμούς στους υποτιθέμενους εκβιασμούς, δηλαδή την άστοχη πολιτική της Μέρκελ.  Δίνει την εντύπωση ότι όσα συμβαίνουν στην ΕΕ, είναι απλώς και μόνο το κλασσικό ιμπεριαλιστικό παιγνίδι και, ο καθείς και τα όπλα του. (Και αν ακόμα δεν έχει…) Αλλά κάπως μακρηγορήσαμε και το πρόβλημα πλέον, μετά μια δύσκολη διετία, είναι η επικίνδυνη παρουσία ενός φασιστικού κόμματος, με λαϊκή απήχηση, στο κέντρο του πολιτικού συστήματος.

.

Κοινωνικοί λόγοι…

.

Υπάρχουν πολλοί στη βιβλιογραφία που θεωρούν ότι η κύρια κοινωνική αιτία της ισχυροποίησης του φασιστικού φαινομένου στο μεσοπόλεμο, ήταν η έξαρση του μεταναστευτικού. Είναι κυρίως τα λαϊκά στρώματα, που υφίστανται τις οικονομικές συνέπειες (εξέρχονται από την αγορά εργασίας και καταφεύγουν στον παρασιτισμό) και ταυτόχρονα αδυνατούν να προσαρμοστούν σε σύνθετες πολυεθνικές κοινωνικές συνθήκες.

.

Στην Ελλάδα του σήμερα, η έξαρση του μεταναστευτικού συνέπεσε με τη γενικότερη εθνική και ευρωπαϊκή κρίση. Δύο σε ένα. Υπάρχουν δηλαδή όντως οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες για την έξαρση του φασιστικού φαινομένου.

.

… αλλά και πολιτικοί λόγοι

.

Αλλά υπάρχουν και οι πολιτικές συνθήκες, οι οποίες συνέβαλαν στη δημιουργία του φασιστικού αυτού μορφώματος. Και στις δημοκρατικές χώρες, τελικά η πολιτική κρίνει την έκβαση των προβλημάτων…

.

Πολλοί, επισημαίναμε χρόνια τώρα το αδιέξοδο της πολιτικής βίας και τις επιπτώσεις του στο ίδιο το δημοκρατικό πολίτευμα. Επιμέναμε στο πρόβλημα της ελληνικής πολιτικής και θεσμικής ιδιομορφίας, ως καθυστέρησης, όπως μέσω της ιδεολογικής της ηγεμονίας κατάφερε να οικοδομήσει η Αριστερά στη μεταπολίτευση. Μόνο στην Ελλάδα επιβίωσαν μετά το ’74 οι τριτοδιεθνιστικές θεωρίες για τη φύση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και για το κράτος δικαίου. Και το χειρότερο, έγιναν -διαθλώμενες σε όλες τις πολιτικές και συνδικαλιστικές παρατάξεις, στο ίδιο το κράτος- κυρίαρχες πρακτικές του πολιτικού μας βίου. Ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη αποσύρθηκαν και επιβιώνουν στο περιθώριο και ως εξαίρεση, μαζί με τα πρώην κομμουνιστικά κόμματα.

.

Το ΚΚΕ, από το 1974, πιο προσεκτικά στην πρακτική, και ο ΣΥΡΙΖΑ πιο άγαρμπα (με ορόσημο την «εξέγερση» του 2008), δημιούργησαν αυτό το εφιαλτικό κλίμα ανομίας, που επέτρεπε σε «αγανακτισμένους» πολίτες (αλλά και σε άλλους πιο θεσμικούς, όπως τα συνδικάτα), ελαφρά τη καρδία, στο τέλος να φωνάζουν όλοι μαζί: «Να καεί, να καεί το  μπουρδέλο η Βουλή!». Αυτό το διαρκές κλίμα έδωσε τις ευκαιρίες για   την εμφάνιση του φασιστικού φαινομένου, με την ευκολία παραβίασης κάθε νομιμότητας ή και ανάληψης του ρόλου θεματοφύλακά της. Όπως έκανε το ΚΚΕ στα δικά του λημέρια και στις δικές του «κρατικές» δομές (στα Πανεπιστήμια, π.χ., αλλά και στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος) . Το ίδιο κάνει τώρα η Χρυσή Αυγή, προσεταιριζόμενη άλλα τμήματα του ευρύτερου κρατικού μηχανισμού, από την αστυνομία ως τους μικροπωλητές. (Το κακό σενάριο στη χώρα, άλλωστε, δεν θα είναι παρά ένας αδιέξοδος «εμφύλιος» για τον έλεγχο του διαλυμένου  κράτους τους… από την αριστερή και τη δεξιά βία. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από τη μια και η Χρυσή Αυγή, από την άλλη…)

.

Η φθινοπωρινή αμφισημία

.

Οι μέρες που διανύουμε αυτό το δύσκολο φθινόπωρο, όμως, συνιστούν μια άλλη αμφίσημη κατάσταση. Και δεν την προσδιορίζει μονομερώς, όπως υπερθεματίζουν τα ΜΜΕ, η τεράστια δυσκολία συγκρότησης του πακέτου των μέτρων. Υπάρχουν άλλες εξελίξεις, θετικές και αρνητικές.

.

Μέσα από τις αντιφάσεις της ιστορίας, το ΚΚΕ, η πηγή του πολιτικού αναχρονισμού στη χώρα, φαίνεται να αποσύρεται, είκοσι τόσα χρόνια μετά τα άλλα κομμουνιστικά κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ απαλλάσσεται από τη «θεωρητική» πίεση που του ασκούσε το ΚΚΕ. Επί πλέον, η απότομη μεγέθυνσή του, «αντικειμενικά» δυσκολεύει την παραμονή του στο στρατόπεδο της λάιτ βίας και των μπαχαλάκηδων.

.

Η τρικομματική κυβέρνηση μοιάζει να αντέχει. Με αξιοσημείωτη τη λειτουργία Σαμαρά, θετική την παρουσία της ΔΗΜΑΡ, η οποία μπορεί να καταστεί εκ των ων ουκ άνευ στην κυβέρνηση, ενώ το ΠΑΣΟΚ  παραπαίει και ο εγγενής παλαιοκομματισμός της ΝΔ είναι παρών. Το κυριότερο, το ευρωπαϊκό κλίμα και συνολικά (μέτρα Ντράγκι, Ολάντ κ.λπ.) και απέναντι στη χώρα μας (αλλαγή της γερμανικής στάσης),  δείχνει να αλλάζει. Τις τελευταίες ημέρες και ενώπιον του χάους, στις ευρωπαϊκές ηγεσίες φαίνεται να υπερισχύουν πιο ευρείες ερμηνείες των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων και των υποχρεώσεών τους. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι υπάρχει πεδίο για εκβιασμούς. Αντίθετα, η πρόσφατη διαχείριση αυτών των εξελίξεων από την κυβέρνηση, υπηρετεί το εθνικό συμφέρον. Εν κατακλείδι και το αντιφατικό κοινωνικό κλίμα δείχνει σαν η πλειοψηφία των πολιτών να κατανοεί ότι η δημοκρατική νομιμότητα, το κράτος δικαίου, είναι προτιμότερο από τη διαρκή βία και ανομία, το «ετσιθελικά» δεν πληρώνω και άλλα τέτοια.

.

Τώρα, ο χώρος της βίας (με την υποχώρηση της αριστερής βίας) καταλαμβάνεται από ένα σημαντικό και κρίσιμο αντισυστημικό, αυτόχρημα φασιστικό περιθώριο, την ΧΑ. Οι ιδιότητές του αυτές, είναι η δύναμη και η αδυναμία του. Από μια ορισμένη σκοπιά, η αντιμετώπιση της ΧΑ είναι ένα στοίχημα επιβίωσης της ίδιας της Δημοκρατίας…

.

Όμως και για την νέα πολιτική φάση, εν αρχή ην ο λόγος. Και εδώ, ο λόγος του ΣΥΡΙΖΑ είναι κλειδί. Και εξ αιτίας της ισχυροποίησής του και για το πρόσφατο παρελθόν του. Δυστυχώς, δεν οικοδομείται ακόμη διαφοροποιητικός από το λόγο της άκρας και φασιστικής δεξιάς και του ΚΚΕ. Και δεν θα διαφοροποιηθεί, αν δεν δει αυτοκριτικά τη συμβολή του στην προηγούμενη περίοδο θεσμικής ανομίας. Είναι τουλάχιστον γελοία η καταφυγή (μετά την Παπαρήγα) σε αστειότητες ότι η ΧΑ «είναι το μακρύ χέρι του συστήματος»…

.

Για το ΣΥΡΙΖΑ, είναι ιστορική ευκαιρία να συμβάλλει στην υπεράσπιση και ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμότητας και του κράτους δικαίου, της ενίσχυσης και αναμόρφωσης του ευρωπαϊκού πλαισίου. Είναι η κατεύθυνση της ωρίμανσης, αλλά και της επιβίωσής του. Και η αιχμή της κριτικής, αυτό το στόχο πρέπει να έχει. (Αλήθεια, πώς να ερμηνεύσει κανείς, όταν έχει παιδιά που μέσω των φροντιστηρίων «αγόρασαν» μια θέση στο πανεπιστήμιο, τη δικαιολόγηση Τσίπρα για τους φροντιστές  καθηγητές…)

.

Μέσα στις δυσκολίες, φαίνεται να αχνοφέγγει φως στην άκρη του τούνελ. Έστω κι αν η αφετηρία του έρχεται απ’ έξω. Ας ελπίσουμε ότι είναι το πρώτο μήνυμα. Είναι η αναγκαία συνθήκη. Μετά τον πολιτικό λόγο, η ικανή ,η μόνη απάντηση στο φασιστικό φαινόμενο (όπως και στην αριστερή βία), είναι απλώς η νομιμότητα. Η κυβέρνηση εδώ έχει τον πρώτο λόγο. Κι όπως με παρρησία πρώτος ο Δήμαρχος Αθηναίων το έθεσε στη δημόσια σφαίρα. Κανένα από τα κρίσιμα ζητήματα, από το μεταναστευτικό και την οικονομία ως την ΧΑ, δεν μπορεί να διαχειριστεί  χωρίς την αυστηρή επιβολή της δημοκρατικής νομιμότητας. Στις σημερινές συνθήκες, μάλιστα, η νομιμότητα είναι ταυτόχρονα και η κύρια αναπτυξιακή παράμετρος…