Είθισται κάθε συζήτηση για το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα να περιλαμβάνει μία σειρά από αριθμούς και ποσοστά που άπτονται της βιωσιμότητας του. Είθισται επίσης, ένας άλλος σημαντικός αριθμός να παραγκωνίζεται. Η εξέλιξη του δημογραφικού και τα στοιχεία που συναποτελούν την καταγραφή του, είναι ίσως η σημαντικότερη «εξωταμειακή» παράμετρος της προοπτικής ενός ασφαλιστικού συστήματος.

Το ΔΙΚΤΥΟ στο κείμενο αυτό δεν παρουσιάζει μία ακόμα μελέτη για την ανάσχεση του Δημογραφικού προβλήματος της χώρας. Σκοπός μας είναι να υπογραμμίσουμε τη σημαντική παράμετρο που συνιστά η δημογραφική κρίση για την εξέλιξη του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και δη του Ασφαλιστικού συστήματος. Παρουσιάζουμε, όπως έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς, τις δημογραφικές τάσεις που διαμορφώνονται σε Ελλάδα και Ευρώπη, τις συγκρίσεις με τις υπόλοιπες γεωγραφικές περιοχές εκτός ΕΕ, το βαθμό που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και καταλήγουμε σε ένα σύντομο πλαίσιο προτάσεων, που εκτιμούμε ως τις πλέον εφικτές από όσες έχουν απασχολήσει τη δημόσια σφαίρα.

Η συζήτηση για το δημογραφικό επηρεάζεται προφανώς και από τη ροή των προσφύγων και μεταναστών και την επίδραση που θα έχει η ενσωμάτωση τους στην αύξηση του εργατικού δυναμικού.

Εισαγωγή

Ο πληθυσμός της Ευρώπης (ΕΕ 28) αλλάζει σημαντικά: γερνάει πιο γρήγορα συγκριτικά με άλλες ηπείρους, ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το συνολικό ποσοστό γονιμότητας έχει πέσει πολύ κάτω από τα δύο παιδιά. Ο πληθυσμός σε ορισμένες χώρες έχει αρχίσει να μειώνεται, ενώ σε άλλες η μετανάστευση αναπληρώνει τη χαμηλή γονιμότητα.

Τέτοιες αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού της ΕΕ, από κοινού με τις άλλες παγκόσμιες μεταβολές, όπως η αλλαγή του κλίματος η πιθανή έλλειψη φυσικών πόρων, θέτουν προκλήσεις για την ευημερία των ατόμων και των κοινωνιών. Σε αυτό το πλαίσιο, η περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την ευημερία της Ευρώπης. Οι πόροι του πλανήτη είναι πεπερασμένοι, και ταυτόχρονα το κοινωνικό κράτος σχεδόν παντού έχει ανάγκη μεταρρύθμισης, ώστε να παρέχει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα παροχές αξιοπρεπείς.

Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα για το κράτος πρόνοιας, αφορά στον μετασχηματισμό του ή όπως πολλοί υποστηρίζουν στην κρίση που περνά. Η σφοδρή οικονομική κρίση των τελευταίων ετών επηρέασε τους βασικούς δείκτες της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του κράτους πρόνοιας. Ετσι, το θέμα της εξέλιξης του δημογραφικού έχει καταστεί μείζον για την προοπτική του ασφαλιστικού συστήματος και κατ επέκταση του κοινωνικού κράτους. Με λίγα λόγια, μείωση του ποσοστού γεννήσεων σε συνδυασμό με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, έχουν οδηγήσει σε ελλείψεις του εργατικού δυναμικού και, ως εκ τούτου, σε μια συρρικνωμένη φορολογική βάση.

Ίσως το πιο ολοκληρωμένο πλαίσιο αναφοράς για τη συζήτηση σχετικά με τη δημογραφική πρόκληση που επηρέαζε το κράτος πρόνοιας κατά το παρελθόν ήταν οι διαρκώς μεταβαλλόμενοι ρόλοι των φύλων στην κοινωνία και στην οικογένεια Ωστόσο, η κατάρρευση των διαχωρισμών των φύλων έχει προ πολλού επέλθει. Η μεταβιομηχανική εποχή έχει επιφέρει μια μετατόπιση στους ρόλους των δύο φύλων, ως αποτέλεσμα της αυξημένης συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό των γυναικών. Επιπλέον, το κράτος πρόνοιας αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις στην εποχή των δημοσιονομικών περιορισμών με την αύξηση των δαπανών προκειμένου να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού.

Συνέχεια