Στην πρόσφατη τοποθέτησή του, κατά την ομιλία του στο Δημαρχείο γερμανικής πόλης, ο Κ. Σημίτης έθεσε κάποια σαφή ερωτήματα σχετικά με την κρίση, δίνοντας ο ίδιος τις απαντήσεις που αντιστοιχούν στις απόψεις του.
Εύλογα κανείς θα αναρωτηθεί πόσο εύκολα την εποχή εκείνη, περί το 2009/2010, μπορούσε μέρος των απόψεών του να χρησιμοποιηθεί από τους τότε Κυβερνώντες , επικουρικώς, στις αναζητήσεις λύσεων. Το ερώτημα ίσως είχε νόημα αν η αναφορά μας είχε να κάνει με άλλους πολιτικούς και όχι με τον Κ. Σημίτη, του οποίου οι απόψεις και η επεξεργασία τους είναι στέρεες, όχι ιδεοληπτικές και πάντοτε επεξεργασμένες. Όλοι αντιλαμβανόμαστε πως κάπως έτσι έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί εξαρχής τα ζητήματα της κρίσης στο πλαίσιο μιας διαπραγματευτικής realpolitic, ακόμα και με την πλάτη στον τοίχο, όπως περίπου τα είπε ο Κ. Σημίτης.
Μάλιστα, για την ιστορία του πράγματος, να πούμε πως πολύ πρόσφατα, έγκυρα ελληνικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ επισήμαιναν την απορία των ευρωπαίων για την απουσία οποιασδήποτε διόρθωσης ή προσθήκης στο αρχικό κείμενο του 1ου Μνημονίου, από την τότε Κυβέρνηση. Και υπήρχαν κάποιες πιθανότητες, ορισμένα πράγματα για την ύφεση, την επιμήκυνση και τους χρόνους προσαρμογών, να είχαν προβλεφθεί, καθώς οι δανειστές και η διαπραγματευτική τους ομάδα δεν είχαν ακόμα ίδιαν άποψη για το πώς διαχειριζόμαστε πολιτικά, με αβελτηρία πάντως τα ζητήματα διαρθρωτικών αλλαγών.
Η ουσία είναι πως στην ασφάλεια της χρονικής απόστασης από τα πρώτα συμβάντα της κρίσης, αρκετά ξανακοιτάζονται με άλλη ματιά, πιο αυστηρή. Όπως γράφει και η εξαιρετική Μ. Δούκα, «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ» και οι προβλεπτικές αλήθειες του Κ. Σημίτη -λέω εγώ- ακόμα περισσότερο. Κι όμως, όλοι το 2009 μισοξέραμε για το πραγματικό έλλειμμα. Τον Αύγουστο του 2009, κατά την είσπραξη αμοιβής μου από παραγωγικό υπουργείο για παρασχεθείσες υπηρεσίες, ακούω τον οικονομικό υπόλογο να μου διηγείται πως περιμένοντας στην Τράπεζα της Ελλάδος να πάρει το μπλοκ επιταγών για πληρωμές προμηθευτών, κρυφάκουσε χαμηλόβαθμους υπαλλήλους της ΤτΕ, να κουβεντιάζουν ανήσυχοι για το νούμερο του ελλείμματος, το οποίο -έλεγαν- είναι κοντά στο 13%.
Κι όμως, τρεις μήνες μετά ακούω έκπληκτος τον Γ. Παπανδρέου να λέει πως δεν είχε τα ακριβή στοιχεία και γι’ αυτό δεν πήρε εξαρχής τα μέτρα του. Στο μεταξύ είχε προλάβει να διοργανώσει δύο Ζάππεια, σαν τον πρωτύτερο Α. Σαμαρά, που είχε εξαγγείλει αυξήσεις έως και 3,5% για τις ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες και τόνους απροσδιόριστης πράσινης ανάπτυξης. Ο χρόνος στην αρχή προχωρούσε μακαρίως με ανέξοδους λεκτικούς βερμπαλισμούς και τον Ηγεμόνα ταξιδεύοντα. Και μιας και μιλάμε για περιβαλλοντικές ευαισθησίες, να θυμηθώ την ακτιβίστρια Υπουργό Περιβάλλοντος, η οποία βάλτωσε δεκάδες μικρά ή μεγάλα έργα (από τα ήδη περιορισμένα) για ανούσιους και αστήρικτους λόγους, μειώνοντας έτσι τις Κοινοτικές απορροφήσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, κατά περίπου 20% (πηγή: ΤΕΕ).
Η καινούργια Φλωρίδειος εκδοχή περί κηπουρών (η πρώτη ήταν στην εποχή της Φρειδερίκης, για την Ιστορία), άρχιζε να απλώνεται σαν βεντάλια .Αφήστε δε που μείζον εικονοκλαστικό διακύβευμα των εποχών εκείνων είναι, αν θα είναι το Καστελλόριζο ή ο Έβρος, ο τόπος ανακοινώσεως της ένταξης της χώρας στο Μνημόνιο -το 1ο , το κατά Σημίτη εξωπραγματικό. Το παιχνίδι χάνεται ανάμεσα στις τρείς πρώτες πληρωμές, τότε που οι δανειστές αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι σημαίνει ελληνική αβελτηρία και πελατειακός παρασιτισμός, αναφορικά με τις διαρθρωτικές αλλαγές και τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής. Τι άλλο μας ανέφερε ο πρώην Πρωθυπουργός; Μα φυσικά για το μορατόριουμ – το τελευταίο και μοιραίο- του Παπανδρέου και των συνεργατών του, με τον σκληρότερο πυρήνα του συνδικαλιστικού κατεστημένου, αρκετές πλευρές του οποίου, εκτός των άλλων, απομυζούσαν και κονδύλια του κράτους για επιπλέον βασιλικά προνόμια.
Εδώ να θυμηθούμε έναν δεκάρικο λόγο του πρωθυπουργεύοντος κατά το 2010, πως δεν ξεπουλιέται ούτε τετραγωνικό ελληνικής γης, όταν οι δανειστές, αργά τη νύχτα, πρότειναν και την έγγεια εκμετάλλευση που συντελείται ως δράση στις περισσότερες κανονικές χώρες της Ευρώπης κι έφυγαν σαν δαρμένοι από την παράπορτα γύρω στις 2 τα ξημερώματα. Λέγονταν λόγια της πλάκας, που παρουσιάζονταν ως σοβαρές κόκκινες γραμμές σε δραματικές διαπραγματεύσεις. Βλέπετε, από τότε που ο Γ. Παπανδρέου απομάκρυνε τον Σημίτη από την ΚΟ του ΠΑΣΟΚ, έγινε φανερή η ιλαρότητα με την οποία η άλλοτε ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ αντιμετώπιζε την Ευρωπαϊκή Ιδέα. Ακόμα δημο-φηφίζουμε για το Ευρωσύνταγμα (η αιτία αποκλεισμού Σημίτη).
Όταν πάλι κάποιοι -ονόματα δεν λέμε- προειδοποιούσαν εμπεριστατωμένα για την ανάμειξη του ΔΝΤ, ελοιδωρούντο ένθεν κακείθεν, ενώ όταν οι ίδιοι κάποιοι μιλούσαν έγκαιρα για στοχευμένη αναδιάρθρωση χρέους -προτείνοντας και οδικό χάρτη- απαξιώνονταν εντελώς από τους μαθητευόμενους σωτήρες. Κι όταν εκόντες – άκοντες συρθήκαμε σε μιαν ανακουφιστική μεν, εξοντωτική δε για τα Ταμεία και τους μικροομολογιούχους αναδιάρθρωση (πρόταση των δανειστών), οι μικρόνοες πανηγύριζαν.
Αυτά, μέσες-άκρες μας ξανάπε ο Κ. Σημίτης, τονίζοντας βέβαια την ανεπάρκεια του προγράμματος, όπως πια έχει διαμορφωθεί (και την αναπόφευκτη δυστυχία που πια κουβαλάει, θα πρόσθετα). Ζόρικες αλήθειες από έναν σοσιαλδημοκράτη μεταρρυθμιστή. Ακόμα και σήμερα η Πολιτική εξακολουθεί να ηττάται από νομικιστικές κουτοπονηριές στη μεθόδευση της έρευνας των διαφόρων αρχείων φοροφυγάδων. (Γι’ αυτά προσεχώς, όταν κάτσει ο κουρνιαχτός).
Και κάτι τελευταίο. Τώρα που η Κεντροαριστερά αναζητά τα πατήματά της, μεσούσης της κρίσης και των απωλειών της, πολύ συχνά θα θυμάται και θα επικαιροποιεί το λόγο του Κ. Σημίτη, ασφαλώς -ελπίζω- και με την παρουσία του.
*Ο Νίκος Γκιώνης είναι Πολιτικός Μηχανικός.