Αντιδρώ με δυσπεψία στο αντικυβερνητικό σύνθημα «Φύγετε» (#fygete). Τι θα πει «Φύγετε» σε μια δημοκρατία όπου οι εκλογές (και όχι οι διαδηλώσεις των οργισμένων μαζών) είναι αυτό που καθορίζει πότε έρχεται και πότε φεύγει μια κυβέρνηση; Τι θα πει «Φύγετε» προς μια κυβέρνηση που σε ενάμιση χρόνο προκάλεσε ήδη δύο εκλογές και ένα δημοψήφισμα και τα κέρδισε όλα; Η λαϊκή βούληση καταγράφεται στα πεζοδρόμια ή στο Κοινοβούλιο;
Επίσης, τι νόημα έχει το «Φύγετε» τώρα; Ο Τσίπρας πραγματοποίησε τη στροφή που ελπίζαμε. Συνεργάζεται με την Ευρώπη, στη βάση του μνημονίου που υπέγραψε και με το οποίο εξελέγη. Κρατάει τη χώρα στο ευρώ, ολοκλήρωσε την αξιολόγηση, υπέγραψε ακόμα και τις πρώτες σοβαρές αποκρατικοποιήσεις. «Φύγετε» (ή «Παραιτηθείτε») για ποιο ακριβώς από τα παραπάνω; Και τι δουλειά έχουν οι πολίτες, που κατέβηκαν πέρυσι να υπερασπιστούν μια Ευρωπαϊκή Ελλάδα, να αντιδρούν σήμερα με συγκεντρώσεις τύπου «Αγανακτισμένων»;
Αυτά τα ερωτήματα και οι ενστάσεις πιθανώς να κυριαρχούσαν εάν τα υπόλοιπα δεδομένα ήταν διαφορετικά. Εάν ο υπουργός Φίλης δεν μας υπενθύμιζε την ολοκληρωτικών αποχρώσεων δυσανεξία, που συνιστά δεύτερη φύση αυτής της κυβέρνησης. Ως «ένα κίνημα στα όρια της συνταγματικής ανοχής» χαρακτήρισε ο υπουργός Παιδείας την κίνηση «Παραιτηθείτε» – μια ευρεία πρωτοβουλία πολιτών που διεκδικούν να εκφράσουν νόμιμα και ειρηνικά τη διαμαρτυρία τους. Αυτό δήλωσε χωρίς συναίσθηση, χωρίς αιδώ. Ποιος; Ο υπουργός των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, που έχτισαν πολιτικές καριέρες εξωθώντας αγανακτισμένες μάζες σε καθημερινές εκδηλώσεις παραβατικότητας μετά το 2010, δικαιολογώντας τους προπηλακισμούς «μνημονιακών» υπουργών ως δίκαιη λαϊκή οργή, απειλώντας τους ότι «δεν θα μπορούν να σταθούν πουθενά». Τα «όρια της συνταγματικής ανοχής» στη νόμιμη διαμαρτυρία πολιτών ψηλάφισε ο υπουργός ενός κόμματος που ως αντιπολίτευση διαδήλωνε ότι «η χούντα δεν τελείωσε το ‘73» και ως κυβέρνηση έστησε το πιο αντισυνταγματικό δημοψήφισμα της μεταπολίτευσης, για να αγνοήσει το αποτέλεσμά του την επόμενη μέρα.
Πέρυσι το καλοκαίρι η κυβέρνηση Τσίπρα Ι ήρθε μια ανάσα από το να μετατρέψει μια αδύναμη, ηττημένη κοινωνία σε Βενεζουέλα. Υπουργοί της έδιναν συνεντεύξεις φορώντας στρατιωτικά άρβυλα και αναλύοντας πόσες βδομάδες μπορούν να αντέξουν στον «ευρωπαϊκό αποκλεισμό» τα υπάρχοντα αποθέματα πετρελαίου και πως μπορεί να αναλάβει ο στρατός την παραγωγή φαρμάκων. Δεν ξεχνιούνται αυτά. Πέρυσι το καλοκαίρι η κυβέρνηση προετοίμασε σκηνικό εκτροπής, έφερε τη χώρα σε σχεδόν προεμφυλιακό στάδιο. Τα φερέφωνά της λοιδορούσαν τους οπαδούς του «Ναι» ως γόνους πλουτοκρατών, δοσιλόγων και γερμανοτσολιάδων. Δεν ξεχνιούνται αυτά.
Ωστόσο, οι δημοκρατίες προχωρούν αναζητώντας τη χρυσή ισορροπία μεταξύ σύγκρουσης και συμφιλίωσης, μνήμης και λήθης. «Φύγετε τώρα», φώναζε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν αντιπολίτευση. Η σημερινή αντιπολίτευση πρέπει να υπερασπιστεί την αρχή ότι στη φιλελεύθερη δημοκρατία κυβερνούν οι νόμοι, τα συντάγματα, οι θεσμοί και όχι το ακατέργαστο θυμικό του μαινόμενου πλήθους. Αν δεν υπερασπιστούν οι «ΜενουμΕυρώπηδες» αυτή τη διάκριση, δεν απομένουν πολλοί να το κάνουν. Γι’ αυτό θα ήταν λάθος ένας ρεβανσισμός της σημερινής αντιπολίτευσης. Η εκτόνωση του δικαιολογημένου θυμού όμως (νόμιμα, συντεταγμένα, ειρηνικά) είναι αναγκαία, είναι και εξυγιαντική.
Θα είναι επομένως μια μεγάλη συλλογική διαμαρτυρία η συγκέντρωση της Τετάρτης. Για το βουνό των ψεμάτων στο οποίο χτίστηκε ο ναός της αποτυχίας. Για τους τεράστιους φόρους που θα πληρώσουν οι Ελληνες ως λογαριασμό της «αγέρωχης» διαπραγμάτευσης του 2015. Για την ανεύθυνη κατασπατάληση του πολύτιμου εθνικού πόρου που λέγεται χρόνος. Η οικονομία είχε έξι συνεχόμενα τρίμηνα θετικής μεγέθυνσης από το 2014 μέχρι τα μέσα του 2015, πριν κυλήσει ξανά στην ύφεση. Τα έξι χρόνια ύφεσης έγιναν οκτώ, και η κυβέρνηση Τσίπρα έχει ακέραια την ευθύνη. Το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε τόσο, που χρειάζεται πλέον τεράστια αναδιάρθρωση, για την οποία η διάθεση στα κοινοβούλια των εταίρων είναι μηδενική. Η οικονομία, που το 2014 ήταν ένας βαριά άρρωστος σε ανάρρωση, είναι τώρα ένας βαριά άρρωστος που υπέστη άλλα δυο εγκεφαλικά. Και η παραπομπή της ελάφρυνσης του χρέους για το 2018 αυξάνει τον κίνδυνο οι εταίροι να προτιμήσουν να χρηματοδοτήσουν το Grexit, για το οποίο μέχρι τότε η εγχώρια ζήτηση θα έχει αυξηθεί.
Γιατί μπορεί ο κ. Τσίπρας να στράφηκε τελικά στην Ευρώπη, αλλά το ρήγμα που άνοιξε ο εθνικολαϊκισμός, οι «χρεοδουλοπαροικίας» και «απεχθούς χρέους» ανοησίες, που αποτέλεσαν επίσημη πολιτική της χώρας το 2015, η καλλιέργεια κλίματος πολέμου με τους εταίρους, το ρήγμα που άνοιξε η δημοκοπία των περασμένων ετών είναι τεράστιο. Αποτυπώνεται ήδη στο τρομακτικό 71% των Ελλήνων (το υψηλότερο στην έρευνα του Ινστιτούτου Pew) με αρνητική εικόνα για την Ευρώπη, με το 68% να ζητάει επαναπατρισμό αρμοδιοτήτων από την Ε.Ε. στο εθνικό κράτος. Αυτή η ψυχική ρήξη με την Ευρώπη απειλεί να οδηγήσει στην πλήρη εθνική περιθωριοποίηση. Και γι’ αυτήν οι ευθύνες των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είναι τεράστιες.
Είναι, τέλος, και προληπτική η διαμαρτυρία της Τετάρτης, και εδώ φοβάμαι έχει δίκιο ο κ. Φίλης. Γιατί η κυβέρνηση αυτή έχει δείξει ότι στο πεδίο της λειτουργίας των θεσμών τα αντανακλαστικά της είναι κοντύτερα στον Μαδούρο, τον Κατζίνσκι και τον Ορμπαν από ό,τι σε οποιαδήποτε δυτικοευρωπαϊκή κυβέρνηση. Γι’ αυτό η επαγρύπνηση είναι δικαιολογημένη, είναι και αναγκαία.