Μερικές φορές αισθάνεσαι πως σ’ αυτή τη χώρα δεν υπάρχει σωτηρία.
Η Ευρώπη έχει αφήσει πίσω της τον «σύντομο εικοστό αιώνα (1914-1991)» και έχει περάσει σε άλλη ιστορική περίοδο, με τις ευρωπαϊκές κοινωνίες να βιώνουν συγκλονιστικές αλλαγές με βάση τα νέα δεδομένα που δημιουργούν η παγκοσμιοποίηση, οι θρησκευτικοί φανατισμοί, η τρομοκρατία, τα νέα μεταναστευτικά ρεύματα, τα προβλήματα ταυτότητας, οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.
Η Ελλάδα, επιπλέον, ζει χρόνια τώρα το δικό της δράμα, βουτηγμένη σε μια βαθιά κρίση απ’ την οποία δεν λέει ν’ ανασάνει. Κι αντί να κοιτάξουμε πώς θα μαζέψουμε όλοι μαζί τα συντρίμμια για να βγούμε επιτέλους στο ξέφωτο, γυρίζουμε δραματικά πίσω τον ιστορικό χρόνο και ξύνουμε πληγές που κάποια στιγμή νομίσαμε πως είχανε κλείσει. Και μάλιστα, όταν στην πολυτάραχη ιστορία μας, δύσκολα θα βρεθεί οικογένεια που να μην έχει τις δικές της οδυνηρές μνήμες.
Και όμως, τριάντα σχεδόν χρόνια πριν, το καλοκαίρι του 1989, σε μια εξόχως ταραγμένη πολιτική περίοδο, το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας είχε καταφέρει να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα εθνικής συμφιλίωσης. Η Βουλή, με την ψήφο των βουλευτών όλων των κομμάτων (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ενιαίου Συνασπισμού, περιλαμβανομένου δηλαδή και του ΚΚΕ), ψήφισε τον Ν.1863/1989 για την άρση των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου, προσδιορίζοντας μάλιστα ως εμφύλιο πόλεμο τη χρονική περίοδο αμέσως μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής (1944) μέχρι 31.12.1949, γεγονός με βαρύνουσα ιστορική και πολιτική σημασία σε σχέση και με τη μεγάλη συζήτηση μεταξύ των ιστορικών για την περιοδολόγηση της δεκαετίας του ‘40. Είχε προηγηθεί, το καλοκαίρι του 1982, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Παπανδρέου και με αρνητική στάση της ΝΔ (προεδρία Αβέρωφ), η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης με τον Ν.1285/1982. Ως χρόνος διεξαγωγής των αντιστασιακών ενεργειών αναγνωρίστηκε η περίοδος που αρχίζει από το τέλος των επιχειρήσεων του πολέμου 1940-41 και λήγει την ημερομηνία απελευθέρωσης κάθε περιοχής του Εθνικού Χώρου (για την Αθήνα ορίστηκε ως ημερομηνία λήξης η 18η Οκτωβρίου 1944).
Το χαρτί του διχασμού είναι καταστροφικό. Ας κοιτάξουμε επιτέλους μπροστά.