Στον καταιγισμό πληροφοριών, αποκαλύψεων και αναλύσεων των τελευταίων ημερών για τη Χ.Α., ελλοχεύει ένας πολύ σοβαρός κίνδυνος: Να θεωρήσουμε την όλη ιστορία, την ύπαρξη, τη δράση και την εξάπλωση του ναζιστικού μορφώματος σαν ένα “εργατικό ατύχημα” της πρόσφατης ιστορίας μας. Σαν λίγο πολύ τυχαίο γεγονός, το λάθος κόμμα στη λάθος συγκυρία της κρίσης. Σ’ αυτό κατατείνουν οι αναλύσεις εκείνες – που ενθέρμως υποστηρίζουν πολλοί από όλο το εύρος του συνταγματικού τόξου – ότι αιτία για το φαινόμενο της Χ.Α. είναι η κρίση, είναι δηλαδή λίγο-πολύ συγκυριακό και δεν υπάρχει ιδεολογικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Το εύλογο συμπέρασμα αυτής της ανάλυσης είναι απλό: αν τερματιστεί η κρίση, δεν θα υπάρχει πρόσφορο έδαφος για τη συντήρηση και εξάπλωση φασιστικών κομμάτων. Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται είναι ότι πριν από το 2009, η Χ.Α. είχε ένα ποσοστό της τάξης του 0,3%. Πριν, ήμαστε μια κοινωνία δημοκρατικών αγγέλων και η κρίση μας μεταμόρφωσε σε φασιστοειδείς διαβόλους. Σε επίρρωση έρχεται και το άλλο επιχείρημα, για τον μεγάλο αριθμό μεταναστών και λαθρομεταναστών. Σύμφωνα μ’ αυτό, το πρόβλημα το δημιουργεί ή το ενισχύει η παρουσία τους και δεν είναι τυχαίο ότι τα χρόνια που δεν είχαμε μετανάστες όλα έβαιναν καλώς. Παραβλέπεται, φυσικά, ότι ακριβώς αυτή η προσπάθεια, να εξοβελίσεις από την κοινωνία έναν φανταστικό και αναμφίβολα ανυπεράσπιστο αντίπαλο, αποτελεί μία από τις βασικές εκφράσεις του φασισμού.

.

Ευτυχώς, πληθαίνουν και οι φωνές που λένε ότι η ελληνική κοινωνία γνώριζε, αλλά επέλεξε να μην ασχοληθεί, ένα μεγάλο τμήμα της επικροτούσε και οι υπόλοιποι απλώς παρέμεναν στην ασφάλεια (;) της σιωπής τους. Πληθαίνουν οι φωνές που υποδεικνύουν τα σπέρματα του φασισμού, σε απόψεις και πρακτικές αποδεκτές σχεδόν από το σύνολο του πολιτικού φάσματος, στη μονομερή ενασχόληση με τον εαυτό μας, στην αποθέωση του πιο χυδαίου εθνικισμού, στην αδυναμία (για να μην πω απέχθεια) για διεξαγωγή και της πιο στοιχειώδους συζήτησης, στον εγκλωβισμό σε μανιχαϊστικές αντιλήψεις σχεδόν για κάθε τι (εμείς οι καλοί και οι κάτοχοι της αλήθειας, όλοι οι άλλοι κακοί και σφάλλοντες). Πληθαίνουν οι φωνές που καταδεικνύουν τα αποτελέσματα της νεοελληνικής ιδεολογίας του ελληνοκεντρισμού, που έχει διολισθήσει σε εθνικιστικές φαντασιώσεις και που αναγάγει την ελληνικότητα ως φοβικό και αμυντικό μηχανισμό. Μηχανισμό για ένα έθνος που έχει σταματήσει να παράγει υλικά ή πνευματικά, για ένα έθνος που έχει απεμπολήσει κάθε μη αυτοαναφορικό χαρακτηριστικό και καθίσταται σχεδόν αυτιστικό. Φωνές που αποκαλύπτουν την αρνητική περιουσία μας και καλούν να την αποτιμήσουμε, να τη διαχειριστούμε και στο τέλος να εξαλείψουμε τις επενέργειές της από το συλλογικό μας χαρτοφυλάκιο.

.

Προδήλως είναι θετική εξέλιξη η εμπλοκή της Δικαιοσύνης με το θέμα της Χ.Α. και θα πρέπει η εξέλιξη να είναι μέχρι το τέλος. Δεν επαρκεί όμως. Θα πρέπει να αναμετρηθούμε με τις ευθύνες μας και πρώτα απ’ όλα να τις αναλάβουμε. Δηλαδή, θα πρέπει να ανοίξουμε επιτέλους μια συζήτηση σοβαρή (και όχι με το συνηθισμένο τρόπο των λεκτικών πυροβολισμών, ως κάτοχοι της αλήθειας, αλλά ως σκεπτόμενα υποκείμενα, που σε μια πολύπλοκη πραγματικότητα προβάλλουν ισχυρισμούς που μόνο τείνουν προς την αλήθεια και διαρκώς την αναζητούν).

.

Θα πρέπει, επιτέλους, να κατανοήσουμε ότι το περίφημο συνταγματικό τόξο, όπως πολύ καλά το ορίζει ο Δημήτρης Κυρίτσης στα ΝΕΑ της 09/10/13, δεν προσφέρεται για αποκλεισμούς. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το να αποκλείω σημαίνει αυτό-αποκλείομαι. Βέβαια, οι πρακτικές μέχρι τώρα των κομμάτων του συνταγματικού τόξου, δεν προσφέρεται για αισιοδοξία. Ανακοινώσεις επί ανακοινώσεων, αναρτήσεις σημαιών κομματικής ευκαιρίας, πολιτικαντισμοί αντί πολιτικής. Δημοκρατία σημαίνει πολλαπλότητα, πολυφωνία, διαφορά και αυτά καλούμαστε και να υπερασπιστούμε και να αναδείξουμε σε μια κοινωνία χειμαζόμενη όχι μόνο από την κρίση, αλλά και από τα αδιέξοδα από τη δράση των πολιτικών και πνευματικών ελίτ και την απήχηση των παραδειγμάτων που αυτές προσέφεραν.

.

Η πολιτική ευθύνη επιβάλλει την ανάληψη πρωτοβουλιών, εδώ και τώρα. Η ουσιαστική συζήτηση είναι εκ των ουκ άνευ για την αλλαγή. Παράλληλα, υπάρχουν πολλές πλευρές της σύγχρονης κοινωνίας μας, μέρος της αρνητικής περιουσίας μας, που προσφέρονται για άμεση αλλαγή και έτσι να συμβάλλουν όχι μόνο ως παράδειγμα, αλλά και θωράκιση από τους εχθρούς της δημοκρατίας. Ενδεικτικά αναφέρονται:

.

.
• ·Η απόλυτη και στην πράξη καταδίκη της βίας. Αυτό αφορά όλα τα πολιτικά υποκείμενα και εξαίρεση δεν είναι νοητή. Αυτό αφορά και το Κράτος, που έχει βέβαια το νομιμοποιημένο μονοπώλιο της βίας, αλλά σε μια σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία, το μονοπώλιο αυτό περιορίζεται στη νόμιμη άμυνα, χωρίς να παραχωρείται κάποια γενική εξουσία άσκησης βίας. Στα πλαίσια αυτά, η αντίδραση της Πολιτείας σε εκτροπές όπως η περίφημη ζαρντινιέρα, ο ξυλοδαρμός των συλληφθέντων στην Κοζάνη τον προηγούμενο χειμώνα ή οι προσφάτως αποκαλυφθείσες βιαιοπραγίες ένστολων εν ώρα υπηρεσίας, θα πρέπει να είναι άμεση, ριζική και αποτελεσματική. Μια τέτοια αντίδραση, όχι μόνο προστατεύει την ουσία της δημοκρατίας, αλλά δρα και με τρόπο παραδειγματικό και διαπαιδαγωγικό για τους πολίτες. Την ίδια ευθύνη προάσπισης της ουσίας της δημοκρατίας και προσφοράς παραδείγματος, φυσικά έχουν και τα πολιτικά κόμματα, τα οποία θα πρέπει όχι μόνο να απέχουν από πράξεις βίας, αλλά και να μην προσφέρουν ιδεολογική κάλυψη. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο Σταύρος Τσακυράκης στα ΝΕΑ στις 21/09/13 και ο Δημήτρης Ψυχογιός στο πρόσφατο βιβλίο του, το δράμα της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας είναι η ανοχή πρακτικών επιβολής και βίας και συχνά η ιδεολογική δικαιολόγησή τους.

.

• · Το περίφημο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, έχει απασχολήσει πολύ και απασχολεί εκ νέου. Καλοδεχούμενο, αλλά είναι απορίας άξιο ότι δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο νόμο περί ιθαγένειας. Μία σύγχρονη νομοθεσία για την απόδοση ιθαγένειας, συμβατή με τις ευρωπαϊκές πρακτικές και δεδομένα, αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο για την αποσόβηση αδικιών και για την προστασία ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Ελπίζω ότι οι σχετικές συζητήσεις και διαδικασίες θα ξεκινήσουν άμεσα, πριν γίνουμε συλλογικά “ασπόνδυλοι” κατά την περίφημη απόφαση του ΣτΕ.

.

• ·Ριζική αντιμετώπιση όχι μόνο του ζητήματος της βίας στα γήπεδα, αλλά συνολικότερα του θέματος των συνδέσμων των οργανωμένων οπαδών. Σ’ αυτούς τους ιδιωτικούς, οπαδικούς, παρακρατικούς στρατούς εκκολάφθηκαν με το αζημίωτο τα λεβεντόπαιδα με τις μαύρες μπλούζες. Πρόσφατα θρηνήσαμε ακόμα έναν νεκρό και λίγα 24ώρα πριν, εξερράγη βόμβα σε γραφεία συνδέσμου. Και φυσικά απαιτείται ριζικός εκσυγχρονισμός και εκδημοκρατισμός (ναι, μην απορείτε, εκδημοκρατισμός) του όλου συστήματος του αθλητισμού στην Ελλάδα. Απλώς να θυμίσω ότι από τις ελάχιστες διατάξεις που ψήφισε η Χ.Α. στη Βουλή, σε αγαστή σύμπνοια με την τρικομματική τότε συγκυβέρνηση, τον Αύγουστο του 2012, ήταν η νομιμοποίηση ή έστω διευκόλυνση της φοροδιαφυγής των μεγάλων ΠΑΕ.

.

• ·Η εκπαίδευση, αν και παραμένει μεγάλος ασθενής στην Ελλάδα, προσφέρεται για άμεσες παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες στο θέμα της ανάπτυξης της κουλτούρας της πολλαπλότητας, της διαφοράς και της ανεκτικότητας. Και θα ήθελα να δω πρωτοβουλίες όχι μόνο από το Υπουργείο Παιδείας, αλλά και από τους Δήμους, τον βασικό αυτόν πυλώνα των τοπικών κοινωνιών. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν, και οι δημοτικοί άρχοντες ας μη βιαστούν να προβάλλουν δικαιολογίες για πενιχρά οικονομικά, γιατί οι πρωτοβουλίες αυτές δεν χρειάζονται χρήματα. Δημοκρατική πεποίθηση και εν τη πράξει φροντίδα της τοπικής κοινωνίας χρειάζονται.

.

.

Η απαρίθμηση θα μπορούσε να βαίνει επί μακρόν. Ίσως δεν έχει τόση σημασία από πού θα αρχίσουμε, αλλά επιτέλους να αρχίσουμε. Ο Ζαν Αμερί, κρατούμενος σε Άουσβιτς, Μπούχενβαλντ και Μπέργκεν-Μπέλζεν, τελειώνοντας το βιβλίο του “Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση” καταλήγει: “Σε τελευταία ανάλυση, το μόνο που με διαφοροποιεί από τους ανθρώπους ανάμεσα στους οποίους κυλά η ζωή μου, είναι μια ασταθής ανησυχία. Πρόκειται πάντως για κοινωνική και όχι μεταφυσική ανησυχία. Δεν νιώθω να με συνθλίβει ούτε το Είναι ούτε το Μηδέν ούτε ο Θεός ή η απουσία του Θεού, παρά μόνο η κοινωνία: αυτή και μόνο αυτή ευθύνεται για τη διαταραχή της υπαρξιακής μου ισορροπίας απέναντι στην οποία πασχίζω να επιβάλω την όρθια βάδιση. Αυτή και μόνο αυτή μου στέρησε την εμπιστοσύνη στον κόσμο.”