Η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-19) προκάλεσε πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, τα οποία διαπερνούν όλα τα κοινωνικά συστήματα, από το σύστημα υγείας και το οικονομικό μέχρι το εκπαιδευτικό και το πολιτικό. Ταυτοχρόνως έθεσε την παγκόσμια κοινότητα μπροστά στις ευθύνες της για την μέχρι τώρα ιστορική της διαδρομή και τις πολυδιάστατες επιπτώσεις, που έχει στην πραγματικότητα και στην πορεία προς το μέλλον. 

Η μέχρι τώρα διαδρομή της δείχνει, ότι οι επιλογές για την κατεύθυνση της εξέλιξης και η διαχείριση της δεν συμπορεύονται με την βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας και του οικοσυστήματος, όπως οριοθετούνται από το ανθρώπινο συμφέρον. Η πραγματικότητα, που διαμορφώνεται, δεν διασφαλίζει την ζωή του ανθρώπου σε πλανητικό επίπεδο και την κάλυψη των βασικών αναγκών του, ως ατομικού και συλλογικού υποκειμένου, με κοινωνική δικαιοσύνη και στόχο την ευημερία σε ένα βιώσιμο φυσικό περιβάλλον. 

Για την πραγμάτωση του ανθρώπινου συμφέροντος πρέπει να δημιουργηθούν οι αναγκαίες συνθήκες για την κάλυψη των αναγκών του σύγχρονου ανθρώπου στο ατομικό και στο κοινωνικό πεδίο. Βασικά εργαλεία για την δημιουργία τους στο ισχύον μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης είναι το πολιτικό και το οικονομικό σύστημα. 

Το μεν πρώτο (πολιτικό) ως μέσο έκφρασης της ελεύθερης βούλησης των πολιτών ως ατόμων και ως κοινωνικού συνόλου και το δεύτερο (οικονομικό) ως εργαλείο για την χρηματοδότηση της κάλυψης των ανθρώπινων αναγκών. 

Οι συνθήκες, που πρέπει να διαμορφωθούν για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών στο ατομικό επίπεδο, καλύπτουν τα πεδία της υγείας, της εργασίας, της παιδείας, της παραγωγής κοινωνικών αξιών και όχι διοχέτευσης καταναλωτικών προτύπων, της πολιτικής λειτουργίας με βάση την έκφραση της ελεύθερης βούλησης των πολιτών και την εκπροσώπηση της κοινωνικής πλειοψηφίας στο επίπεδο της διακυβέρνησης. 

Στον τομέα της υγείας οι συνθήκες δεν είναι επαρκείς, ώστε να εγγυώνται την κάλυψη των πολιτών. Αυτό οφείλεται από το ένα μέρος στην λογική της οικονομικής απόδοσης του συστήματος ασφάλισης και από το άλλο στην αδυναμία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού σε συνθήκες μεγάλης ρευστότητας λόγω των μη ελεγχόμενων επιπτώσεων της δυναμικής της εξέλιξης, όπως είναι η πανδημία του κορωνοϊού εξαιτίας των ανθρώπινων παρεμβάσεων στη φύση. 

Το ίδιο ισχύει και σε σχέση με τις επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου από την χρήση χημικών σκευασμάτων στις γεωργικές καλλιέργειες ή την μονοκουλτούρα σε αυτό τον τομέα και τις επιπτώσεις στα διάφορα είδη του ζωϊκού πλούτου του πλανήτη (πολλά είδη εξαφανίζονται). Ας μην ξεχνάμε και τον ανθρώπινο ρόλο στην δρομολόγηση της κλιματικής αλλαγής και τις καταστροφικές επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου και στο οικοσύστημα. 

Στον τομέα της παιδείας ο προσανατολισμός σε σχέση με το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού συστήματος εξαντλείται στην κάλυψη των αναγκών των εργασιακών ρόλων των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων, ώστε να είναι λειτουργικά και κερδοφόρα. Γι? αυτό δεν γίνεται επαρκής προσπάθεια για την καλλιέργεια της ορθολογικής σκέψης στους πολίτες, ώστε να διαμορφώνουν άποψη και στάση μετά από ανάλυση των δεδομένων της σύγχρονης πολύπλοκης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας. 

Η εργασιακή απασχόληση θεωρητικά είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Στην πράξη όμως εξαρτάται από την δυνατότητα του οικονομικού συστήματος σε εθνικό επίπεδο να δημιουργεί θέσεις εργασίας σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο. 

Οι κοινωνικές αξίες δεν παράγονται πλέον στις τοπικές κοινωνίες. Έχουν υποκατασταθεί από τα καταναλωτικά πρότυπα, που διοχετεύονται μαζικά κυρίως από τα εικονικά Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και υπηρετούν ανάγκες του οικονομικού συστήματος. 

Η έκφραση της ελεύθερης βούλησης των πολιτών είναι πλέον εφικτή μόνο θεωρητικά, διότι το μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης δεν παρέχει σε επαρκή βαθμό την δυνατότητα λειτουργικής, πολυδιάστατης και ουσιαστικής ενημέρωσης για την σύνθετη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, ενώ και ο πολίτης δεν διαθέτει τα απαραίτητα μεθοδολογικά εργαλεία για την ανάλυση της. Γι? αυτό και είναι εύκολο να γίνει αντικείμενο χειραγώγησης. 

Η δε εκπροσώπηση της κοινωνικής πλειοψηφίας στο επίπεδο της διακυβέρνησης δεν είναι εφικτή, όταν είτε οι πολίτες δεν γνωρίζουν τις παραμέτρους διαμόρφωσης της πραγματικότητας, ώστε να κάνουν συνειδητές πολιτικές επιλογές, είτε η ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης από πολιτικούς σχηματισμούς είναι αποτέλεσμα εκλογικών συστημάτων (π.χ. ενισχυμένη αναλογική) και δεν εκφράζει την βούληση της κοινωνικής πλειοψηφίας. Γι? αυτό δεν γίνεται ουσιαστικός πολιτικός διάλογος. 

Στο συλλογικό επίπεδο οι αναγκαίες συνθήκες για την πραγμάτωση του ανθρώπινου συμφέροντος εκτείνονται από την ύπαρξη κοινωνικής συνοχής, την διατήρηση της πολυπολιτισμικής πλανητικής πραγματικότητας με ταυτόχρονη προώθηση της διαπολιτισμικής προσέγγισης και σε λειτουργικό βαθμό όσμωσης, την μακροπρόθεσμη διαχείριση του χρόνου, την παγκόσμια διακυβέρνηση με νομιμοποίηση στο πλαίσιο δημοκρατικής πολιτικής λειτουργίας με πλανητική αναφορά και προσανατολισμό μέχρι την ελεγχόμενη κινητικότητα με κριτήριο την ισορροπία στην ζωή του ατόμου και την θετική κοινωνική ενσωμάτωση του στην χώρα υποδοχής. Ο κατάλογος ολοκληρώνεται με την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης και των τεχνολογικών της εφαρμογών με ηθικό προσανατολισμό και κριτήριο την ευημερία της παγκόσμιας κοινότητας σε μια βιώσιμη για τον άνθρωπο και το οικοσύστημα πραγματικότητα. 

Μέχρι τώρα δεν πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την οικοδόμηση αυτών των συνθηκών, οι οποίες είναι αναγκαίες για την πραγμάτωση του ανθρώπινου συμφέροντος. Κατ? αρχήν η λογική του εθνικισμού και του εθνικού συμφέροντος δεν συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας λειτουργικής μορφής παγκόσμιας διακυβέρνησης, ούτε προωθεί την δημοκρατική πολιτική λειτουργία με πλανητική αναφορά και προσανατολισμό. 

Ακόμη και σε υπερεθνικά μορφώματα, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πολιτικά συστήματα των κρατών-μελών κινούνται με λογική εθνικού συμφέροντος, αφού και η νομιμοποίηση τους εξαντλείται στα εθνικά όρια. Πολύ πιο δύσκολο βέβαια είναι να οικοδομηθεί μια μορφή παγκόσμιας διακυβέρνησης, αν και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας το επιβάλλει, εάν η παγκόσμια κοινότητα επιθυμεί να απαλλαγεί από την λογική της κυριαρχίας των ισχυρών οικονομικά και πολιτικά χωρών. 

Σε σχέση με την πολυπολιτισμικότητα και την διαπολιτισμική προσέγγιση και όσμωση η προοπτική δεν είναι θετική. Σταδιακά η διαφορετικότητα και ο πολιτισμικός πλούτος υποκαθίστανται από τα πλανητικής ισχύος καταναλωτικά πρότυπα, τα οποία λειτουργούν με λογική κοινωνίας του θεάματος, ενώ ταυτοχρόνως απενεργοποιούν τις όποιες κοινωνικές αξίες έχουν ακόμη περιορισμένη επιρροή. Γι? αυτό και η κοινωνική συνοχή είναι πολύ «χαλαρή». 

Τέλος η κινητικότητα προσανατολίζεται στην εργαλειοποίηση των μετακινούμενων πληθυσμών στο πλαίσιο της αξιοποίησης τους για την λειτουργικότητα και την αύξηση της κερδοφορίας του οικονομικού συστήματος. 

Το ίδιο ισχύει και για την επιστημονική γνώση και τις τεχνολογικές της εφαρμογές με σημείο αναφοράς την λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των κοινωνικών συστημάτων. Αυτό συμβαίνει χωρίς ηθικό προσανατολισμό. Αρκεί να αναφερθούν η χρησιμοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγική διαδικασία με αποτέλεσμα την μείωση των θέσεων και του κόστους εργασίας, καθώς και η αξιοποίηση της για την κατασκευή των λεγόμενων ρομπότ-δολοφόνων και την χρησιμοποίηση τους σε πολεμικές συγκρούσεις. 

Το υπαρξιακών διαστάσεων πρόβλημα, που δημιουργείται, ως προς την δυνατότητα τόσο του πολιτικού όσο και του οικονομικού συστήματος να υπηρετήσουν το ανθρώπινο συμφέρον με την οικοδόμηση των αναγκαίων συνθηκών στην πραγματικότητα, δεν συνειδητοποιείται, διότι προϋποθέτει την αλλαγή τρόπου σκέψης και διαχείρισης της εξέλιξης και την πολύ ταχύτερη διαχείριση του χρόνου στο πολιτικό πεδίο, ώστε οι αποφάσεις να προδιαγράφουν την εξέλιξη και να μην αρκούνται στην «εκ των υστέρων» νομιμοποίηση της, χωρίς να είναι εύκολη η αποφυγή ή η αντιμετώπιση των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων. 

Η δυναμική, που αναπτύσσεται, δείχνει, ότι βρίσκει την παγκόσμια κοινότητα απροετοίμαστη και αδύναμη να επεξεργασθεί και να ενεργοποιήσει ένα διαφορετικό μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, το οποίο βασίζεται σε διαφορετικές προτεραιότητες και λειτουργίες των κοινωνικών συστημάτων, που υπηρετούν το ανθρώπινο συμφέρον και όχι τον συστημικό πραγματισμό και την μονοδιάστατη οικονομική του οπτική. 

Αυτόματα τίθεται το ερώτημα, πως θα κινηθούν το πολιτικό και το οικονομικό σύστημα για την αντιμετώπιση τόσο των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού όσο και των γενεσιουργών αιτίων τέτοιας εμβέλειας προβλημάτων, που σχετίζονται με την ανθρώπινη δραστηριότητα και τις παρεμβάσεις της στο φυσικό περιβάλλον. 

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το 2020 η οικονομική ύφεση θα κυμανθεί στο 3%, ενώ το 2021 θα υπάρξει ανάπτυξη 5,8%. 

Στην Ευρωζώνη το 2020 η ύφεση θα κυμανθεί στη Γερμανία στο 7%, στη Γαλλία στο 7,2%, στην Ιταλία στο9,1%, ενώ το 2021 θα υπάρξει ανάπτυξη 5,2% στη Γερμανία, 4,5% στη Γαλλία και 4,8% στην Ιταλία. 

Στην Ελλάδα το 2020 η ύφεση θα κυμανθεί στο 10% και η ανεργία στο 22,3%. Το 2021 θα υπάρξει ανάπτυξη 5,1%, ενώ η ανεργία θα κινηθεί στο 19%. 

Αυτά τα δεδομένα διαμορφώνουν πολύ αρνητικές συνθήκες ως προς την προοπτική πραγμάτωσης του ανθρώπινου συμφέροντος. Ταυτοχρόνως όμως παρέχεται η ευκαιρία για την ανάπτυξη προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο αναίρεσης των δομικών αιτίων των αδιεξόδων του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης (ανεργία, μη πρόσβαση όλων των πολιτών στο σύστημα υγείας, πολιτική λειτουργία χωρίς συνείδηση των επιπτώσεων των επιλογών κ.λ.π.) και των κινδύνων, που απειλούν την βιωσιμότητα του ανθρώπου και του οικοσυστήματος (κλιματική αλλαγή, πανδημίες, πείνα κ.λ.π.).