Αυτό που θα καταγράψουν οι ευρωεκλογές του 2024, είναι η ρήξη μεταξύ προοδευτικότητας και λαϊκότητας. Εδώ και πολλά χρόνια, έχει διαφανεί πως τα λαϊκά στρώματα ενοχλούνται από την αναδυόμενη προοδευτική ατζέντα. Αντιδρούν από την εποχή του «τρίτου δρόμου» στην εξοικείωση των «κεντροαριστερών» με τον νεοφιλελευθερισμό, στις αναστατώσεις που απαιτεί η «κλιματική δικαιοσύνη» και στον δικαιωματισμό που επισύρει η προϊούσα εξατομίκευση της κοινωνίας. Στο άλλο μέλος της ίδιας εξίσωσης, τα προοδευτικά κόμματα υποβαθμίζουν διαρκώς το κοινωνικό ζήτημα. Από εργατικά κόμματα έγιναν εκφραστές των μεσοστρωμάτων. Όσο αυτά διευρύνονταν και ευημερούσαν, τα προβλήματα σπρώχνονταν κάτω από το χαλί. Όταν στόμωσε η κοινωνική κινητικότητα και βάλτωσε το επίπεδο ζωής, η υποχώρηση μετατράπηκε σε κατάρρευση.
Η διάσταση με την πλειοψηφία έγινε διαζύγιο τη δεκαετία του 2010. Το 2016, η νίκη Τραμπ στηρίχτηκε στα «μπλε κολάρα» που είχαν πέσει θύματα της Παγκοσμιοποίησης. Στο εργαστήριο της μετακομμουνιστικής «Νέας Ευρώπης», ο επελαύνων «μη-φιλελευθερισμός» συνδύασε πετυχημένα τον οικονομικό λαϊκισμό με την επίκληση της αξιακής ακινησίας: «ψωμί-παιδεία-ελευθερία», αλλά και «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Ο συνδυασμός αποδείχθηκε ακατανίκητος για τα λαϊκά στρώματα.
Από την άλλη, οι προοδευτικοί έχαναν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Όλα τα ιδεώδη τους, η δημοκρατία, τα δικαιώματα και η οικολογία ακούγονταν ολοένα και περισσότερο σαν κωδικοί για την παγίωση των ανισοτήτων και του πλουτισμού των ελίτ. Ο χώρος αριστερά του κέντρου συρρικνώθηκε. Από το μισό του εκλογικού σώματος, εκφράζει πια το 1/3 του.
Τα καλά νέα είναι πως ο «πλουτολαϊκισμός» δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις στα προβλήματα της κοινωνίας. Ακόμα κι αν εξοστρακισθεί κι ο τελευταίος μετανάστης και σημαιοστολιστεί και το τελευταίο μπαλκόνι, οι ανισότητες και η Κλιματική Κρίση θα παραμείνουν ατόφιες, πιθανότατα καταστροφικότερες. Μόνο ο φασισμός μπορεί να παγιώσει την κυριαρχία των εθνολαϊκιστών. Αλλά ο δρόμος μέχρι εκεί είναι ακόμα δύσβατος και μακρύς. Οι προοδευτικοί μπορούν να επανέρθουν.
Προφανώς, κάθε προοδευτικός θα σας πει πως η διχοτομία «λαϊκότητα ή προοδευτισμός» είναι «ψευτοδίλημμα» και πρέπει να απαντηθεί με τη σύνθεση των δύο. Χαίρω πολύ, ο προορισμός είναι σαφής. Αυτό που είναι αχαρτογεωγράφητο, είναι η πορεία προς τα εκεί. Είναι άραγε καλύτερα να επιμείνεις στην μονότονη επανάληψη της σοσιαλφιλελεύθερης ρητορικής, έως ότου ο κόσμος «συνειδητοποιήσει» πως αυτή είναι προς το συμφέρον του; Ή μήπως είναι προτιμητέο, να επανέλθεις στις κοινωνικές και λαϊκές σου ρίζες, υποστέλλοντας τις σημαίες του κοσμοπολιτισμού, των δικαιωμάτων και της οικολογίας, με σκοπό «να αφεθείς στον άνεμο για να τον καβαλικέψεις»; To δίλημμα είναι αναπόφευκτο -και λύνεται μόνο με σαφείς και επώδυνες επιλογές.