Ο καθηγητής κοινωνικής πολιτικής στο Πάντειο Γιάννης Σακέλλης μου είπε στη διάρκεια μιας φιλικής συζήτησης ότι το μόνο πραγματικό αντίμετρο απέναντι στις μειώσεις συντάξεων θα ήταν η ισχυροποίηση του δημόσιου συστήματος υγείας. Εχει δίκιο. Αν ο συνταξιούχος είναι και αισθάνεται ασφαλής ως προς την περίθαλψή του δεν θα έχουν τόση σημασία οι περικοπές, ούτε αυτές που ρητορικά αποκλείστηκαν και στην πράξη έγιναν, ούτε εκείνες που έρχονται. Τον ρώτησα αν αυτό θα μπορούσε να γίνει με ένα κράτος χρεοκοπημένο και μου είπε μια σειρά από παρεμβάσεις χωρίς δημοσιονομικό κόστος που θα μπορούσαν άμεσα να φέρουν βελτίωση στη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων. Φαντάζομαι ότι έχουμε και άλλους σαν τον Σακέλλη που ξέρουν τι πρέπει να γίνει για να ανακουφιστούν οι πολλοί χωρίς να διογκωθούν τα ελλείμματα και χωρίς να προκληθεί ρήξη με τους θεσμικούς πιστωτές μας.
Αλλά ποια τύχη να έχουν οι γνώστες, οι άξιοι και οι ικανοί σε μια πραγματικότητα που καθορίζεται από μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Με άλλα λόγια, πώς μπορούν να προσφέρουν αυτοί που έχουν να προσφέρουν όταν κινούνται τόσα παράλληλα συστήματα για να μείνει κλειστό το επάγγελμα του πολιτικού και του μετόχου της εξουσίας.
Λόγω δουλειάς ξέρω αρκετούς που είναι σε θέση να καταθέσουν σοβαρές προτάσεις στα πεδία του επιστημονικού τους ενδιαφέροντος. Οι περισσότεροι δεν θέλουν καν να αναζητήσουν δυνατότητα να εκφράσουν τις σκέψεις τους προς ένα ευρύτερο κοινό από την παρέα τους. Είτε δεν βρίσκουν πως έχει κανένα νόημα, άλλοι φοβούνται κάτι ακαθόριστο, κάποιοι αισθάνονται πως θα λερωθούν αν βαδίσουν στον δημόσιο χώρο, ορισμένοι απλώς βαριούνται και ίσως λίγοι στέκονται και περιμένουν μια ευκαιρία. Αλλά η ευκαιρία δεν θα τους δοθεί. Γιατί αυτοί που έχουν τη δύναμη να ανοίξουν τους δρόμους δεν ενδιαφέρονται να βρουν ποιος μπορεί να κάνει τη δουλειά, αλλά μόνο ποια επιλογή υπηρετεί την κομματική σκοπιμότητα.
Με αυτή την έννοια, το παιχνίδι είναι χαμένο. Στην κατάσταση που βρισκόμαστε μόνο αν έβγαιναν μπροστά όσοι μπορούν να τραβήξουν τη χώρα προς τα πάνω θα είχαμε κάποια τύχη. Ισως το πιο ουσιαστικό αντίμετρο απέναντι στους μνημονιακούς καταναγκασμούς θα ήταν η αξιοποίηση των καλύτερων που έχουμε για να αντιμετωπιστούν τα δύσκολα: Ποιοτική υγεία και παιδεία για όλους, ένα κράτος που λειτουργεί, μια Δικαιοσύνη αξιόπιστη και γρήγορη, ένα ασφαλιστικό και ένα φορολογικό ορθολογικό, αποτελεσματικό και δίκαιο.
Αλλά απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο. Είναι ένας από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους απέχουμε πολύ από το να γίνουμε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα στην οποία μπορεί ένας νέος να ονειρεύεται.