Η ανάρτηση αφίσας στο μετρό της Αθήνας, που ουσιαστικά ήταν εναντίον των αμβλώσεων, και η κυβερνητική απόφαση για την απαγόρευσή της πυροδότησαν μια έντονη συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στα μέσα ενημέρωσης για το εάν έπρεπε να επιτραπεί ή όχι μια τέτοια ανάρτηση, που είχε έντονα στοιχεία ψευδολογίας και παραπληροφόρησης. Θα περίμενε κανείς ότι αυτή η αντιπαράθεση θα ήταν η αρχή για έναν πολιτισμικό πόλεμο που κρατάει δεκαετίες, ιδίως στις ΗΠΑ, ανάμεσα στους pro-choice και τους pro-life. Οι πρώτοι είναι υπέρ των αμβλώσεων, οι δεύτεροι κατά. Ομως δεν πρόκειται για αυτό.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή η συζήτηση ήταν ιδιαίτερα θερμή ανάμεσα σε αυτούς που αυτονόητα είναι υπέρ των αμβλώσεων. Οι δύο βασικές θέσεις που υποστηρίχτηκαν ήταν εκείνη που θεωρεί ότι οποιαδήποτε απαγόρευση είναι αντίθετη με τη θεμελιώδη αρχή της ελευθερίας και εκείνη που υποστηρίζει ότι στις δημοκρατίες υπάρχουν όρια στο επιτρεπτό. Ουσιαστικά πρόκειται για αυτό που ο καθηγητής William Downs, στο εξαιρετικό βιβλίο του Πολιτικός Εξτρεμισμός στις Δημοκρατίες, η καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας, είχε αποκαλέσει «το αιώνιο δημοκρατικό δίλλημα της ανοχής της μισαλλοδοξίας». Η πρώτη άποψη υποστηρίχτηκε από τον Ηλία Κανέλλη, ανάμεσα σε πολλούς άλλους, και τεκμηριώθηκε από αυτά που είχε πει ο Σταύρος Τσακυράκης, που έφυγε τόσο νωρίς για το μεγάλο ταξίδι: «Χωρίς ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει δημοκρατία και, επίσης, χωρίς ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει ατομική ολοκλήρωση», προσθέτοντας ότι το όριο του δικαιώματος είναι «αν ο λόγος επιφέρει άμεση βλάβη».

Προσωπικά πιστεύω ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες έχουν και δικαίωμα και υποχρέωση να υπερασπιστούν τις αρχές τους, το δημοκρατικό κεκτημένο. Μάλιστα με τον Τσακυράκη είχαμε μια παθιασμένη αντιπαράθεση για αυτό το θέμα πριν από μερικά χρόνια. Η μαχητική υπεράσπιση είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος αντίθεσης απέναντι στους εξτρεμιστές, τους λαϊκιστές και τους μισαλλόδοξους. Αυτή η υπεράσπιση δεν μπορεί να είναι μόνο ιδεολογική. Πάντα με στάθμιση των αποτελεσμάτων και της πιθανότητας ηρωοποίησης των μισαλλόδοξων, θα είναι και διοικητική-δικαστική, όταν χρειαστεί. Για παράδειγμα, στη Γερμανία ο ρατσιστικός λόγος, ναι ο λόγος, διώκεται ποινικά.

Αξίζει, με αφορμή αυτό το γεγονός, να στοχαστούμε ξανά τι είδους δημοκρατία θέλουμε, διαλέγοντας ανάμεσα στους δύο ιδεοτύπους, της διαδικαστικής (procedural) και της μαχόμενης, της ουσιαστικής (substantive) δημοκρατίας.

Με τα λόγια του William Downs, «ο διαδικαστικός δημοκράτης πιστεύει στην αντίληψη ότι "ο ορθολογικός λόγος διασφαλίζει την ελευθερία" και βασίζεται στον "ελεύθερο λόγο για την αντιμετώπιση του αντιδημοκρατικού λόγου". Για τον διαδικαστικό δημοκράτη, το να κάνει οτιδήποτε άλλο - ακόμη και στο όνομα της υπεράσπισης της φιλελεύθερης τάξης - είναι σαν να παραιτείται από τη δημοκρατία χωρίς αιτιολόγηση. Κλασική περίπτωση διαδικαστικής δημοκρατίας είναι οι ΗΠΑ.

Αντίθετα, ο Macklem ορίζει την ουσιαστική, τη «μαχόμενη δημοκρατία» ως «μέτρα αποτροπής της ειρηνικής ένταξης στην εξουσία εκείνων που διαθέτουν πολιτικές ατζέντες που, εάν εφαρμόζονταν, θα διέλυαν την ίδια τη δημοκρατία». Στηρίζεται σε αυτό που ο Müller και ο Habermas προσδιορίζουν ως «συνταγματικό πατριωτισμό». Ο ιδεότυπος της μαχόμενης δημοκρατίας είναι αναμφισβήτητα η Γερμανία. Εντέλει το ερώτημα δεν είναι αν θα έπρεπε ή όχι να απαγορευτεί η αφίσα, που καλώς απαγορεύτηκε, αλλά το τι είδους δημοκρατία θέλουμε.

Πηγή: www.tanea.gr