Ανάμεσά τους υπάρχουν όλοι: Εξαθλιωμένοι, απελπισμένοι, άνεργοι, νεόπτωχοι, καλοστεκούμενοι που δεν θέλουν να χάσουν αναχρονιστικά προνόμια, νέοι και γέροι, μικροαστοί που ξεβολεύονται, συνειδητοποιημένοι αριστεροί και όψιμοι αντικαπιταλιστές της πλάκας, εθνικιστές και πατριδοκάπηλοι, ευρωσκεπτικιστές και ξενόφοβοι, ευαισθητοποιημένοι για το γονάτισμα της χώρας και άλλοι αναίσθητοι όταν δεν πρόκειται για το δικό τους κομένο επίδομα, φοροφυγάδες και έντιμοι εργαζόμενοι που δοκιμάζονται από την κρίση, πρώην πελάτες του δικομματισμού που προδόθηκαν, αθώοι και συνένοχοι, καλοί και κακοί.

Το αίτημα δεν είναι κοινό: Αλλοι ζητούν επιστροφή στο status quo ante, κάποιοι θέλουν εξευρωπαϊσμό αλλά με κοινωνική δικαιοσύνη, μερικοί ονειρεύονται κατεδάφιση του πολιτικού συστήματος για να εκδικηθούν, ορισμένοι επιδιώκουν το χάος για να το ταιριάξουν με αυτό που βιώνουν ως προσωπική καταστροφή ή δεν ξέρουν τι ακριβώς θέλουν πέρα από το να εκφράσουν το θυμό, την απόγνωση, την απαρέσκειά τους για ό,τι συμβαίνει.

Οι εκδηλώσεις είναι διαφορετικές: Νεράντζια και γιαούρτια στους πολιτικούς, αν τύχει και στον Γ. Νταλάρα, διακηρύξεις σε επίπεδο παρέας για το μαύρισμα που τους περιμένει όταν έρθει η ώρα της κάλπης, χειροκρότημα κάθε ακραίας φωνής ως αντισυστημικής, ανοχή -αν όχι ενθάρρυνση- επιθέσεων εναντίον προσώπων που ταυτίζονται, αυθαίρετα ή όχι, με το σύστημα εξουσίας, αποστασιοποίηση από τα κοινά, ιδιώτευση, αποστροφή του βλέμματος από τη δημόσια σφαίρα με αίσθημα αηδίας.

Δεν υποφέρουν όλοι με τον ίδιο τρόπο: Αλλοι αναζητούν την καλύτερη δυνατή διέξοδο μέσα από τον υπάρχοντα συρφετό και προβληματίζονται για την επιλογή που θα κάνουν πίσω από παραβάν, όλο και περισσότεροι δεν έχουν κανένα ταμπού με την ακροδεξιά, αποενοχοποιούν με πρόσχημα τα πάθη του ελληνικού λαού αντιδημοκρατικές και σκοτεινές αντιλήψεις που μέχρι τώρα έκρυβαν, υποστηρίζουν ανοιχτά «λύσεις» που οδηγούν στα βράχια της δραχμής.

Τα κόμματα απευθύνονται στο αγριεμένο πλήθος με –λίγο ή πολύ- ίδια μεθοδολογία: Υπόσχονται πιλάφια στον παράδεισο που θα έρθει αν φύγει η τρόικα από τη χώρα, αποτάσσονται κάθε εθνικής ευθύνης για την κατάρρευση, γενικολογούν, αοριστολογούν, επιτίθενται στον πολιτικό αντίπαλο με όρους τηλεοπτικής κακοφωνίας, λένε ασύστολα ψέματα για ό,τι προηγήθηκε και για ό,τι θα ακολουθήσει, επικαλούνται τον Θεό και την Παναγία, το ελληνικό δαιμόνιο και το μεγαλείο των προγόνων, λαϊκίζουν, φλυαρούν και επικοινωνούν με τους βαλκανικούς κανόνες που ίσχυαν πριν εκδηλωθεί η κρίση.

Είναι χαρακτηριστική η υπόθεση της χρηματοδότησης των κομμάτων, ειδικά του δικομματισμού: Υπερδανεισμός, κακοδιαχείριση και μετά χρεοκοπία, χωρίς καμία προσπάθεια για εξυγίανση, καμία πρωτοβουλία για αλλαγή του απαράδεκτου ισχύοντος καθεστώτος. Για δεκαετίες ολόκληρες τα οικονομικά των κομμάτων ήταν εκτός κάδρου του δημοσίου διαλόγου. Δάνεια υπήρχαν, έλεγχος και μέτρο δεν υπήρχαν, μια μικρογραφία της χώρας δηλαδή. Οι πολίτες έμαθαν ξαφνικά ότι οι υπάλληλοι του ΠΑΣΟΚ είναι απλήρωτοι, ότι η ΝΔ χρωστάει και ότι αναζητούνται τρόποι για να αρθεί ένα πραγματικό αδιέξοδο.

Η πρόταση που κατέθεσε τον Ιανουάριο ο υπουργός Εσωτερικών Τ. Γιαννίτσης συζητήθηκε μετά πολλών επαίνων στη Βουλή αλλά δεν προχώρησε ώστε να εγκριθεί και να εφαρμοστεί άμεσα. Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έκαναν πως δεν κατάλαβαν. Η πρόταση προέβλεπε μείωση της επιχορήγησης κατά 25%, καταβολή της μια φορά μέσα στην τετραετία και επίσης να μην αναληφθούν από το δημόσιο τα χρέη των κομμάτων στις τράπεζες. Τότε, κανένας από όσους τώρα ξέσπασαν εναντίον της ρύθμισης, με την οποία απελευθερώνονται τρεις δόσεις για τη χρηματοδότηση των κομμάτων, κατά τρόπο ώστε να μην μπορούν να κατασχεθούν από τις τράπεζες (στις οποίες ΠΑΣΟΚ-ΝΔ χρωστούν περίπου 250 εκ. ευρώ), δεν βγήκε μπροστά για να ζητήσει εδώ και τώρα αλλαγή των κανόνων χρηματοδότησης των κομμάτων . Αλλά επειδή μεσολάβησαν οι τροπολογίες της ντροπής και σηκώθηκε λαϊκή κατακραυγή, επειδή διασύρθηκε με πρωτοφανή τρόπο -ακόμη και για τα ελληνικά δεδομένα- το κοινοβούλιο, επειδή πλησιάζουν οι εκλογές και το ακροατήριο θέλει αίμα στην αρένα, θυμήθηκαν (κατασκεύασαν;) την ευαισθησία τους και κατήγγειλαν μία ρύθμιση την οποία εύκολα θα μπορούσαν να είχαν και να είχαμε αποφύγει όταν κατατέθηκε η πρόταση. Αλλά τότε δεν είχε zoomάρει η κάμερα στο θέμα και δεν φώναζε η κερκίδα.

Το αγριεμένο πλήθος, ειδικά όταν χαϊδεύεται από το σύστημα το οποίο υποτίθεται ότι αντιπαλεύει, εύκολα παρασύρεται. Γιατί κυριαρχεί το θυμικό, γιατί ξυπνούν κανιβαλικά ένστικτα, γιατί η μνήμη είναι ασθενής, γιατί η δίψα για γρήγορη ικανοποίηση είναι έντονη, γιατί στη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης (όπως τόσα ωραία διαπίστωσε ο Σλαβόι Ζίζεκ) είναι δύσκολο να μην ερωτευτεί κανείς τον εαυτό του και να μη φοβηθεί να θελήσει πραγματικά αυτό που επιθυμεί.

.

Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος