Στη δημόσια συζήτηση για την Ευρώπη  η άνοδος της ακροδεξιάς και του εθνολαϊκισμού παρουσιάζονται ως η μείζων απειλή για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης και Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Κι όμως όσο πλησιάζουμε προς τις Ευρωεκλογές του Μαΐου γίνεται σαφές ότι ακροδεξιά και εθνολαϊκισμός, μολονότι πράγματι θα αυξήσουν την παρουσία τους στο Ευρωκοινοβούλιο δεν συνιστούν την καταλυτική απειλή. Η δύναμή τους δεν είναι και τόσο ισχυρή για να απειλήσουν το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα όπως τουλάχιστον δείχνουν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Η θανάσιμη απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη λειτουργία και το μέλλον της προέρχεται από κάπου αλλού: από τον πολλαπλό κατακερματισμό του Ευρωπαϊκού πολιτικού τοπίου, κατακερματισμός που φθάνει μέχρι του σημείου να μην υπάρχει αυτή τη στιγμή καμιά ισχυρή συνεκτική ενοποιητική ομάδα κρατών μελών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο κατακερματισμός έχει φθάσει ήδη μέχρι και την ιδρυτική ομάδα κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, χώρες Μπενελούξ – Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο).  Η πλέον πρόσφατη εκδήλωσή της υπήρξε η ρήξη μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας. Το Παρίσι αναγκάστηκε πρόσφατα να ανακαλέσει τον πρέσβη του από τη Ρώμη, πρωτοφανής κίνηση για δύο κράτη μέλη της ΕΕ, μετά τις βιτριολικές επιθέσεις της εθνολαϊκιστικής κυβέρνησης των Σαλβίνι – Ντι Μάιο εναντίον του προέδρου Ε. Μακρόν και τη συνάντηση του επικεφαλής του Κινήματος των 5 Αστέρων (Λουίτζι Ντι Μάιο) με εκπροσώπους των “Κίτρινων Γιλέκων” στο Παρίσι. Αλλά η ομάδα των ιδρυτικών χωρών έχει διασπασθεί και με τις επιλογές της Ολλανδίας να ηγηθεί ενός εναλλακτικού σχήματος οκτώ βορείων κυρίως κρατών μελών, της Χανσεατικής λεγόμενης Ένωσης  (Hanseatic Union).  Οι χώρες αυτές έχουν υιοθετήσει μια εξόχως συντηρητική προσέγγιση σε θέματα ενοποίησης, κυρίως σχετικά με την ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ), πολύ σκληρότερη ακόμη και απ’ αυτή της Γερμανίας. Δεν θέλουν να ακούσουν για δημοσιονομική ένωση, πολύ περισσότερο βέβαια για “ένωση μεταφοράς πόρων” (transfers’ union), για προϋπολογισμό ΟΝΕ, γενικώς για εμβάθυνση και συμπλήρωση της ατελούς ΟΝΕ.

Από την πλευρά τους οι επτά νότιες, Μεσογειακές χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα, Ελλάδα, Κύπρος) έχουν συγκροτήσει τη δική τους ομάδα (MED-7) που έχει ακριβώς τους αντίθετους στόχους με αυτούς των Βορείων: επιδιώκουν και δικαίως περισσότερη σύγκλιση, συνοχή και αλληλεγγύη με τη θέσπιση των αντίστοιχων πολιτικών. Και βεβαίως ο κατακερματισμός επεκτείνεται στο χώρο των κρατών μελών της (πρώην) Ανατολικής Ευρώπης όπου οι τέσσερις ισχυρότερες χώρες (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία) έχουν συγκροτήσει τη γνωστή “Ομάδα Βίσενγκραντ” με κύριο γενικό στόχο το μπλοκάρισμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε όλους σχεδόν τους τομείς.

Ο κατακερματισμός όμως ανάμεσα στα κράτη μέλη έχει ως αφετηρία τον πολιτικό, ιδεολογικό, ταυτοτικό κατακερματισμό στο εσωτερικό των κρατών μελών από το ένα άκρο έως το άλλο της Ένωσης (εξαίρεση ίσως η Ελλάδα). Παγιωμένες πολιτικές – κομματικές οντότητες διασπώνται ή συρρικνούνται, ιδεολογικές φυσιογνωμίες αλλοιώνονται, νέες εμφανίζονται. Ως αποτέλεσμα, αυτό που φαίνεται ότι θα χαρακτηρίζει το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα είναι τόσο η παρουσία των εθνολαϊκιστών όσο ο πολιτικός κατακερματισμός του. Και αυτό θα δυσχεράνει απελπιστικά τη νομοθετική διαδικασία. Όπως ήδη έχει περιπλέξει τη διαδικασία σε επίπεδο Συμβουλίου με αποφάσεις μόνο κατώτατου παρονομαστή.  Και αυτή είναι η πραγματική απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση.